“Ölmeye Yatmak” adlı ilk romanının yayınlanışından itibaren edebiyat alanında ilgi odağı olan yazar Adalet Ağaoğlu, 14 Temmuz 2020 sabahı, 90 yaşında hayatını kaybetti. Bir süredir yoğun bakımda tedavi gören Adalet Ağaoğlu, 13 Ekim 1929'da Ankara'nın merkeze en uzak ilçesi Nallıhan’da doğdu. Dört çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu ve tek kızıydı. Babası, kumaş tüccarı Hafız Mustafa Sümer'di. Kardeşleri Dr. Cazip Sümer (1925-1975), oyun yazarı, oyuncu Güner Sümer (1936-1977) ve iş adamı Ayhan Sümer (1930- 2019) idi.İlkokulu Nallıhan’da okudu, 1938'de Ankara merkeze taşındılar. Ortaokul ve liseyi Ankara Kız Lisesi’nde bitiren Ağaoğlu, 1950'de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden lisans diploması aldı.1946'da Ulus gazetesinde tiyatro eleştirileri yayımlanan ve böylece yazarlığa başlayan Aağaoğlu'nun 1948-50 arasında Kaynak Dergisi’nde şiirleri yayımlandı.1953 yılında tiyatro konusunda görgü ve bilgisini arttırmak üzere Paris‘e gitti. 1953'de yazdığı Bir Piyes Yazalım tiyatro oyunu aynı yıl Ankara’da sahnelendi. Üst üste yazdığı oyunlarla 60'lı ve 70'lii yılların önde gelen oyun yazarları arasında yer aldı. Adalet Ağaoğlu, 1954 yılında mühendis Halim Ağaoğlu ile evlendi.Açılan bir sınavla Ankara Radyosu’na girerek 1951-1970 yılları arasında radyoda ve kuruluşundan sonra TRT’de çeşitli görevlerde bulundu. Kurumun özerkliğine el konulduğu gerekçesiyle TRT Radyo Dairesi Başkanlığı’ndan istifa etti ve 1970′den ölümüne kadar sadece yazarlıkla uğraştı.Ankara’nın ilk özel tiyatrosu olan Meydan Sahnesi'nin kurucuları arasında yer aldı ve Meydan Sahne Dergisi’ni çıkardı. Ankara kültür yaşamının vazgeçilmez simalarından biri olan Ağaoğlu, bir dönem Unesco'nun Ankara Temsilciliği'ndeki komitelerde de görev aldı.1973'de yayımlanan ilk romanı Ölmeye Yatmak'tan itibaren tüm eserleri yoğun tartışmalara yol açtı. Ölmeye Yatmak, daha sonra yazdığı Bir Düğün Gecesi ve Hayır adlı romanlarla bir üçleme oluşturdu, birçok ödül kazandı.Adalet Ağaoğlu, 1986 yılında (İHD) İnsan Hakları Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. 1983'den itibaren İstanbul’da yaşayan Adalet Ağaoğlu, 1996'da ciddi bir trafik kazası geçirerek iki yıl hastanede yattı. Ağaoğlu'na Boğaziçi Üniversitesi tarafından fahri doktora ünvanı verildi.12 Eylül 2010 anayasa referandumunda “Evet” oyu verişini “son enayiliğim” diye nitelendirerek, "büyük bir hayal kırıklığı yaşadığını" belirtmiş ve "çaresizlikten patlayacak hale geldiğini ve bu yüzden kitap yazdığını" dile getirmişti. Tiyatro ve Radyo Oyunları:
1953 – Bir Piyes Yazalım
1955 – Yaşamak
1964 – Evcilik Oyunu
1965 – Sınırlarda Aşk
1965 – Çatıdaki Çatlak
1967 – Tombala
1967 – Çatıdaki Çatlak
1970 – Sınırlarda Aşk-Kış-Barış
1973 – Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar
1976 – Kendini Yazan Şarkı
1991 – Çok Uzak – Fazla Yakın
1992 – Duvar Öyküsü – Çocuklar ve Büyükler için Müzikli Danslı Oyun
2011 – Çağımızın TellalıRoman ve Hikayeleri :
1973 – Ölmeye Yatmak
1974 – Yüksek Gerilim (hikaye)
1976 – Fikrimin İnce Gülü
1978 – Sessizliğin İlk Sesi (hikaye)
1979 – Bir Düğün Gecesi
1980 – Yazsonu
1982 – Hadi Gidelim (hikaye)
1984 – Üç Beş Kişi
1986 – Geçerken (deneme)
1987 – Hayır…
1991 – Ruh Üşümesi
1993 – Karşılaşmalar (deneme)
1993 – Romantik Bir Viyana Yazı
1996 – Başka Karşılaşmalar (deneme)
1997 – Hayatı Savunma Biçimleri (hikaye)
2002 – Öyle Kargaşada Böyle Karşılaşmalar (deneme)
2011 – Yeni Karşılaşmalar (deneme)
2014 – Dert Dinleme UzmanıÖdülleri:
1974 – Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü
1975 – Sait Faik Hikaye Armağanı, Yüksek Gerilim ile
1979 – Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, Bir Düğün Gecesi ile
1980 – Orhan Kemal Roman Armağanı Bir Düğün Gecesi ile
1980 – Madaralı Roman Ödülü, Bir Düğün Gecesi ile
1991 – Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü, Çok Uzak Çok Yakın ile
1992 – Lebon Kültür Merkezi (Lebon Cinema Clup) Edebiyat Ödülü, Ruh Üşümesi ile
1995 – Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
1953 – Bir Piyes Yazalım
1955 – Yaşamak
1964 – Evcilik Oyunu
1965 – Sınırlarda Aşk
1965 – Çatıdaki Çatlak
1967 – Tombala
1967 – Çatıdaki Çatlak
1970 – Sınırlarda Aşk-Kış-Barış
1973 – Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar
1976 – Kendini Yazan Şarkı
1991 – Çok Uzak – Fazla Yakın
1992 – Duvar Öyküsü – Çocuklar ve Büyükler için Müzikli Danslı Oyun
2011 – Çağımızın TellalıRoman ve Hikayeleri :
1973 – Ölmeye Yatmak
1974 – Yüksek Gerilim (hikaye)
1976 – Fikrimin İnce Gülü
1978 – Sessizliğin İlk Sesi (hikaye)
1979 – Bir Düğün Gecesi
1980 – Yazsonu
1982 – Hadi Gidelim (hikaye)
1984 – Üç Beş Kişi
1986 – Geçerken (deneme)
1987 – Hayır…
1991 – Ruh Üşümesi
1993 – Karşılaşmalar (deneme)
1993 – Romantik Bir Viyana Yazı
1996 – Başka Karşılaşmalar (deneme)
1997 – Hayatı Savunma Biçimleri (hikaye)
2002 – Öyle Kargaşada Böyle Karşılaşmalar (deneme)
2011 – Yeni Karşılaşmalar (deneme)
2014 – Dert Dinleme UzmanıÖdülleri:
1974 – Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü
1975 – Sait Faik Hikaye Armağanı, Yüksek Gerilim ile
1979 – Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, Bir Düğün Gecesi ile
1980 – Orhan Kemal Roman Armağanı Bir Düğün Gecesi ile
1980 – Madaralı Roman Ödülü, Bir Düğün Gecesi ile
1991 – Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü, Çok Uzak Çok Yakın ile
1992 – Lebon Kültür Merkezi (Lebon Cinema Clup) Edebiyat Ödülü, Ruh Üşümesi ile
1995 – Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü