Yaz opera festivalleri ve sahneleri, çoğunlukla ABD'de olmakla beraber yeni operalara yer vermeleriyle dikkati çekti.
Örnek vermek gerekirse, Saratoga operası yaz festivali, Mozart'ın Figaro'nun düğünü yanında, Glass/ Montresor'un Venedik Cadılarının ABD prömiyerini yaptı. İlaveten, Catan'ın Il Postino'su da vardı. Cincinatti Operası, Spears'ın "Fellow Travellers " adlı operasının Dünya prömiyerini Temmuz' da gerçekleştirdi. Fransa'nın Aix-en-Provence festivali ise, Hint kaynaklı Arap masallarından Fady Jomar ve Catherine Verlaguet tarafından librettosu yazılan ve Festivalin Adwan Moneim 'e sipariş ettiği Kalil ve Dimna adlı Fransızca/ Arapça Operasının 1 Temmuzda Dünya prömiyerini yaptı. Festival Direktörü, " dünyanın sürekli uçurumlarla bölünmesine karşı, yıllar boyunca hümanizma"yı vurgulamayı şiar edinmiş. Filistinli Besteci Adwan'ın bu operası böyle projelerden. Eski Arap masalını anlatırken, çok güzel yapılmış, iddiasız fakat çok derinliği olan bir opera olarak tanımlanan Kalil ve Dimna'nın, bugünün siyasi gerçeklerine dikkat çektiği belirtiliyor.
SALZBURG'DA BİR İNGİLİZ OPERASI
Ünlü Salzburg Festivali ise İngiliz Besteci Thomas Ades'in Bunuel'in aynı adlı 62 tarihli filmini esas alarak bestelediği, "The Exterminating Angel " adlı operası ile 1 Ağustosta dünya prömiyerini yaptı. Bu opera, Salzburg Festivalinin, Londra Covent Garden Kraliyet Operası, Metropolitan Operası, Kraliyet Danimarka operası ile, Salzburg festivalinin ortak siparişi. Aralarında, Amanda Echalaz, Anne Sophie Otter, Sally Matthews, Christine Rice ve Thomas Allen'ın da bulunduğu güçlü kastın muhteşem bir performans sergiledikleri, Operayı aynı zamanda yöneten Ades'in selam vermesiyle birlikte izleyicinin ayağa fırlıyarak uzun süreli bir ayakta alkışla beğenilerini ifade ettiği değerlendirmelerde belirtiliyor.
CADI KAZANI GLIMMERGLASS'TA FOKURDADI
Glimmerglass festivali bu yaz, Rossini'nin Hırsız Saksağan, ve Puccini'nin La Boheme operaları yanında, Robert Ward'un ilk kez 1962'de New York Şehir Operasında prömiyer yaptığı "Cadı Kazanı " operasını, Attica Hapishanesi deneyimini anlatırken söz ettiğimiz Francesca Zambello'nun rejisiyle sahneledi. Kritikler, Zambello'nun rejisini, Mezzo Soprano Jamie Barton'ı ve John Proctor'u seslendiren Bariton Brian Mulligan'ı çok başarılı bulmuşlar. Mulligan, başka modern operalarda söylemekle de tanınmakta. 2015 te San Fransisco operasında Sondheim'ın Sweeney Todd ve de Jack Nicholsonın filmiyle ünlenen , Paul Moravec'in The Shining operasının dünya prömiyerinde de söylemiş. Heyecanla beklenen the Shining operası , 7 Mayısta St. Paul'da dünya prömiyerini yaptı. Pullitzer ödüllü Moravec ve üretken Librettist Marc Cambell , Stephen King'in 1977 tarihli çok satan kitabını operalaştırırken, Stanley Kubrick'in parlak, fakat metinden uzak filminden esinlenmemişler.
