30
Çalıştay Geleneğini Yerleştiren Piyanist:
Magda Tagliaferro (1893-1986)
Brezilya piyano okulunun bugün ulaşmış olduğu başarılı seviyede hiç kuşkusuz zamanın seçkin piyanisti ve eğitmen figürü Magda Tagliaferro’nın büyük payı vardır. Brezilya’da çalıştay geleneğini yerleştiren Tagliaferro, yalnızca çağdaş Brezilya piyano neslini yetiştirmekle kalmamış, bütün piyansitlik kariyeri boyunca özellikle Fransa ve Brezilya’da müzik kültürüne hizmet etmiştir. Rio de Janeiro Eyaletine bağlı Petrópolis şehrinde doğan Tagliaferro ilk müzik derslerini beş yaşındayken Gabriel Fauré ve Raoul Pugno’nın (1852-1914) öğrencisi olan babası Paulo Tagliaferro’dan aldı. Dokuz yaşında Mozart’ın KV.466 re minör 20 numaralı Piyano Konçertosu’nu çaldığı halk konserinden iki yıl sonra Brezilya, Arjantin ve Uruguay’ı kapsayan ilk turnesine çıktı. Novaes’in tersine oldukça şanslı ve uygun ortamlarda yaşayan Tagliaferro’nun 13 yaşında Paris Konservatuvarı’na kabul edilmesi parlak kariyerinin âdeta habercisiydi. Burada Marguerite Long’un (1874-1966) öğrencisi olan Antoine Marmontel’in sınıfında öğrenim gördü. Paris Konservatuvarı’nı bitirdikten sonra Alfred Cortot ile çalıştı. Konservatuvar Müdürü olan Gabriel Fauré, hemen farkettiği üstün yetenekli bu küçük kıza kendine ait bazı piyano eserlerinin el yazması kopyalarını hediye etti. Bundan üç yıl sonra Tagliaferro, juri üyeleri arasında Camille Saint-Saëns, Isaac Albéniz, ve Fauré’nin de bulunduğu Paris Konservatuvarı’nda düzenlenen piyano yarışmasında birinci oldu. Yarışmanın ardından Fauré, Tagliaferro için Fransa içinde bir turne organize etti. Tagliaferro konserlerde Fauré’nin Op.19 Piyano ve Orkestra için Ballade’ını seslendirirken orkestrayı da besteci yönetiyordu. Bu turne Tagliaferro’nun dünya çapındaki kariyerinin ilk halkası kabul edilir.
Tagliaferro kariyeri boyunca Wilhelm Furtwängler (1886-1954), Gabriel Pierné (1863-1937), Ernest Ansermet (1883-1969), Charles Munch (1891-1969), Leopold Stokowski (1882-1972), Lorin Maazel (1930-2014), Pierre Monteux (1875-1964) ve Brezilyalı Heitor Villa-Lobos (1887-1959), João de Souza Lima (1898-1982), Eleazar de Carvalho (1912-1996) gibi ünlü orkestra şefleri eşliğinde birçok konser verdi.
