Müzisyenler, en az sporcular kadar sakatlanmaya yatkın bir grup. Uzun çalışma saatleri, enstrüman çalarken aynı tekrarlayıcı hareketler, “overuse” dediğimiz aşırı kullanım en önemli sakatlık nedenleri. Bu nedenlerle gelişen kas iskelet sistemi problemleri de genellikle kronikleşmeye meyillidir, sonuç olarak mesleği müzisyenlik olan kişilerin performansını düşürür, ileri durumlarda bırakmasına neden olabilir. Bu konuda temel prensip rahatsızlık gelişmeden gerekli kişiye özel önlemleri alıp sakatlıklardan korunmaktır.
Yurt dışında müzisyen sağlığı konusunda ciddi merkezler var, müzisyenlere, performans sanatçılarına öğrencilikten başlayan çeşitli programlar uygulanıyor. Ülkemizde bu konuda ne yazık ki yeterli çalışma yok. Biz bu konudaki eksiği görüp bir ilki başlattık.
2016 yılında Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesinde bir pilot çalışma yaptık. Bu çalışmada ilkokul, ortaokul, lise öğrencilerini kas iskelet sistemi sağlığı açısından muayene edip taramalarını gerçekleştirdik. Elde ettiğimiz sonuçlara göre rahatsızlık oranları düşündüğümüzden fazla çıktı. Örnek vermek gerekirse % 80’lere ulaşan duruş bozuklukları ile karşılaştık, % 75 civarı tenisçi dirseği, % 60’larda düz tabanlık ile karşılaştık.
Elde ettiğimiz sonuçlarda bu konunun ne kadar önemli olduğunu pekiştirdi. Tüm öğrencilere çalmadan önce ve sonra yapacakları ısınma ve germe egzersizleri gösterildi, sakatlıklardan korunma yöntemleri anlatıldı. Kişiye özel egzersiz programı çıkarıldı, şu an fizyoterapist eşliğinde her hafta düzenli her öğrenci egzersiz programımıza katılıyor. Enstrüman ergonomisi üzerinde de çalışıyoruz.
Esas amaçladığımız müzisyen sakatlıklarının önlenmesi; rahatsızlık gelişmiş kişilerde mümkün olan en kısa zamanda iyileşme sağlanıp çalışmaya geri dönmelerini, ağrısız enstrüman çalmalarını sağlamak ve uzun, ağrısız bir meslek hayatının temellerini atmaktır.
Uz. Dr. Erinç Karacehennem Sabuncu
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı