Üst üste kazandığı büyük piyano yarışmalarıyla Dünya'nın tanınmış genç piyanistlerine arasına giren, ilk iki albüm kaydı BIS firması tarafından yayımlanan Can Çakmur, bu arada lisans öğrenimini de Weimar Franz Liszt Müzik Yüksek Okulu'nda tamamladı. Şimdi yüksek lisansa başlamaya ve üçüncü albümünün kaydına hazırlanıyor. Çakmur, pandemi dönemindeki çalışmaları ve 3. albümü konusunda Sanattan Yansımalar'ın sorularını yanıtladı.
- 2020'de seni en çok üzen olaylar hangileri oldu?
Pandemi ve onun sosyal ve politik etkileri. Dünya'daki politik atmosfer gerildikçe geriliyor ve pandemi bu süreci bence ciddi anlamda hızlandırdı. Neredeyse hiç bir ülkede gerçek anlamda işleyen bir sosyal güvenlik sisteminin olmaması aslında toplumun ne kadar kırılgan olduğunun da bir göstergesi.
- Pandemi dönemini nasıl değerlendirdin? Hangi eserleri öğrendin?
Mart-temmuz arasındaki süreçte neredeyse bütün konserler (bir televizyon kayıdı hariç) iptal olduğu için özellikle uzun zamandır üstüne eğilmek istediğim prima vista okuma ve teknik çalışmalara ağırlık verdim. Kasım ayından bu güne kadar ise bütün projeler iptal olmadı, özellikle oda müziği kayıtları devam ediyor. Bu nedenle ilk dönemki kadar sistematik bir çalışma yapmadım. Bu çalışmalar süresince Bach'ın bütün WTK II Prelüd ve Fügleri'ni, Schubert'in neredeyse bütün piyano eserlerini ve Schumann, Liszt, Brahms'ın başlıca eserlerini okudum. Tabi ki burada bu kadar eseri konsere hazırlamak söz konusu değil, bu eserlerle tanışmaktan ve onları analiz etmekten bahsediyorum.
- Evden kayıt ve dijital yayın konusunda kendini geliştirme imkanı buldun mu?
Evden kayıt yapmaya aslında çok sıcak bakmıyorum. O yüzden bir iki ufak (2-3 dakikalık) video haricinde evden hiç kayıt yapmadım. Elimde var olan kayıt ekipmanı ile tatmin edici bir kalite yaklamak çok zor. Dahası, evde o sahne atmosferini yaratmak bence imkansız. Bu nedenle var olan repertuvarımı bu şekilde kaydetmek yerine kendimi geliştirmek istediğim konulara eğilmeyi tercih ettim.
- İkinci albümün de, ICMA Kayıt Ödülleri adayları arasında yer aldı. Bunu bekliyor muydun? Nasıl karşılıyorsun?
Kayıdı yaparken tonmayster Ingo Petry ile bu eserlerin ne kadar duygusal olarak yoğun olduğunu konuşuyorduk. İkimiz için de çok derinlikli bir projeydi bu. Kayıdımızın bu kadar sıcak karşılanmasının anlamı gerçekten büyük.
- Üçüncü albüm kaydının yeni tarihi belli oldu mu? Schubert'in hangi eserleri yer alacak?
Pandemi nedeniyle kayıdı üç kere ertelemek ve iki kere stüdyo değiştirmek zorunda zorunda kaldık. Mayıs ayında nihayet gerçekleşecek gibi görünüyor. Programda Schubert yok bu sefer, o proje Kasım ayında iptal olunca ertelemeye karar verdik çünkü zaten beklemede olan başka bir program vardı.
Enescu Bartok Saygun Mitropoulos
O program şu şekilde: Enescu 3. Piyano Sonatı, Bartók Piyano Sonatı, Saygun Piyano Sonatı ve Mitropoulos Passacaglia, Intermezzo ve Füg. Seçilen bestecilerden de anlaşılacağı gibi bu ortak teması olan bir program. İkinci Dünya Savaşı öncesi müziğine biraz eğilmek istedim. Tabii ki Saygun ve Mitropoulos'un kariyerleri 1945 sonrasını da kapsamış, ancak eğitimleri ve tarzları savaş sonrası akımlardan o denli etkilenmemiş. Dahası bu dört besteci de kendi ülkelerinde bir müzik ekolü oluşturmaya çalışıyorlardı. Enescu, Bartok ve Saygun halk müziğini romantize etmeden müziklerinin merkezine oturturken Mitropoulos bu alandaki post-romantik denemelerinden (özellikle “Bir Yunan Sonatı”) sonra kendisini dizisel (serial) müziğe yakın görmüş. Bu anlamda, o dönemde Atina'nın müzikal yaşamında büyük bir çalkantıya ve daha sonraki yıllarda etkiye yol açan bu parçanın aslında geleneksel hiç bir öge taşımaması çok ilginç. Diğer üç besteciye gelince, ellerindeki materyali nasıl kullandıkları son derece farklı. Burada hem çağın önemli müzisyenlerinin; Stravinsky'nin, Debussy'nin, Ravel'in, erkilerini görmek mümkün. Diğer yandan ise son derece özgün ancak kendi içinde kapalı bir armonik yazı dikkat çekici bu üç besteci için de. Bu programı BIS ile çok uzun süredir planlıyorduk. Şu ana kadar çalıştığım en zorlu eserlerden bazıları bu programda yer alıyor. Eserlerin teknik zorluklarında boğulmadan, netliklerini koruyarak çalmak burada en önemli sınav. Zira bu parçalar geleneksel armonik yapıyı esnettikleri veya reddettiği için, eğer kendi bağlamları dinleme sırasında kendini açık etmezse tamamen anlaşılmaz hale gelebilirler. Bu da tabi ki yorumlayan müzisyenin görevi.
- Pandemi nedeniyle iptal edilen etkinlikler için yeni tarihler verilmeye başlandı? Ne zamana tarih veriliyor genellikle?
Pek çok organizasyon hala konserleri ne zaman gerçekleştirebileceğini bilemiyor. Dolayısıyla tarihi hala belli olmayan pek çok konser var. Bazı organizasyonlar hemen ilkbahar-yaz dönemine planlama yapmaya çalışıyor. Ancak çoğunluk hala beklemede. Bir kısmının gerçekleşip gerçekleşemeyeceği bile meçhul...
- Artık her yıl bir Japonya turnesi olmazsa olmaz! 2021 için planlama yapılabildi mi?
Evet, Ağustos ayından sonra tekrar turneler planlandı. Organizasyon hala belirsizliğini koruyor fakat. Muhtemelen gerçekleşeceğini söylüyorlar; ancak sınırların açık olup olmayacağına bağlı tabii ki.
Şefik KAHRAMANKAPTAN
6 Şubat 2021, Ankara