Magda Tagliaferro
1930’lu yıllarda oldukça geniş bir repertuvara sahip olan Tagliaferro, aralarında Chopin, Kraliçe Elizabeth, Mozartium Yaz Akademisi Yarışması’nın da bulunduğu dünyanın en büyük yarışmalarının vazgeçilmez juri üyelerinden biriydi. Büyük bir başarı ile geçen Sovyetler Birliği konserleri sonrasında II. Çaykovski Yarışması’nın piyano jurisine davet edilmiştir. Sovyet Kültürü gazetesi onun hakkında şu satırları yazmıştır: “Sanatsal profili artistik, zarif ve onurlu. Ustalığı ise çağdaş. Özellikle ses paletininden bahsetmek gerekir: bütün oktavlardaki mucizevi piyanoları, forse etmeden ama gür ve hayranlık uyandıran bir yumuşaklık içindeki köşesiz forteleri! Magda Tagliaferro aynı zamanda muhteşem bir legato gizemine sahip. Melodileri hafif ve özgürce uçuşuyor. Müzikal cümleleri müziğin hitabet kuralları ile sıkı sıkıya ilişkili. Anlamlı reçitativler ve ezgisel kantilena...”1
Soldan Sağa: Dmitri Kabalevski. Nadia Boulanger, Yakob Zak, Magda Tagliaferro, Konstantin Serebriyakov, Çaykovski Yarışması, Moskova 1962
Tagliaferro bütün bu konser ve juri üyeliklerinin yanı sıra yoğun pedagojik çalışmalarını da ihmal etmemiş, 1937-1939 yılları arasında Paris Konservatuvarı’nda piyano öğretmenliği yaptıktan sonra Paris’te kendi müzik okulunu kurmuştur. Okulunda Avrupalı ve Brezilyalı onlarca yeteneğe kucak açan Tagliaferro’nun öğrencileri arasında günümüzün ünlü piyanist ve eğitmenleri olan Nellie Braga (1897-1953), Lina Pires de Campos (1918-2003), Edda Fiore (?-2007), Menininha Lobo (1904-1986), Cristina Ortiz (1950), Caio Pagano (1940), Daisy de Luca (1935), Eudóxia de Barros (1937), Isabel Mourão (1932-2016), Pnina Salzman (1922-2006), Daniel Varsano (1954-1988), Gilberto Tinetti (1932), Fábio Caramuru (1956), Marco Antonio de Almeida sayılabilir.
Rio de Janeiro 1940’lı yıllarda bir çalıştayda
1969 yılında São Paulo’da genç piyanistleri teşvik etmek amacıyla kendi adı ile bir vakıf kuran Tagliaferro, zamanın uygulamalarına göre oldukça ileri olan fikirleri ve hedefleri ile vakfın çatısı altında yarışmalar organize eder, çalıştaylar düzenler ve başarılı müzisyenlere burs sağlar.
En önemlileri arasında Villa-Lobos’un Guia Prático Álbum No.4 ve Momoprecoce, Camargo Guarnieri’nin Ponteio No.6, Francisco Mignone’nin Piyano Sonatı No.1, Frutuoso Viana’nın Dança de negros, Lina Pires de Campos’un Acalanto ve Reynaldo Hahn’ın Mi Majör Piyano Konçer-tosu’nun bulunduğu, kendisine ithaf edilmiş birçok eserden bazılarının dünya prömiyerini ve kayıtlarını yapan Tagliaferro, her konser programında mutlaka virtuoz stilini gösterebileceği eserlere yer verirdi. Beethoven, Schumann ve Chopin eserlerinin ağırlıkta olduğu repertu-varında Fransız besteciler César Franck, Claude Debussy, Gabriel Fauré, Maurice Ravel, Francis Poulenc’e yer vermeye özen gösterirdi. Bunların dışında Enrique Granados, Manuel de Falla, Guarnieri ve Villa-Lobos’un eserlerine de sık sık yorumlardı.
Tagliaferro’nun kayıtları ERATO, Ducretet-Thomson, Gramopho-ne, DECCA France, Ultraphone, Pathé, Columbia, Philips, EMI, Dante, Echo, FNAC do Brasil firmalarından yayınlanmıştır. Birçok ülke tarafından layık görüldüğü ödüller arasında 1928 yılında aldığı Fahri Lejyon Nişanı (Fransa) ve 1972 yılında Rio Branco Nişanı (Brezilya) en önemlileridir.
Magda Tagliaferro hayatının hiçbir dönemde aktif piyanistlik kariyerine ara vermek zorunda kalmadı. Avrupa ve Amerika kıtasının en prestijli salonlarında konserler verdi. Salzburg’dan Japonya’ya, Fran-sa’dan Brezilya’ya çalıştaylar yaptı. São Paulo Belediye Tiyatrosu’nda vermeyi gelenekselleştirdiği çalıştaylar ile São Paulo’nun Brezilya piyano okulunun önemli şehirleri arasına girmesinde önemli rol oynadı. Bugün onun meydana getirdiği bu geleneği, kurduğu vakfın çatısı altında öğren-cileri sürdürmektedir.
1Cantilena: Lirik bir şarkı formu.