Bu ay sonu (28 Ocak) Salzburg'da "Mozart Haftası"nda çalmak üzere Mozart 'ın ilk 3 konçertosunu öğreniyorum.
Mozart'ın toplamda 26 Piyano Konçertosu var, bunlar No1, No2 ve No3.
Aslında az bilinen, az çalınan eserleridir.
Şimdi sıkı durun; bu eserleri Mozart 10 yaşındayken bestelemiş.
10 yaşında bir çocuğun bırakın konçerto bestelemeyi , herhangi bir şeye bir kaç dakika konsantre olabilmesi ne kadar zor zanaattır biliyoruz.
Bu ilk 3 konçertoyu (Opus sayıları ve tonaliteleri ile KV 37 Fa Majör, KV 39 Si bemol Majör ve KV 40 Re Majör) biraz anlatayım;
10 yaşındaki Mozart, müziğinde, aşk dolu, sevgi dolu , oyun ve muziplik dolu, hepimizi güzelliklere boğarak, nefis ve kusursuz bir orkestrasyon ile, piyano ile orkestranın diyaloğunda olgunluk dönemi eserleri kadar mükemmel, gelişim bölümlerinde ilginç... Akıl alır gibi değil. Deha böyle bir şey. "İnsanlık için deha" farklı bir boyutta.
Bazen düşünüyorum, televizyonda rastlamıştım. 6 haneli sayıları kafadan çarpan doğru cevap veren matematik dehası çocuklara, ya da metafiziksel düşünsel güç ile elinde kaşığı eğebilen -bir nevi "jedi"- çocuklara.. O zaman da sormuştum, büyük şaşırtıcılıkları dışında, gerçekten insanlığa faydası dokunabilecek bir güç mü? diye.
Mozart'ın bu ilk üç konçertosuna müzikologlar "alıntılar" başlığını da koyarlar. Çünkü (süre olarak, üçünün toplamı 50 dakika sürüyor) bu eserlerde karşılaştığımız "60-70 küsür" güzel temanın içinde bazıları, o dönemin bestecilerinden alıntılanmış, Mesela günümüzde fazla bilinmeyen bir besteci olan Schobert'den (Schubert değil ,"o" ile Schobert ) ya da Bach'ın oğullarından bazı armoniler alınmış gibi. Açıklamak isterim; Bu alıntılama elbette ki "kopya çekme" anlamında değil, daha çok "esinlenme" gibi, ya da "orkestre etme" gibi.
Bakın Mozart 35 yaşında öldüğünde, 650 eser bırakmıştı. Bunların içinde her biri 2-3 saatlik olan "20 opera" , her biri 30-40 dakikalık "41 senfoni", her biri 20-25 dakikalık "50 küsür konçerto", pek çok solo ve oda müziği eseri, şarkıları koro eserleri, muazzam bir rakam, yani benim evimde Mozart'ın tüm eserlerinin notası var, 3 raf tutar.
Bu üretkenlik bir yaşam içinde, matematiksel zamanda açıklanabilir belki, ama yaratıcılık olarak düşünüldüğünde bu tablo, insani değildir...
Müzikologlar der ki; "eğer profesyonel bir nota yazımcı, baskıya hazırlamak üzere, haftanın 5 günü her gün 8 saat çalışırsa, Mozart'ın tüm eserlerini yazması 20 yıl sürer!"
Ki Mozart 35 yıllık ömründe ilk bestesini 5 yaşında yazmıştı. Bu kendi hayatında üretmenin ve zamanın soyutlaştığı tempoda, insan ruhunun doruklara erdiği güzelliklerde, bir büyük ustayı tekrar sevgi ile anıyorum.
Fazıl Say
3 Ocak 2016