3
İlk Piyanolar ve Göçmen Öğretmenler
Savaş ve Napolyon’un iktidardan düşmesini takip eden yıllarda çok sayıda göçmen Avrupa’dan Brezilya’ya geldi. Bu göçmenler arasında bulunan piyano öğretmenleri ve ülkeye getirilen piyanolarla Brezilya’nın kent müzik hayatındaki canlanma daha da belirgin bir hal aldı. Bu dönem gazetelerinde piyano satışları ve yabancı öğretmenler tarafından verilen piyano dersi ilanlarının çokluğu dikkat çekmektedir. Brezilyalı Müzik Bilimci Carlos Penteado de Rezende (1918-?), Brezilya’nın Piyano Geçmişi Hakkında Notlar adlı kitabında bu ilanlardan bazılarına yer vermiştir: “Mark Erard marka tropik iklime dayanıklı piyano”, “Londra’nın en iyi fabrikalarında üretilmiş olan Mark Broadwood marka piyano. Büyük ve sağlam”. 1Ülkede piyano öylesine revaçtadır ki ulusal firmalar tarafından üretilen piyanoların reklamlarına yerel gazetelerde bile her gün rastlamak artık olağan bir durum olmuştur. Brezilyalı yazar Ayres de Andrade (1903-1974) Francisco Manuel da Silva ve Zamanı adlı kitabında Rio de Janeiro şehrindeki gazetelerde yayınlanan ilan metinlerine dikkat çekmiştir: “Danimarkalı tecrübeli piyano üreticisi Falkenberg, Largo de São Francisco de Paula Sokağı No.9 adresinde, kendi yaptığı elegant ve şık görünümlü, Jakaranda ağacından kasaya sahip, döküm bronz ile süslenmiş, sesi en iyi ustalar tarafından yapılmış piyanolardan daha az kaliteli olmayan Piyano ve Kuyruklu Piyanolar satmaktadır.”2XIX. yüzyıla ait piyano satış ilanları
Zamanla talebin ithalat ile karşılanamayacak düzeyde artmasıyla ülkede piyano fabrikalarının kurulması için uygun bir ortam oluşmaya başlar. Jakob Schlegel Brezilya’nın ilk piyano fabrikasını Rio de Janeiro’da kurar. Bu tesisin kuruluş yılları hakkında elimizde herhangi bir belge yoksa da fabrikanın Ocak 1864 tarihinde Carlos F. Wehrs tarafından satın alındığını biliyoruz. İlk iki kuyruklu piyano siparişinin Kraliyet Sarayı tarafından verilmesi sebebiyle adı İmparatorluk Fabrikası olarak değiştirilen tesis hakkındaki bilgilere ancak Wehrs’in oğlu Carlos Wehrs Junior’ın tuttuğu günlüklerde rastlayabildik. Günlüklerde, kendisine miras kalan fabrikanın giderlerini karşılayamadığı, kalite yönünden Avrupa menşeli piyanoların daha çok tercih edilmesi sebebiyle ulusal piyano üretiminin karlı bir iş olmadığı, bu sebeple üretimden zamanla ithalata geçmenin daha fazla gelir getirdiği gibi notlar düşülmüş. Ancak Avrupa yapımı piyanolarının tek tercih sebebi yalnızca kalitelerinin daha iyi olması değildi. Brezilya halkının birbirlerine ve ürettiklerine karşı duydukları güvensizlik ortamı ticareti, do-layısıyla üretimi çok etkiliyordu. Bu nedenle üretilen yerli bir malın satılması ithal mallara göre çok daha zorlaşıyordu. İş adamlarının bu ortamda varlıklarını sürdürebilmeleri için kalitenin yanında, çok da iyi bir ticari zekâya sahip olmaları gerekiyordu. Baba Carlos F. Wehrs 280 piyano satarak bu tür insanlar arasında yer almayı başarmış,3 Amerika Birleşik Devletleri’nin Philadelphia eyaletinde 1866 yılında düzenlenen piyano sergisinde kuyruklu piyanosunun Madalya ve Onur Diploması’na layık görülmesi ile adını uluslararası sektörde duyurmuştu.Carlos Wehrs Piyano Fabrikası reklamları
İmparatorluk Fabrikası’nın elde ettiği başarıların da etkisiyle zaman içinde Augusto Bingen, C.F.A. Rohlicke, F.A. Fiedler, C.A. Braga, Henrique Reeg, João Cláudio Muinello, J.N.F. Nielsen ve S. Maguin gibi ustalar tarafından yönetilen,4 üretim şekli genellikle Brezilya’da yapılan ahşap kasalara Almanya’dan getirtilen mekanizmaların monte edilmesi üzerine yapılandırılmış ulusal firmalar kuruldu.1870 yılında yalnızca Rio de Janeiro şehrinde, daha önce saydığımız markaların yanı sıra Arthur Napoleão e Miguez, Isidoro Bevilacqua, Buschmann Guimarães, Diederichs Bishop, Urbano Antônio Gomes, Paranhos Barreto, Briani Montenegro Bourdeaux, J.C. Guimarães, Pires e Gomes ve Viúva Filiponne adlı piyano yapım ve onarım firmalarının çalışıyor olması bu çalgının Brezilya’da ne derece popüler olduğunun bir kanıtıdır. Ancak 1800-1900 yılları arasında dünyada 4500 kadar piyano markasının bulunması, piyanonun yalnızca Brezilya’da değil, dünyanın Avrupa kültürü etkisi altındaki coğrafyasında da ne kadar önemli ve popüler bir konuma eriştiğinin göstergesidir. Cyril Ehrlich’in verdiği, Güney Amerika’nın en gelişmiş iki ülkesi olan Brezilya ve Arjantin’in 1900-1905 yılları arasında yaptıkları piyano ithalini gösteren tablo bu tespiti destekler niteliktedir.1900-1904 yılları arasında Arjantin ve Brezilya’nın piyano ithal tablosuYarın:
Piyanonun Köleleri Kırlangıçlar ve Endüstri
1 Rezende, C.P. de, Notas para uma história do piano no Brasil, Revista Brasil Cultura, Conselho Nacional de Cultura No.6, Rio de Janeiro, 1970, s. 25.
2 Andrade, A. de, Francisco Manuel da Silva e seu tempo. Edições Tempo Brasileiro Ltdta., Rio de Janeiro, 1967, s. 243.
3 Wehrs Junior, C., O Rio antigo, memórias e diário (1870-1929), Instituto de História e Geografia, Rio de Janeiro, 1980, s. 89.
4 Schlochauer, R.B.Q., A Presença do Piano na vida carioca no século passado, tese de mestrado, USP, São Paulo, 1992, s. 103.
|
| |||||||||||
|
|
|
| |||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
|
| |||||||||||
|
|
|
| |||||||||