Önemli besteci ve edebiyatçıların doğdukları, uzun süre yaşadıkları ve öldükleri evlerin müze halinde düzenlenerek halkın ziyaretine açık tutulması, başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkelerinde gayet olağandır. Bunların çoğuna giriş, küçük bir bilet ücreti ödenerek yapılır ve bu gelir, o müze-evlerin yaşaması, personel giderlerinin karşılanması için harcanır. Açık varsa, yerel yönetim tarafından kapatılır. Bu müze-evlerin en popüler olanları Salzburg'daki Mozarthaus, Bonn'daki Beethovenhaus, Eisenach'taki ve Leipzig'deki Bachhaus'lardır.Bir başka Alman besteci Robert schumann ise müze-ev zenginidir, tam dört ayrı yerde dört tane Schumannhaus bulunmaktadır: İlki doğduğu kent olan Zwickau'da, ikincisi piyano eğitimi aldığı Leipzig'de, üçüncüsü kentin bir dönem müzik direktörlüğünü yaptığı Düsseldorf'ta, sonuncusu ise yaşamının son iki yılını geçirdiği Bonn'dadır. Leipzeg'deki şu sıralar restorasyonda, 2021'de çalışmalar tamamlanarak ziyarete açılacak.
Schumann'ın Bonn'daki müzede, burada kaldığı sırada kullandığı piyanosu
Korona günlerinde eski defterleri karıştırırken, bu dört Schumannhaus'dan en az bilinenine altı yıl önce yaptığım ziyarette aldığım notlar ve çektiğim fotoğraflara ulaştım, siz değerli okurlarımı kısaca bilgilendirmeye karar verdim.
Önce Schumann ile ilgili kısa bilgi: Almanya’nın Zwickau kentinde 8 Haziran 1810'da doğan Robert Schumann, müziğe küçük yaşta piyanoyla başladı, ufak besteler de yapmaya başladı. Edebiyata da meraklıydı. Babası kitap satıcısı olduğu için bolca okuma olanağı da buldu. Annesinin ticarete yönelmesi israrı nedeniyle, hukuk okumak üzere Leipzig'e gitti ve orada yaşamını değiştirecek olan Clara Wick'in babası piyano öğretmeni Friedrich Wieck'in aile evine kiracı oldu. Babasından piyano dersi aldığı Clara'ya aşık oldu. Bu arada annesini de piyanist olma konusunda ikna etmişti.Piyanoda virtüoz düzeyini yakalayan Schumann, parmaklarını güçlendirmek amacıyla kendi icadı olan bir aletle çalışırkan sağ el orta parmağını sakatlayarak, tümüyle besteciliğe ve bu arada yayıncılığa yönelmek zorunda kaldı. Hayli ünlenen “Neue Zeitschrift für Musik” gazetesini çıkararak 10 yıl süreyle editörlüğünü ve başyazarlığını yaptı. Büyük aşkı, Friedrich Wieck’in kızı piyanist Clara ile Robert Schumann'ın evlenmesini uzun süre Friedrich Wieck engelledi ve onları ayırmaya çalıştı. 1837'de sözlendiler, 1838-39 yıllarında Robert Schumann Clara için için “Arabesk” başta olmak üzere çok sayıda piyano parçası ve “Dichterliebe” gibi ona olan duygularını yansıtan piyano ile vokali eşit kullandığı liedler besteledi. 1840'da sevgilisi Clara ile evlenebildi ve O'nun çalması için çok sayıda piyano parçası ile 140 lied besteledi. 1850'de Düsseldorf kentinin müzik direktörlüğüne getirildi. Ancak Schumann'ın gençliğinden beri var olan ve zaman zaman akutlaşabilen “delirme korkusu” burada sıkça tekrarlamaya başladı. Halüsinasyonlar görüyordu. 