Klasik müzik alanındaki söyleşileri ve kitaplarındaki ayrıntılı araştırmacılığı, hata yapmama gayreti, rahmetli Abdi İpekçi ve Mehmet Ali Kışlalı'nın bizlere hep öğütlediği “double check- ikili doğrulatma” ilkesini hiç ihmal etmemesiyle örnek alınabilecek birkaç gazeteci-yazardan biridir Serhan Yedig (d.1962).
Bu kez öyle bir kitaba kendi çabasıyla imza attı ki, hem müzikoloji tarihimize önemli katkı sağlıyor, hem de tarih meraklılarına ilgiyle okuyup hayrete düşecekleri öyküler sunuyor. Burada kullandığım “kendi çabasıyla” nitelendirmesi, kitabın yazımını değil, yayımını ilgilendiriyor.
Günümüzde bu tür kitapları basabilecek yayınevlerinin neredeyse hepsine başvurmuş Yedig. Kimi “fazlaca teknik” bulmuş, kimi cevap verme nezaketini bile göstermemiş. Birinin ilgisini çekmezken, diğerinin bütçesi yokmuş. İki yayınevinin ise iki yıllık programları doluymuş. Bu yayınevlerinin isimlerini özellikle vermedim, amacım teşhir değil ama yayıncılıktaki ortamın da bilinmesi gerek.
Ne yapmış bu durumda? Bana ilettiği notta “Ücretini ödeyip 'doğrudan yayıncılık' sistemiyle yayımlattım. Umarım okuduğunuzda ayırdığınız zamanın ve çabamın bu işe değdiğini düşünürsünüz” diyor. Yanıtım “Kesinlikle evet”, çünkü serhan yedig kendi deyimiyle “unutulmayı hak etmeyen sekiz müzikçiyi bir kez daha gündeme getirip geçmiş kuşaklara vefa borcunu ödemek amacıyla” bu kitabı hazırlamış.
Kim bu sekiz müzikçi? Bölümlerin başlıkları onların niye seçildiğini de açıklıyor:
Okyanus Aşan Şöhret: Henri Wondra (Vondra Bey)
Verdi'nin Milano'daki Rakibi: Victor Radeglia (Radelya Efendi)
Yurtdışındaki Başarıları Ölümünden 70 Yıl Sonra Keşfedildi: Faik Della Suda
Plağı Yayımlanan İlk Osmanlı Batı Müziği Virtüözü: Cemil Bey
Beynelmilel Yetenek: Ömer Refik Bey
Viyana Operası'nın İlk Türk Kemancısı: Seyfettin Asal
Salle Pleyel Sahnesindeki Türk Çellist: Feyha Talay
Üç Kişilik Kısa Hayat: Herman Miskçiyan
Kitabın üç ayrı eki bulunuyor:
Paris Konservatuvarı'nın Türkiye Coğrafyasından Mezunları
Uluslararası Yarışmalar ve Türkiye'den Virtüözler
Charles Henri Wondra'nın Pera Konserlerindeki Repertuarı
Titiz bir Kaynakça ve Dizin 294 sayfalık kitabı tamamlıyor.
Konu edilen sanatçıların değişik kökenlerden gelmelerine karşın, İstanbul'da yetişip, yurtdışında eğitimlerini ilerletmiş, sonra çoğu yine İstanbul'a dönmüş, bazıları Saray'ın müzik bölümlerinde görev almış müzisyenler. Kitabın bölümlerinde İstanbul'daki müzik yaşamının değişik dönemlerdeki durumunu da öğreniyorsunuz, 2. Abdulhamit'in klasik müzik tutkusu ve bazı ihsan ve uygulamalarını da...
Serhan Yedig, kitabın arka kapak yazısında şu üç soruyu soruyor:
“İdil Biret, Suna Kan, Fazıl say, Güher-Süher Pekinel'den önce Türkiye coğrafyasından hangi Batı müziği yorumcuları dünya sahnelerine çıkmış, başarıları dünya basınında haber olmuştu?
Uluslararası virtüözite ya da kompozisyon yarışmalarında kimler ilk ödülleri kazanmıştı?
Hangi virtüözlerin olmayan başarıları müzik kılavuzlarına, ansiklopedilerine girmiş ve hangi önemli başarıları görmezden gelinmişti?”
Son soru gerçekten önemli. Cevaplarını kitabın ekler bölümünde okumak mümkün. Burada Yedig, özellikle hayatta olan bazı virtüözlerin verdikleri yanlış ya da çarpıtılmış bilgileri de, yumuşak bir dille düzeltmiş oluyor. Üstelik bunların içinde kendisinin bir başka kitabında, doğrulatmayı ihmal ettiği bir bilgi de bulunuyor.
Kitabı büyük bir zevkle okudum, pek çok ayrıntıyı öğrendim, bu arada daha önce Verdi'nin bilmediğim rakibi Radelya Efendi ile de tanışmış oldum. Hep İdil Biret ile Şefik Büyükyüksel'den duyduğum Herman Miskçiyan ile ilgili bilmediklerimi öğrendim.
Yedig'in önsözünün sonundaki dileğine de içtenlikte katılıyorum:
“Bu kitabın, tarihin tozlu raflarında keşfedilmeyi bekleyen diğer öncü virtüözlerimiz ve bestecilerimizin dünya sahnelerindeki başarılarının gün ışığına çıkarılması, Türkçe kaynaklarda kayda geçirilmesi açısından genç araştırmacılara esin vermesini diliyorum.”
Meslekdaşımı bu ince araştırmaya dayanan ve güvenilir kitabı için kutluyor, daha nicelerini diliyorum.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
4 Ekim 2022, Kaş
KDY, Kitapyurdu Doğrudan Yayıncılık, İstanbul 2022
13x19.5 cm, 250 sayfa, kitap kağıdı, karton kapak,
İnternette yayımcı fiyatı: 67.-TL
