Anıtsal piyanistimiz İdil Biret'in “1980-1998 arasında Türkiye ve Fransa’da verdiği on dört konserde Beethoven’in tüm sonatları ve konçertoları ile Liszt tarafından yapılan senfoni uyarlamalarının tamamını çalarak bu yapıtların hepsini konserlerde çalan ve stüdyo kaydını yapan tek piyanist olarak tarihe geçtiğini” biliyoruz. Eşi Şefik Büyükyüksel'in oluşturduğu IBA (İdil Biret Archive) markası altında bu kayıtların tamamı 20 CD'lik büyük kutu halinde Naxos'un dağıtımıyla uluslararası alanda büyük plakçıların raflarında satışta bulunuyor. Beethoven'in 250'nci yılının tün dünyada kutlandığı şu günlerde bu kayıtların tamamından Büyükyüksel tarafından yapılan özenli bir seçki, 4 CD'lik bir kutu halinde yayımlandı.“Sonatlar, Konçertolar ve Senfoniler Edisyonundan Seçmeler” başlığı altında yayımlanan kutudaki 4 CD'de Beethoven'in şu eserlerinin İdil biret icraları yer alıyor:
Wilhelm Backhaus ile, 85. doğum gününde Beethoven’in Op. 31, Nr. 1 Sonat’ını çaldıktan sonra, Bonn, 1969“1985’in ilkbaharında, o dönem ABD’deki temsilcisi olan Jacques Leiser, İdil Biret’i Belçika’da bağımsız bir yapımcı olan Michel Devos ile tanıştırdığında, Biret bunun yirmi seneden fazla sürecek, Beethoven’in sonatlarının ve konçertolarının tamamı ile tüm senfoni uyarlamalarını kapsayan bir çalışmaya gideceğini hayal bile etmemişti. İlk başta EMI Belçika için farklı bir kompozitörün tek bir LP kaydı tasarlanıyordu. Ancak Michel Devos, Beethoven’in iki senfonisinin (4. ile 5.) Liszt’in piyano uyarlamalarından oluşan bir LP’sini teklif edince, daha önce Liszt, Berlioz, Schubert ve Wagner’in yapıtlarının piyano uyarlamalarını çalmış olan Biret, bunu hemen kabul etti. EMI bu kayıtların olağanüstü derecede iyi kalitede olduğunu görünce İdil Biret’in dokuz senfoninin hepsini kaydetmesini istedi. Böylece dokuz ay gibi kısa sürede tamamlanan kayıtlar altı LP’den oluşan bir kutu içinde Liszt’in ölümünün yüzüncü yıldönümü olan 1986’da uluslararası yayınlandı. Temmuz 1986’da Fransa’da Montpellier Festivali’nde bir hafta içinde dört konserde dokuz senfoninin hepsini çaldığında bu, “Festival’in En Önemli Olayı” ilan edilmiş, konserler Radio France Musique’te canlı olarak yayınlanmıştı.
Wilhelm Kempff ile Münih yakınında, Ammerland’daki evinde, Beethoven sonatlarını çalışırken, 1958Sekiz yıllık bir aradan sonra, Naxos için Heidelberg’de Brahms, Chopin ve Rachmaninov’un kayıtlarının yapıldığı çok yoğun bir dönemde Biret, 1994’te daha önce senfonilerin kaydedildiği yerde (Brüksel’e yakın Chamont-Gistoux) Beethoven’in üç sonatını kaydetti. Daha sonra 2001-2008 arasında geri kalan 29 sonatın hepsi gene aynı yerde kaydedildi. Beethoven’in beş piyano konçertosu ile Korolu Fantezi’si de Varşova Filarmoni Orkestrası’nın müzik direktörü Antoni Wit’in şefliğinde Bilkent Senfoni Orkestrası ile Ankara’da Ocak 2008’de iki hafta içinde kaydedildi. Bunu haber alan Naxos’un kurucusu ve sahibi Klaus Heymann, Beethoven ve diğer IBA (Idil Biret Archive) kayıtlarını uluslararası olarak dağıtmayı teklif etti. Beethoven Edisyonu’nun ilk CD’si IBA tarafından Aralık 2008’de yayınlandı; on dokuzuncu ve sonuncusu Nisan 2011’de yayınlanarak İdil Biret’in hemen hemen çeyrek asırlık Beethoven macerası tamamlandı. Bu Edisyon, İdil Biret’in bütün Beethoven sonatları ve konçertolarını birlikte çalıştığı hocası büyük Alman piyanisti Wilhelm Kempff’e adanmıştır.”