1854'te intihar girişiminde bulundu ve Düsseldorf'taki görevini bırakmak zorunda kaldı.Schumann'ın yaşamındaki son evre olan Bonn günleri de, bu akıl hastalığının tedavisi ve kendisinin gözlem altında bulundurulması için buraya getirilmesiyle başladı. Schumannhaus Bonn, Endsich bölgesindeki Alman besteci Robert Schumann'ın ölüm evi. Bina,o zaman özel bir psikiyatri kliniğine ev sahipliği yapıyordu. Bu psikiyatri kliniğinde tedavi görenler arasında Alman ressamlar Alfred Rethel (1816- 1859) ve Karl Gehrts (1853 - 1898) ile Macar ressam Mihály von Munkácsy (1844- 1900) de bulunuyordu.Burası Bonn'un kırsal alanındaki Endsich'te 1790'larda belediye başkanı Matthias Joseph Kaufmann için kır evi olarak inşa edilmiş bir yapıydı. Dr. Franz Richarz evi satın alarak 1844'te kendi psikiyatri kliniğine dönüştürmüştü. Schumann burada iki yıl boyunca Dr. Franz Richarz tarafından tedavi edilmeye çalışıldı. Durumuna bağlı olarak, binadan ayrılmasına sadece yürüyüş yapması için izin veriliyordu. Schumann 29 Temmuz 1856'da bu binadaki yatağında yaşama veda etti, Bonn merkezdeki eski mezarlıkta defnedildi.Schumann'ın Bonn merkez mezarlığındaki anıtsal mezarı
Bina ikinci savaştaki bombardımanda ağır hasara uğramıştı. Bina yıkılmalı mı, yoksa restore mi edilmeliydi? Halka açık yapılan tartışmada binanın restore edilmesi kararı çıkmış, 50'li yıllarda ve 60'ların başında iki kez elden geçirilerek eski görünümüne kavuşturulmuştu. Bonn kenti, sadece iki yıllık ilişkisine karşın Robert Schumann'a sahip çıktı ve 1962'de schumannhaus bonn Derneği kuruldu. Bina derneğin de desteğiyle Bonn Belediyesi tarafından 1984'te satın alındı.Binanın önüne gelen ziyaretçileri bahçede önce, Schumann'ın Avusturyalı heykeltıraş Alfred Hrdlicka tarafından yapılan ve Sparkasse Bonn Sanat Vakf tarafından bağışlanan döküm büstü karşılıyor.Girişten sonra sağdaki koridor ve iki oda binanın müze kısmını oluşturuyor. Burada Bonn Şehir Arşivleri'nden ve Bonn Şehir Müzesi'nden getirilmiş mektuplar ve belgeler, özel koleksiyonlardan bağışlanmış Robert ve Clara Schumann'la ilgili resimler ve objeler bulunuyor.
Girişin solunda ise binanın büyük kısmını, üst katlarını da kaplayan Bonn Müzik Kütüphanesi'nin uzantısı yer alıyor. Kütüphane yaklaşık 52 bin kitap, notalar ve ses kayıtlarından oluşuyor. Schumannhaus'un küçük bir dinleti salonu da var. Binaya kütüphane ve müze için yıllık ziyaret sayısı da 100 binin üzerinde. Bina sonbahar aylarında düzenlenen Bonn Schumann Festivali'nde de bazı etkinliklere evsahipliği yapıyor.Avrupa ülkelerindeki müze-evler, tarih, kültürel değer ve sanat insanlarına sahip çıkılışın olumlu bir örneği.ŞEFİK KAHRAMANKAPTANBu yazı Andante Dergisi'nin 1 Mayıs 2020 tarihli 163. sayısında, “Başkentten Yansımalar” sayfamda yayımlanmıştır.Not: Bu binadaki piyanoda, İzmir Yaşar Üniversitesi Müzik Bölümü hocalarından Esra Kalkanoğlu Mamaç'ın çalmış olduğunu, okurlarımdan Sayın Betül Tan haberdar etti. Fotoğrafı ekledim.