Anıtsal piyanistimiz İdil Biret'in kendine ait “IBA-İdil Biret Arşivi” etiketi altında, bugüne kadar yaptığı ve yapmaya devam ettiği stüdyo kayıtları ile canlı kayıtları bestecilere göre kutular halinde eşi Şefik Büyükyüksel'in yönetiminde yayımlamayı sürdürdüğünü biliyoruz. Bu, dünyadaki yaşayan piyanistler arasında en zengin arşivlerden biri, belki de önde geleni. Çok zengin.
Ama İdil biret ve Şefik Büyükyüksel'in bununla yetinmediğini görüyoruz. Aynı etiket altında “Turkish Artists Edition” adı altında yeni bir dizi daha başlatıldı, üstelik 5 CD'den oluşan bu kutu, bir dönem bilinirken, sonra sırra kadem basan piyanist Tomris Öziş'e ait. Bugün 82 yaşında olan ve İzmir'de yaşayan, birçok müzisyen ve dinleyici tarafından çok özel bir piyanist olarak nitelenen Tomris Öziş’in, birkaçı stüdyoda, pek çoğu konserlerden canlı olarak yapılmış kayıtlarının elde bulunanlarına, şimdi bir arşiv edisyonu olarak yoğunçalar biçiminde ulaşmak mümkün.
Sadece bir kez canlı olarak dinlediğimi anımsadığım Tomris Öziş'in kayıtlarını şimdi âdeta dört kulak büyük bir keyifle dinliyor, zamanında daha çok canlı etkinliğine tanıklık edememiş olduğuma hayıflanıyorum.
Tomris Öziş'in neden sırra kadem bastığı, icraları ve bu 5 CD'nin bir kutu içinde ortaya çıkışıyla ilgili en yalın bilgiyi İdil Biret şöyle veriyor:
“Yıllar önce, Richard Strauss’un nisbeten az çalınan, piyano ve orkestra için yazdığı Burleske isimli eserini İstanbul Radyosu’nda dinlemiştim. Bu güzel icranın tomris Öziş adında daha henüz tanımadığım bir piyanistimiz tarafından Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası refakatinde gerçekleştirilmesi beni mutlu etmişti. Birkaç yıl sonra Tomris Hanım ve kıymetli eşi Prof. Ünal Öziş ile tanıştık ve dost olduk.
Tomris Hanım arka arkaya geçirdiği birçok rahatsızlıktan dolayı, konser hayatından maalesef uzaklaşmıştı. Kayıtlarının olduğunu biliyor, çok da dinlemek istiyordum. Ancak Tomris Hanım’ı bir türlü razı edemiyordum. Nihayet bir gün eşi bu tabuyu yıkmış ve bana Mendelssohn’un Variations sérieuses eserinin Amerika’da konserde alınan bir kaydını dinletmişti. Bu hakikaten her bakımdan mükemmel bir icraydı. Çok etkilenmiştim.
Ünal Bey’den daha birçok kaydın mevcut olduğunu öğrenince, Tomris Hanım’ın şiddetli itirazlarına rağmen, hepsini duymak istedim. Kayıtları dinledikçe şaşkınlığım giderek artıyordu; bu kadar önemli bir piyanist neden daha fazla tanınmıyordu?
Son derece köklü bir eğitim alan Tomris Öziş, Rosl Schmid’in Münih Konservatuvarı’nda öğrencisi olmuştu. Rosl Schmid savaş öncesi Almanya’nın yetiştirdiği çok iyi piyanistlerden biriydi. 1938’de Brüksel’de Kraliçe Elizabeth yarışmasında finale kalıp ödül almıştı. O yıl olağanüstü kaliteli yarışmacılarla jüri üyeleri bir araya gelmişti. Birinci olan Emil Gilels, sonra Moura Lympany, Yakov Flier, Arturo Benedetti Michelangeli, Nikita Magalof yarışmacılar arasında idi. Jüride de Walter Gieseking, Artur Rubinstein, Raoul von Koczalsky, Emil von Sauer, Ignaz Friedman, Robert Casadesus, Samuel Feinberg, Walter Rummel ve (sonra Paris Konservatuvarı’nda benim hocam olan) Jean Doyen gibi 20. asrın en önemli piyanistleri bulunuyordu. Bu adeta 20. asır piyano tarihinin bir tablosu gibiydi.
Tomris Hanım’ın icraları piyano sanatının en güzel ve aranan vasıflarını birleştirir: Müziğin ruhuna nüfuz etmek, parlak ve şaşmayan bir virtüozite, titizlik ve mükemmeliyetçiliğinin gem vurmadığı çalışındaki temperament ve doğallık, Mozart’tan Prokofyev’e kadar giden engin bir repertuvar, daha birçok özellikten ilk aklıma gelenleridir. Buradaki kayıtların hemen tümü canlı konser kayıtlarıdır. Bazen ses kalitesi çok tatmin edici olmayabilir. Ancak birkaç radyo kaydının dışında, bu kayıtların, Tomris Öziş’in vermiş olduğu konserlerde bulunan dinleyiciler tarafından yapıldığını hatırlamak lâzım. 1950’lerden sonra stüdyo kayıtları revaçta oldu. Zira bu ortamda yapılan kayıtları düzeltmek mümkün oluyordu. Bence konser kayıtları icranın hakiki yüzünü gösterdiği için çok daha anlamlıdır. Tomris Hanım’ın icralarındaki derin müzikaliteyi pırıl pırıl bir teknikle birleştiren, hayal gücü dolu (örneğin Liszt’in Macar Rapsodisi’nde olduğu gibi) cesur icralara nadir rastlanır.”
