Murat Katoğlu’nun yöneticiliğini yapmış olduğu, Kadıköy Belediyesi Süreyya Operası fuayesinde 8 Mart 2017 akşamı DOBGM kostüm tasarımcılarının bazılarına ait opera ve bale kostümleri ile şapka ve perukaları sergisi açıldı.
Önceki yıllarda burada dekor ve afiş sergileri de açılmıştı. Geniş ilgi gören bu sergilerden sonra, opera ve balenin olmazsa olmazlarından olan opera ve bale kostümleri sergisi açılmasına karar verildi. Çok da iyi oldu, çünkü günümüz seyircileri, konservatuar öğrencileri hatta genç sanatçılar bile eski sanatçı ve tasarımcıları tanımıyorlar. Bu da, aradaki kopukluk nedeniyle, ‘’geçmişte neredeydik, nereye geldik’’ sorusuna yanıt verilemiyordu. Az da olsa bu tür etkinlikler, basılı ve görsel malzemeler sayesinde bu bağ kurulmaya çalışılıyor.
Bu sergiye karar verildiği zaman, benden de belge ve fotoğraflar istendi, hemen tüm arşivimi taradım. Hayatta olan kostüm tasarımcılarının kendilerine ve hayatta olmayanların da yakınları ile görüşerek, ellerinde bulunan, saklamış oldukları kostüm tasarım eskizlerini derledim. Hepsini Süreyya Operası yönetimine teslim ettim. Bu arada birçok kostüm tasarımcısının kostüm eskizleri, terzihanelerde imalata girdiği sırada kaybolmuş, bazıları da arşiv yapma gereği duymadıkları için saklamamışlar. İyi ki, eserlere ait basılan bazı kitapçıkların içinde bulunan kostüm eskizleri vardı da onları tarayıp, sergiyi bir miktar zenginleştirmeye yardımcı oldum.
Kadıköy Belediyesi Süreyya Operası yöneticisi Murat Katoğlu ile çalışanları Aslı Ayhan ve Gizem Tüzün, İDOB kostüm deposundan gelen bazı giysi, şapka ve perukaları, diğer orijinal ve fotokopi kostüm tasarımları ile sahneden çekilmiş, kostümleri tanıtan oyun fotoğraflarını sergiye yerleştirmişlerdi.
Açışı, İDOB Müdür ve Sanat Yönetmeni bas Suat Arıkan ile Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu birlikte yaptılar. Suat Arıkan açılış konuşmasında, “opera ve balelerin en önemli unsurlarından biri olan kostümlerin önemine dikkat çekerek, kostümsüz bir sahne eserinin düşünülemeyeceğini, bunun tamamlayıcı değil, oyunun asli unsurları olduğunu” söyledi. Suat Arıkan, “Nasıl ki boş sahnede oyun oynanamazsa, aynı şekilde kostümsüz bir oyunu da düşünmek mümkün değildir” dedi.
Daha sonra söz alan Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu da, Suat Arıkan’ın sözlerine ekleme yaparak, “kostümlerin opera ve balenin ayrılmaz bir parçası olduğunu, kostümsüz bir oyunun düşünülemeyeceğini” belirterek şunları söyledi:
“Bu serginin düzenlenip insanlara tanıtılması çok güzel bir şey olmuştur. Bu serginin düzenlenmesinde emeği geçen herkesi, Murat Katoğlu, Suat Arıkan hocamızı, Aslı Ayhan’ı ve belge ve fotoğraflarla bu serginin oluşmasını sağlayan İsmail Hakkı Aksu ile teknik destek sağlayan İDOB Sanat Teknik Müdürü Serdar Kalmaz arkadaşlarımı yürekten kutluyorum.”
Sergiyi eski ve yeni kostüm tasarımcıları, sanatçılar ve çok sayıda ziyaretçi izledi. Eskizleri bulunan tasarımcılar da çalışmalarının sergilenmesinden duydukları hazzı, etkinliği gerçekleştirenlere teşekkür ederek bildirdiler.
SAHNE KOSTÜMÜ TASARIMI NEDİR?