- CD: 1 SONATLAR
- Piyano Sonatı No. 8 Do minor, “Pathétique”, Op. 13
- Piyano Sonatı No. 14 Do diyez minor, “Moonlight”, Op. 27 No.2
- Piyano Sonata No. 23 Fa minor, “Appassionata”, Op. 57
- CD: 2 SONATLAR
- Piyano Sonatı No. 7 Re majör, Op. 10 No.3
- Piyano Sonatı No. 21 Do majör, “Waldstein”, Op. 53
- Piyano Sonatı No. 25 Sol majör, Op. 79
- CD: 3 KONÇERTOLAR
- Piyano Konçertosu No. 5 Mi bemol majör, “Emperor”, Op. 73
- Korolu Fantezi, Do minör, Op. 80
- CD: 4 SENFONİLER
- Senfoni No. 5 Do minor, Op. 67 (Piyano uyarlaması F. Liszt)
- Senfoni No.9 Son Bölüm (Presto - Recitative - Allegro assai - Allegro assai vivace, alla marcia)
Wilhelm Backhaus ile, 85. doğum gününde Beethoven’in Op. 31, Nr. 1 Sonat’ını çaldıktan sonra, Bonn, 1969“1985’in ilkbaharında, o dönem ABD’deki temsilcisi olan Jacques Leiser, İdil Biret’i Belçika’da bağımsız bir yapımcı olan Michel Devos ile tanıştırdığında, Biret bunun yirmi seneden fazla sürecek, Beethoven’in sonatlarının ve konçertolarının tamamı ile tüm senfoni uyarlamalarını kapsayan bir çalışmaya gideceğini hayal bile etmemişti. İlk başta EMI Belçika için farklı bir kompozitörün tek bir LP kaydı tasarlanıyordu. Ancak Michel Devos, Beethoven’in iki senfonisinin (4. ile 5.) Liszt’in piyano uyarlamalarından oluşan bir LP’sini teklif edince, daha önce Liszt, Berlioz, Schubert ve Wagner’in yapıtlarının piyano uyarlamalarını çalmış olan Biret, bunu hemen kabul etti. EMI bu kayıtların olağanüstü derecede iyi kalitede olduğunu görünce İdil Biret’in dokuz senfoninin hepsini kaydetmesini istedi. Böylece dokuz ay gibi kısa sürede tamamlanan kayıtlar altı LP’den oluşan bir kutu içinde Liszt’in ölümünün yüzüncü yıldönümü olan 1986’da uluslararası yayınlandı. Temmuz 1986’da Fransa’da Montpellier Festivali’nde bir hafta içinde dört konserde dokuz senfoninin hepsini çaldığında bu, “Festival’in En Önemli Olayı” ilan edilmiş, konserler Radio France Musique’te canlı olarak yayınlanmıştı. Wilhelm Kempff ile Münih yakınında, Ammerland’daki evinde, Beethoven sonatlarını çalışırken, 1958Sekiz yıllık bir aradan sonra, Naxos için Heidelberg’de Brahms, Chopin ve Rachmaninov’un kayıtlarının yapıldığı çok yoğun bir dönemde Biret, 1994’te daha önce senfonilerin kaydedildiği yerde (Brüksel’e yakın Chamont-Gistoux) Beethoven’in üç sonatını kaydetti. Daha sonra 2001-2008 arasında geri kalan 29 sonatın hepsi gene aynı yerde kaydedildi. Beethoven’in beş piyano konçertosu ile Korolu Fantezi’si de Varşova Filarmoni Orkestrası’nın müzik direktörü Antoni Wit’in şefliğinde Bilkent Senfoni Orkestrası ile Ankara’da Ocak 2008’de iki hafta içinde kaydedildi. Bunu haber alan Naxos’un kurucusu ve sahibi Klaus Heymann, Beethoven ve diğer IBA (Idil Biret Archive) kayıtlarını uluslararası olarak dağıtmayı teklif etti. Beethoven Edisyonu’nun ilk CD’si IBA tarafından Aralık 2008’de yayınlandı; on dokuzuncu ve sonuncusu Nisan 2011’de yayınlanarak İdil Biret’in hemen hemen çeyrek asırlık Beethoven macerası tamamlandı. Bu Edisyon, İdil Biret’in bütün Beethoven sonatları ve konçertolarını birlikte çalıştığı hocası büyük Alman piyanisti Wilhelm Kempff’e adanmıştır.”Kitapçıkta, Biret'in Beethoven konser ve kayıtlarıyla ilgili Avrupa ve Türk basınında yer almış bazı yazılardan bölümlere de yer veriliyor. Peki bu 20 CD'lik külliyat ve 4 CD'den oluşan seçkinin finansmanı nasıl sağlandı? Katkının sadece nakdî değil, aynı zamanda aynî olduğunu konulan şu nottan anlıyoruz:
“Beethoven Edisyonu’ndaki sonat ve senfoni kayıtları İdil Biret’in kayınvalidesi Nedret Ölçer Büyükyüksel’in desteğiyle, konçerto kayıtları ise Bilkent Üniversitesi’nin desteği ile gerçekleştirilmiştir. Bu vesile ile Nedret Ölçer Büyükyüksel’i ve Prof. İhsan Doğramacı’yı rahmetle anıyoruz.”Covid-19 pandemisine karşı alınan önlemler nedeniyle, çoğu müzikseverin evinde vakit geçirdiği şu günlerde, İDİL BİRET -BTHVN 2020 Sonatlar, Konçertolar ve Senfoniler Edisyonundan Seçmeler başlıklı 4 CD'lik kutuyu internet üzerinden indirimli olarak 51.- TL'ye getirtmek mümkün:Bu yeni kutunun, önümüzdeki Mayıs ayından itibaren peyderpey Naxos aracılığıyla uluslararası alanda da boy göstermesi bekleniyor.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
17 Mart 2020, Ankara
