100. Doğum Yılında Cemal Reşit Rey
Hasan Ersel / Deniz Koloğlu/ Ali Pınar
Pan Yayınları, 560 sayfa, Rafta 55, İnternette 44 lira
Lüküs Hayat Opereti’nin yazılışının üzerinden de geçen süre gene 81 yıl… Bu müzikal de, hâla sahnelerin baştâcı… İkisinin de altında Cemal Reşit Rey’in imzası var.Dönemin müzik merkezi sayılabilecek Paris’te sürdürdüğü eğitimini tamamlayamadan, yeni kurulan Cumhuriyet’in şekillendirdiği Dar’ül Elhan’da öğretmenliğe başlamış; yıllarca sayısız sanatçı yetiştirmiş; piyanistlik ve orkestra şefliği yapmış; İstanbul Radyosu’nda klasik müzik programları hazırlamış; dahası İstanbul Filarmoni Derneği ve İstanbul Şehir Orkestrası’nın kuruluşuna önayak olarak şehrin müzik yaşamında hem sanatçı hem de yöneticii olarak yer eden C.R. Rey’i "Osmanlıyı Cumhuriyete bağlayan besteci" olarak nitelendirmek mümkündür.
Rey’in doğumunun 100. yılı 2004’dü. Açık Radyo’nun programcıları Hasan Ersel, Deniz Koloğlu ve Ali Pınar bir dizi programa başladılar, Rey’i genç kuşaklara tanıtabilmek amacıyla, öğrencileri, tanıyanları, arkadaşlarıyla söyleşiler yayımladılar. Kimlerdi bu müzik insanları ya da ilgilileri:
Panayot Abacı, Cihat Aşkın, Yalçın Tura, Evin İlyasoğlu, Ertuğrul Sevsay, Aydın Karlıbel, Ercan İmre, Leyla Pınar, Renin Kosal, Filiz Ali, Cemal Ünlü, Gülper Refiğ, Halit Refiğ, Ezgi Saydam, Ece İdil, Seher Tanrıyar…
Söz uçar, yazı kalır! Bu programlarda ifade edilen görüşler de bir bakıma radyodan dinlendi ve uçup gitti.
Bu programlardan birinde, benim projelendirip T.C. Merkez Bankası’nın finansal desteğiyle yaşama geçirdiğim " 100. Doğum Yılı Anısına CEMAL REŞİT REY" başlıklı CD de çalınmıştı. Andante ve Allegro, Enstantaneler, Bir İstanbul Türküsü Üzerine Çeşitlemeler eserlerinin yer aldığı CD’de Orhan Şallıel yönetimindeki Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası eşliğinde değerli solistlerimiz Cihat Aşkın (keman) ve Hande Dalkılıç (piyano) idi.
Söz uçar, yazı kalır demiştik! Ama şimdi bu söyleşiler koca bir kitap halinde raflarda yerini aldı, meraklıların, müzikologların yararına sunuldu.
Kitabın bence en güzel tarafı, kısa ve ciddi biyografilerin ötesinde, bestecinin gayet renkli yaşamı ve müzik dünyasından kesitlerin anı sahiplerince anlatılması. Böylece, âdeta bir yap-boz’daki parçaların giderek yerli yerine yerleşmesi gibi, kitabı tamamladığınızda Cemal Reşit Rey’in ayrıntılı bir portresini okumuş oluyorsunuz. Ayrıca dönem, kent kurumları ve kişilerle ilgili konulmuş ayrıntılı dipnotları sayesinde, tarihe ve konuya yabancı olanları aydınlatacak bir çalışma yapılmış olması, kitabı zenginleştiriyor.
Özellikle telif hakkı konusundaki zorluklarını çok iyi bilmeme karşın, keşke kitaba programda çalınan kayıtlar da bir CD olarak eklenebilseydi demekten kendimi alamıyorum. Pan Yayınevi’ni çok önemli bir bestecimizle ilgili böylesine bir yayını kazandırdığı için gönülden kutluyorum.
Şefik Kahramankaptan
Fotoğraf: Ozan Sağdıç