Sahne kostümü, sahnede oyuncuların rolleri ve sahneleme gereği kullandıkları giysiler; bu giysilerin sahnelemeye göre gerçekleşmesinin tümü olarak ‘’Sahne Kostümü Tasarımı’’ olarak tanımlanmaktadır. Sahne sanatlarında perde açıldığında ya da ışıklar yandığında dekorun seyirci üzerinde yarattığı etkinin önemiyle birlikte sahneye gelip ilk repliği söyleyen oyuncunun ya da ilk dansını yapan balet ya da balerinin giydiği kostümün etkisinin önemi de küçümsenemez. Bununla birlikte kostüm, seyircinin dikkatini gösterinin temel gerçeklerinden çevirerek çekici, yoğun, göz kamaştırıcı bir biçimde kendi üzerinde toplamamalıdır. Dekor ve kostüm biri biriyle uyum içinde olmalı, kostüm gereğinden fazla abartılmamalıdır. Hem dekor hem de kostüm sahne ile seyirci arasında kurulan karşılıklı etki-tepki bağını her an ya da her perde ve sahnede koruyabilmesi çok önemlidir. Gösteriye katkısı olduğu için yapılan dekor kadar kostüm de gösterinin dinamizmine ortam hazırlar. Gösteri içinde oyuncular, bale sanatçıları, dansçılar sözleriyle, hareketleriyle oyunun dinamiğini oluşturuyorlarsa dekorun ve kostümün de onlar gibi rolü vardır. Çok güzel işlenmiş, abartılmış kostüm her zaman iyi kostüm değildir. Kostümün en aza indirgenmişliğinde bile bir rol ya da işlev vardır. Bu nedenle, kostüm, eserin çağına ve içeriğine son derece uyumlu olmalı, eseri sahneye koyan yapımcı ile ortaklaşa tasarlanmasında her zaman yarar vardır. Ayrıca kostümler, hem kullanım açısından, hem de malzemesi ile sanatçıyı kısıtlamamalı, hareketlerini engellememeli, onun vücuduna zarar vermemelidir.
BU SERGİ NASIL HAZIRLANDI?
Murat Katoğlu yönetimindeki Süreyya Operası fuayesinde, daha önceleri de birçok sergiler yapılmıştı. Küçük olmasına karşın, ortamın çekiciliği, yöneticilerin son derece duyarlı ve titiz davranmaları sonu, kaliteyi asla düşürmeden, yapılan bu sergiler, ziyaretçiler tarafından büyük ilgi ile karşılanmıştı. Sergilerin de doğrudan opera ve bale ile ilişki olmaları, bu ilgiyi pekiştirmişti. Bundan alınan cesaretle opera ve bale kostümleri sergisinin hazırlığına başlandı.
Sergiyle ilgili olarak belge ve fotoğraf desteği talebi gelince önce, DOBGM kostüm tasarımcıları bulmak için tüm arşivimi taradım. Bulabildiklerimi ad ve kronolojik bir sıra ile dosyaladım. Ayrıca bazı eski kostüm tasarımcıların evlerine giderek onların resimlerini de alıp Süreyya yönetimine teslim ettim. Bazı tasarımcılar da orijinal resimleri Süreyya yönetimine teslim ettiler. Murat Katoğlu yönetiminde güzel bir ekip çalışması ile resim ve fotoğrafların yüksek çözünürlüklü kopyaları ile orijinal eskizlerden, Süreyya yönetimince eleme yapılarak uygun bulunanlar panolarda sergileniyor. Kostüm deposundan getirilen bazı opera ve bale kostümleri ile şapka ve perukalar da mankenler üzerinde yer alıyor. Böylece, seyircilerin, uzaktan sahnede oyuncular üzerinde gördüğü bu görsel malzemeleri, bu kez daha yakından inceleme fırsatı bulabilmekteler. Buna benzer sergiler kurum ile seyirci arasındaki bağların güçlenmesi açısından son derece önemlidir. Kendi adıma, bu serginin projelendirilmesini sağlayan başta Murat Katoğlu olmak üzere, benimle birlikte katkıda bulunan herkese sonsuz minnetlerimle teşekkür ediyorum.
Sergi 6 Haziran 2017 tarihine kadar, Kadıköy Belediyesi Süreyya Operası fuayesinde izlenebilir.
İsmail Hakkı Aksu
09 Mart 2017