İlkay Bora Öder, 1989 yılının ilk günü Karadeniz Ereğli’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Antalya’da yaptı. Antalya Lisesisini bitirdikten sonra müzik alanındaki yüksek öğrenimini İtalya’da tamamladı. Halen çalışmalarını Antalya’daki stüdyosunda sürdürüyor.Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? Merhaba, ben İlkay Bora Öder. Besteci, orkestratör ve kopistim. Müzik eğitimimi İtalya/L’Aquila – Alfredo Casella Konservatuvarı'nda tamamladım. Lisans derecesinde kompozisyon eğitimi aldım ve ardından yüksek lisansımı “Film Müzikleri Besteciliği” üzerine tamamladım. Toplamda 10 yıl süren bu eğitim serüvenini sekiz yıllık bir süreçte o güne kadar sadece 13 kişinin alabildiği Menzione d’Onore belgesini alarak tamamladım. Şu anda tam olarak neyle meşgulsünüz?Aktif olarak orkestratör ve kopist olarak çalışıyorum ve kendi bestelerimi yazıyorum. Orkestratör olarak, birçok film müziği bestecisinin bana gönderdikleri piyano ve diğer enstrüman notalarını orkestraya düzenliyorum. Kopist olarak ise, bazı bestecilerin el yazmalarını ya da bilgisayar ortamında oluşturulan MIDI notalarını, dijital ortama aktarıp edisyon, kitap haline getiriyorum. Lightning Sibelius isimli projenizi nasıl anlatırsınız?Öncelikle, Sibelius Notasyon Programının ne olduğunu açıklayayım. Sibelius, bilgisayar üzerinde el yazması notalarını dijital formata dönüştürebilen bir müzik notasyon programıdır. Benim ise bu notasyon programına farklı bir bakış açısı getirdiğim bir metodum ve projem var, adı "Lightning Sibelius" (Yıldırım Sibelius). Niye Yıldırım?Bestecilik eğitimimi aldığım yıllarda, yoğun kontrpuan, bestecilik ve orkestrasyon dersleriyle karşı karşıya kalıyordum. Zaman sıkıntısı çekiyor ve online olarak yaptığım işler nedeniyle yetişemiyordum. Bu durum beni oldukça zorluyordu. Bütün bestecilik öğrencilerinin kullanması gereken birkaç müzik nota yazım programı vardı ve bu programlardan biri de Sibelius idi. Benim ihtiyaçlarıma daha iyi cevap verdiği için Sibelius'u tercih ettim. Bestecilik öğrencileri için, bilgisayarda yazdıkları notaları kağıda aktarmak oldukça yaygındır. Bu işlem size okunması çok daha kolay ve el yazmasından oluşacak hataları ile okuma zorluğunu azaltacak bir çıktı verir, fakat bu işlem oldukça zaman alıcı bir süreçtir. Öncelikle el ile notaları yazmak ve ardından bilgisayara aktarmak gereklidir. Bu yüzden, bu süreci hızlandıracak bir yöntem arayışına girdim. Kağıt ve kalem kullanmadan direkt olarak Sibelius üzerinde bestelerimi, düzenlemelerimi ve orkestrasyonlarımı nasıl yapabileceğimi düşünmeye ve bu işlemi daha hızlı hale getirebilecek bir yöntem geliştirmeye başladım.Peki, Sibelius programını kendinize göre ayarlayacak teknik bilginiz var mıydı?Amatör olarak bilgisayar programcılığı da yapmaktayım. Bu yeteneğimi kullanarak Sibelius Notasyon Programını kendi ihtiyaçlarım doğrultusunda yavaş yavaş özelleştirmeye başladım. İki yıl içinde, programı öyle bir seviyeye getirdim ki çalışma hızıma ayak uyduramamaya başladı ve çökme sorunları yaşamaya başladım. Ancak bu süreçte, oldukça etkili bir iş akışı geliştirmiştim. Normalde 8 saat sürecek bir işi, çok daha kısa bir sürede ve son derece verimli bir şekilde, en fazla iki saatte tamamlayabiliyordum. Bu durum, daha fazla çalışıp daha verimli olmama ve daha fazla üretmeme olanak sağladı. Dünya standartlarında işler yapmaya başladım ve bu da adımın daha geniş kitlelere duyulmasını sağladı.Programın esas sahiplerinden izin aldınız mı?Programı orijinal dizayn hızından daha hızlı kullanmaya başladığımda, her şeyin bir cevap verme süresi olduğu