Brezilya'da Piyano / 9

                                    9

İmparatorluk Müzik Okulu

Porto-Alegre, İmparatorluk Müzik Okulu’nun kurulmasına yönelik çalışmalarını Rio de Janeiro Müzik ve Deklamasyon Okulu Kuruluş Planı adı altında notlar aldığı defterinde olgunlaştırmaktaydı. Porto-Alegre’nin sosyalist hayat görüşünün üzerinde şekillenen planda sanatsal kaygı ve zevk, toplumun tüm sınıflarına dağılması gereken bir olgu olarak yer alıyordu. Bu olgunun oluşması için kitlesel müzik eğitiminin gerekliliği vurgulanıyor, özellikle büyük şehirlerde kültürel bir yaşantı oluşturulamazsa sürecin ilerlemeyeceği saptamasının altı çiziliyordu.¹

1841 yılında, İmparatorluk Müzik Okulu’nun kurulması hakkındaki plan kabul edildi. 30 Haziran 1841 tarih ve 238 sayılı Kararname ile okulun Rio de Janeiro Müzikal Yardım Derneği çatısı altında ve Francisco Manuel da Silva’nın yönetiminde kurulmasına karar verildi. Okulun finansı sekiz yıl boyunca yıllık hazırlanan bütçelerin devlet tarafından karşılanması üzerine planlanmıştı. Fakat ilk bütçeyi altı yıl sonra alabilen dernek ancak 21 Ocak 1847 tarih ve 496 sayılı Kararname ile kesinleştirilen bir müfredat ve okul çalışma planına sahip olabildi. Müfredat programında yer alan dersler: Müzik Teorisi, Solfej, Şan, Yaylı ve Üflemeli Çalgı Eğitimi, Armoni, Kompozisyon’du.

Görüldüğü üzere piyano eğitiminden halen söz edilmemektedir. Uzun yıllar boyunca profesyonel olarak piyano eğitimine başlanamamasının sebeplerinden en önemlisi, toplumun piyano çalmayı profesyonel bir meslek değil de daha çok ulusal müzik kültürünün bir parçası, eğlence amaçlı bir hobi olarak değerlendiriyor olmasıdır. Henüz profesyonel piyano eğitiminden bahsedemememize rağmen İmparatorluk yönetimi müzik sanatının ilerlemesi için teşvikte bulunmayı da ihmal etmiyordu. 1855 yılından itibaren hükümet tarafından başarılı öğrenci ve sanatçıların ödüllendirme amaçlı beş yılda bir Avrupa’ya gönderilmesi için bir karar alınır.

Bu uygulamadan ilk yararlanan sanatçı, 1857 yılında Fransa’ya gönderilen ve ileride Tango stilini ilk defa eserlerinde kullanarak Brezilya müzik tarihinde yerini alacak olan besteci, orkestra şefi, organist ve trompetçi Henrique Alves de Mesquita (1830-1906) olmuştur.

İmparatorluk Müzik Okulu’na geri dönecek olursak, okulun sorunları yalnızca ekonomi ve yapılanma ile ilgili değildi. Ayres de Andrade’nin 1848 yılına ilişkin notlarından, kız ve erkeklerin birlikte eğitim göremediği bu yıllarda okulun erkek şan bölümü için verilen kontenjanın 48 olduğunu öğreniyoruz. Her türlü tedbir alınarak (!) kız öğrenciler için şan bölümünün açılması ise 1855 yılını buldu. Bundan iki yıl önce, 25 Nisan 1853 tarihinde, okulun kurucusu Francisco Manuel da Silva, Bakanlığa yazdığı mektupta şöyle demektedir: “İmparatorluk Müzik Okulu’nda kız öğrenciler için açılması planlanan Müzik Teorisi ve Şan bölümlerinin Eğitim Derneği’ne bağlı olan Santa Teresa Koleji’nde fonksiyonel hale getirilmesi için gereken oluru Ekselanslarının yüksek müsadelerine arz ederim.”²

Kadın şan öğrencilerinin yetiştirilmesi için sağlanan bu imkân, birkaç yıl içinde operalardaki kadın şarkıcı rolleri için gereken ihtiyacı karşıladı. Silva’nın bu konudaki gayretini ve gücünü doğrular nitelikte, kime ait olduğu belirtilmemiş bir alıntıyı Andrade’nin kitabında okuyoruz: “Hiç şüphe yok ki, okul müdürü Francisco Manuel da Silva ve şehir yönetimi, eğer gerçekten isterlerse Brezilya Ulusal Operası’ndaki problemleri en kısa sürede çözeceklerdir”.³

Okulun öğretmenler kurulu kararına göre, müzik okulunda öğrencilerden oluşan bir de orkestra olması gerekiyordu. Ancak bölüm ve çalgı eksikliği yüzünden öğrenci orkestrasının tam ve düzenli bir şekilde faaliyete geçememesi uzun yıllar büyük bir problem olarak okul gün-demini işgal etti. Bu arada piyano eğitimi için beklenen an gelmiş, 1871 yılında bölümünün açılması için ilk çalışmalar piyanist Carlos Severino Cavalier Darbilly (1846-1914) yönetiminde başlamıştı. Paris Konservatuvarı’nda Antoine François Marmontel’in (1816-1898) öğrencisi olan Darbilly’nin sanatında öğretmeninin ve Fransız müzik okulunun büyük etkisi görülür. İtalyan besteci, kemancı ve müzik bilimci Vincenzo Cernicchiaro (1858-1928) 1926 tarihli Brezilya Müzik Tarihi: Kolonizasyondan Günümüze adlı kitabında, genç mezun Darbilly’nin Rio de Janeiro’ya geldiğinde İmparatorluk Müzik Okulu’nda incelemeler yaptığını ve Arcangelo Fiorito (1813-1887) isimli bir şan öğretmeni tarafından haftada bir saat olarak verilen piyano derslerini çok düşük seviyeli bulduğunu yazmaktadır.⁴ Paris’ten büyük ideallerle ülkesine dönmüş olan Darbilly, tüm olumsuzluklara rağmen hiçbir maddi karşılık beklemeden emeğini tam zamanlı bir statüde İmparatorluk hizmetine sundu. O günlerde İmparatorluk Müzik Okulu’nda tam zamanlı statü ile eğitimci çalıştırılabilecek bütçe bulunmuyordu. Bu şartlar altında fahri olarak çalışması bakanlıkça minnetle kabul edilen Darbilly, 1881 yılında hükümetin İmparatorluk Müzik Okulu’nu geliştirmek amacıyla alınan reform kararlarının sağladığı imkânları da değerlendirerek, 1883 yılında ülkenin profesyonel eğitim veren ilk piyano bölümünü hayata geçirmeyi başardı.