Bakın bu 5 CD'de Tomris Öziş'in hangi kayıtları yer alıyor:
CD 1
LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770-1827)
Sonata No. 21 in C major, Op. 53, “Waldstein”
Sonata No. 26 in E-flat major, Op. 81a, “Les adieux”
FELIX MENDELSSOHN (1809-1847)
7 Variations sérieuses in D minor, Op. 54
FRANZ LISZT (1811-1886)
8 Hungarian Rhapsody No. 6 in D-flat major, S. 244/6
CD 2
FREDERIC CHOPIN (1810-1849)
Ballade No. 4 in F minor, Op. 52
Scherzo No. 1 in B minor, Op. 20
Mazurka No. 23 in D major, Op. 33/2
Valse in G-flat major, Op. posth. 70/1
CLAUDE DEBUSSY (1862-1918)
Estampes, L. 100
Préludes, Book I, L. 117
MAURICE RAVEL (1875-1937)
Miroirs
CD 3
WOLFGANG AMADEUS MOZART (1756-1791)
Concerto No. 23 in A major, K. 488
LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770-1827)
Concerto No. 5 in E-flat major, Op. 73, “Emperor”
CD 4
JOHANNES BRAHMS (1833-1897)
Concerto No. 1 in D minor, Op. 15
CD 5
FRANZ LISZT (1811-1886)
Concerto No. 1 in E-flat major,
SERGEI PROKOFIEV (1891-1953)
.jpg)
Concerto No. 1 in D-flat major, Op. 10
RICHARD STRAUSS (1864-1949)
Burleske in D minor
TOMRİS ÖZİŞ'İN KISA ÖZGEÇMİŞİ
Tomris Öziş 1935’te İstanbul’da doğmuş, piyano çalışmalarına küçük yaşta İzmir’de Madam Van der Rover ve Selahattin Göktepe ile başlamış, İzmir Konservatuvarı’nda Seride Barlas’ın öğrencisi olmuştur. İzmir Amerikan Kız Koleji’nden mezun olduktan sonra, üstün yetenekli genç müzisyenlerle ilgili sınavı kazanarak piyano öğrenimini Almanya’da Münih Devlet Yüksek Müzik Okulu’nda Prof. Rosl Schmidt’in öğrencisi olarak sürdürmüş ve 1960 yılında bu okulun piyano bölümünü bitirmiştir.
Sanatçı gerek yurt içinde, gerekse Avrupa ve Amerika’da resitaller vermiş, orkestra konserlerine solist olarak katılmış, radyo ve televizyon programlarında yer almıştır. Tomris Öziş konser piyanistliğinin yanısıra, 1970’li yıllarda İzmir Devlet Konservatuvarı’nda piyano öğretmeni, Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde piyano öğretim görevlisi olarak da bulunmuştur. Sağlık sorunlarından ötürü 1982’de konser piyanistliğine veda etmiştir.
Tomris Öziş’in konser verdiği yerler arasında İzmir, Münih, İstanbul, Ankara, Miami, Atlanta, Rochester, Detroit gibi kentler; birlikte konser verdiği orkestralar arasında İstanbul Şehir, İzmir Senfoni, Cumhurbaşkanlığı Senfoni, İstanbul Radyo Senfoni, İstanbul Devlet Senfoni, İzmir Devlet Senfoni gibi orkestralar; şefler arasında Cemal Reşit Rey, Orhan Barlas, Gotthold Ephraim Lessing, Hikmet Şimşek, Ferdi Statzer, Jean Pierre Jacquillat, Jean Périsson, Demirhan Altuğ, Orhan Tanrıkulu, Gürer Aykal, Mircea Basarab, Tadeusz Strugala, Michel Rochat gibi şefler bulunmaktadır.
CD koruyucularının ön yüzlerinde Tomris Öziş'in değişik dönem fotoğrafları, arka yüzlerinde o dönem müzik yazarlarının yazılarından alıntılar bulunuyor. Analog bant kayıtları Yalçın Tuğsavul ve Michel Devos tarafından özenle sayısallaştırılmış. Müzikseverler ve koleksiyonerler için çok yararlı bir çalışma. Şimdi merakla IBA'nın bu yeni serisinde hangi eski kayıtların yer alacağını bekleyeceğiz.
Tomris Öziş CD'sini internetten satın almak için:
https://www.opus3a.com/arama/tomris+%C3%B6zi%C5%9F
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
12 Mayıs 2017