gibi, programın cevap verme hızı da benim hızıma yetişemez hale geldi. Bu durum, programın kurucuları ve geliştiricileri ile iletişime geçmemi gerektirdi çünkü bir program çöktüğünde bu durumu rapor etmek önemlidir. Bir ay içinde 400'ün üzerinde rapor oluşturmam, programcıların dikkatini çekmişti. Sonuç olarak, programı benim hızıma yetişebilecek şekilde güncellemeye karar verdiler ve bu da "Yıldırım Sibelius" (Lightning Sibelius) adını verdiğim metodun doğmasına yol açtı.Sanırım, internette de ulaştığınız noktayı paylaşmışsınız…Evet. Bu deneyimlerimi meslektaşlarım ve diğer insanlarla paylaşmak için bir YouTube kanalı açmaya karar verdim. İki sezonluk bir eğitim serisi düzenleyerek, büyük bir kitleye ulaştım ve çok olumlu geri dönüşler aldım. İnsanların normalde 8-9 saatte yapacakları işi 1-2 saatte son derece profesyonel bir şekilde tamamlayabileceklerini görmeleri, büyük ilgi çekti. Bu süreçte, metodumu sürekli olarak geliştirmeye devam ettim. Nasıl daha hızlı müzik yazabilirim, nasıl daha verimli olabilirim gibi sorulara odaklandım. Bu, hem sanatsal üretimime hem de metoduma büyük bir katkı sağladı.Bu metodla yapılan besteyi dinleyici fark edebiliyor mu, ya da dinleyiciye nasıl yansıyor?Sibelius programının harika bir özelliği var: İstediğiniz enstrümanı istediğiniz şekilde çaldırabilmeniz. Ancak, bunu gerçekleştirmek gerçekten büyük bir emek gerektiriyor. Yıldırım Sibelius metodumu öğrenip uyguladığınızda ise, sadece teknik değil sanatsal üretiminize büyük katkı sağlıyor. Peki, bunun sebebi nedir? Biz besteciler fikirler arası bağlantılar kurarız. Yani, anlık olarak gelen fikir baloncukları ile eserler yazarız. Bu fikir baloncuklarını ne kadar hızlı birleştirirsek, yazdığımız eserlerin diyalogsal olarak daha akıcı olmasını sağlar. Şöyle düşünün: Bir eser yazacak ya da düzenleme yapacak olsam ve bunları programa girmeye çalışırken programın teknik detaylarında kaybolursam, aklıma gelen bir melodiyi yazarken diğer melodilere getireceğim bir armoni veya düzenleme, bu teknik detaylar yüzünden kaybolup gider. Eğer o teknik detaylar benim zamanımı boşa harcamasa idi, ve konsantrasyonumu bozmayıp müzik yazış momentumumu negatif olarak etki etmese idi belki de yüzyılın en güzel melodilerinden biri ortaya çıkacaktı. Asla bilemeyiz. Programın teknik detayları ve sorunlarını absorbe edip, bu metod sayesinde sanatsal yönteme odaklanabilmemiz, bize sanatsal açıdan büyük bir geri dönüş sağlarken, aynı zamanda dinleyiciye de yansıyor.Nasıl oluyor bu yansıma, biraz daha açablir misiniz? Şöyle düşünelim, ben bir beste yapmak istiyorum. Bir orkestra var önümde, aklımda da bir keman melodisi var. Bu melodiyi yazdım, fakat kağıt ve kalemle yazdım ve tahmini olarak işlem yaptım. Orkestrada prova yapılırken, bu keman melodisinin aslında kemana uymadığını fark ettim. Çünkü bestenin üretimi anında onu düşünemedim, tahmin edemedim. İşte bu program tam olarak bunu ortadan kaldırıyor. Yani bize %100 gerçekçi bir simülasyon sağladığı için gerçek zamanda geri dönüş alabiliyoruz. Diyelim ki programda bir keman melodisi yazdım, fakat sonra "bu keman için iyi olmadı" diyerek bunu klarinete verdim, kemana ise başka bir melodi çaldırdım vs. Bu, benim sanatsal üretimime o kadar büyük bir katkıda bulunuyor ki, üretimim o anda aslında kendini buluyor. Biliyorsunuz, Brahms ilk senfonisini 22 sene gibi uzun bir sürede yazmıştır. Fakat günümüzde müzikle yaşamını sürdüren bir besteci için 20-22 yılda bir senfoni yazmak gibi romantik bir durum maalesef ki mümkün değil. Zaman bizim jenerasyonumuz için çok önemli olduğu için, ne kadar kaliteli