Arka plan hikayeler ve Torrance ailesinin aile içi ilişkileri ön plana çıkarılmış. Eleştirmenler, müziği yaratıcı, delirme sahnelerinde atonal ve etkileyici, fakat aynı zamanda lirik bir ifadeye sahip ve çok duygusal buluyor. Jack Torrence'ı söyleyen Brian Mulligan'ın imkansızı başararak seyirciye Jack Nicholson'ı unutturduğunu belirtiyor. Wendy'yi söyliyen Kelly Kaduce'un da şarkıcılıklarının oyunculuklarının doğal bir devamı niteliği taşıdığı belirtiliyor.
SALMAN RÜŞDİ'NİN PALYAÇOSU
Beni, okuduklarımla çok etkileyen yeni opera ise, Salman Rüşdi'nin aynı adlı romanından uyarlanan Palyaço Shalimar / Shalimar the Clown oldu. Shalimar, Salman Rüşdi'nin romanlarından uyarlanan ikinci opera. 2004'te Harun ve Deniz Öyküleri kitabı Charles Wuorinen'nin bestesi ile New York Şehir Operasında dünya prömiyerini yapmıştı.
Shalimar Jack Perla'nın bestesi. Bengalli olan eşinin etkisiyle Salman Ruşdi'ye merak saran Perla'nın dikkatini operaya uygunluk açısından hemen Shalimar çekmiş. Opera, romanda olduğu gibi bir cinayet sahnesiyle başlıyor. Yaşlıca, seçkin bir Yahudi, Keşmir'li müslüman şoförü tarafından boğazı kesilmek suretiyle öldürülüyor. Bir büyük opera yaratmayı hedefleyen Shalimar, açılış sahnesinden sonra, genç müslüman Shalimar'ın Boonyi adlı Hindu kızına aşkı ile devam ediyor. Daha sonra, kültürlerarası köprülerin yıkılması, Pakistan ile Hindistan arasındaki gerginliğin artması, Keşmir'in kaybı, Mollaların ve köktendinciliğin köylere hakim olmasıyla, aşık bir gencin, nefret ve şiddet dolu dolu bir kişilik haline dönüşmesinin serüvenini müzikle dile getiriyor. Libretto, bir oyun yazarı olan Rajiv Joseph'e ait. Joseph, libretto teklifini aldığında, ilk işi librettonun ne olduğunu araştırmak olmuş!
Haziran 2016'da ABD'nin St. Louis Opera Tiyatrosunun prodüksiyonu olarak, dünya prömiyerini yapan eserin çok etkileyici müziğine, özellikle Hindistan'da Shalimar'daki sahnelerde, Sitarcı Arjun Verma ve büyük Tabla çalgıcısı Zakir Hussain , renk ve duygusallık katıyor. Prömiyerde önce, özellikle karakterlerden Demir Molla nın işlenişi dolayısıyla , çeşitli çevrelerde bir terör saldırısına uğrama riski gündeme getirilmiş. Opera Tiyatrosu ise, çeşitli etkinliklerle oradaki kamuoyunu Prömiyere bu açıda da hazırlamış.
Eleştiriler, 1. Perdenin köktendinciliğe karşı etkileyici koral bir müzik sergilemesine karşın, 2. Perdede, müslümanları cihata çağırmasının yarattığı karşı etkiye işaret ediyor. Hint kıtasının Oefeo- Euridice' si olarak nitelendirilen eserde, Orfeo'nun Euridice'yi ölmekten kurtarmaya çalışmasına karşın kendisi tarafından öldürülmesinin yarattığı farkı vurguluyor. Kast çok başarılı bulunmuş. Sean Panikkar'ın, önce aşkı ve masumiyeti simgeleyen çocuksu sesini, nefret ve şiddetle birlikte çok karanlık tonlara çekmesindeki ustalığa işaret ediliyor ve kuşağının en parlaklarından olduğu vurgulanıyor. Soprano Andriana Chuchman ise şarkıları ve dansıyla hem Bhunyi, hem kendi kızını söylediği çifte rolünde çok başarılı bulunmuş. Keza tüm diğer şancılar da çok övülüyor.
Şule Soysal