ve hızlı bir üretim yaparsak, bu bize ciddi bir geri dönüş sağlayabilir. Sadece ekonomik olarak değil, aynı zamanda sanatsal anlamda da.Birinci amaç sanatsal mı yani? Kesinlikle.. Bizim için en önemli olan, Lightning Sibelius metodunun tamamen, her şeyden önce sanatsal üretime katkı sağlamasıdır. Ekonomik boyut ondan sonra geliyor. Çünkü, az önce de belirttiğim gibi bir piyano bestesi yazmak istiyorum ama piyano olmayan bir yerdeyim. Ve müzikal bir fikir geldi aklıma. Bu metodu ve bu programı kullanarak hızlı bir şekilde yazarak geri bildirim alabilirim. İyi ve kötü bir simülasyon yaparak bestemin nasıl olacağını görebilirim. İhtiyacınız olan tek şey bir bilgisayar, bu program ve gerekli orkestra sesleri.Orkestra seslerini hangi orkestraların müzik bankalarından derlediniz? (Harika bir soru) Orkestra sesleri, endüstri standartlarını belirleyen, en yüksek kalite ses bankalarından kullanıldı. Marka sıraları, Spitfire Audio, CineSamples, Cinematic Studio, East West Hollywood Orchestra. İhtiyacınız olan tek şey bir bilgisayar, bu program ve gerekli orkestra sesleri.Okurlarımız yaptığınız bir müziği dinlemek isterlerse nereden ulaşabilirler?Size YouTube kanalımdan birkaç link vereyim. Örneğin, 2018'de yazdığım "Çelişki" adlı orkestral eseri tamamen bilgisayar ortamında yeniden kaydettim. Çünkü bestem İtalya'daki Abruzzo Senfoni Orkestrası tarafından İtalya'nın 3 farklı şehrinde üç kere seslendirilirken maalesef kayıt imkanım olmadı. Ancak bu yıl bu eseri bilgisayar ortamında simülasyon oluşturarak yeniden ürettim, isteyenler bunu ve Anadolu'nun danslarından esinlenerek yazdığım "Anatolia" adlı orkestral bestelerimi dinleyebilirler. Anatolia for Orchestra: https://youtu.be/P-sBputUb-o?si=Yl6gPhZJ19M_b3lSÇelişki for Orchestra: https://youtu.be/hAPJ4v5pTrw?si=SkQeEIwu2AntsGAmProgram ve metodun telif konusu nasıl çözülüyor?Lightning Sibelius, Avid Sibelius Notasyon programını en etkin şekilde kullanılmasını sağlayan bir metod. Yani programın bedelini satın alarak ödeyen bir müzisyen, benim geliştirdiğim metodu şimdilik ücretsiz öğrenip kullanabiliyor. Bunu piyano ve piyano metodu gibi düşünün. Lightning Sibelius, benim oluşturduğum bir kullanım metodu, herkesin ulaşabilmesi için şu anda ücretsiz olarak yayınlanıyor. YouTube üzerinden rehber serilerim halinde.Aynı zamanda bir çok yurt içi, yurt dışı konservatuar gezerek Lightning Sibelius seminerleri veriyorum. Fakat metodun kullanımı için gerekli olan Sibelius Notasyon Programının Copyright’ı Avid Firmasına ait. Benim metodun kullanılabilmesi için önce bunun satın alınıp öğrenilmesi gerekiyor ama Avrupa’da pek çok müzisyen zaten bu programa sahip. Bugüne kadar hangi konservatuvarlarda tanıtım yaptınız?Geçtiğimiz sonbaharda dört, bu yıl bir tane yaptım, Mayıs’ta da planlanmış bir tanıtım görünüyor. Listem şöyle:1. Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse de Paris - Fransa/ParisTarih: 20-21 Ekim 20232. Vytautas Magnus University, Music Academy - Litvanya/Kaunas, Tarih: 27 Ekim 20233. Conservatorio di Santa Cecilia - İtalya/Roma, Tarih: 9 Kasım 20234. Akdeniz Üniversitesi Devlet Konservatuarı - Türkiye/Antalya, Tarih: 27 Aralık 20235. Harvard Business School Online, Tarih: 4 Ocak 20246. American Society of Music Arrangers and Composers (Planlandı): Tarih: 8 Mayıs 20247. Lightning Sibelius Tour of Europe: https://www.scoringnotes.com/people/a-lightning-sibelius-tour-of-europe/Zaman ayırdığınız için çok teşekkür ederim sevgili Bora. Başarılar diliyorum çabalarınızda.- Ben teşekkür ederim bu fırsatı verdiğiniz için.
HASAN HÜSEYİN DULUN
15 Mart 2024, Antalya