2.7. Kültür ve Sanat
Türkiye Cumhuriyeti; Osmanlı, Selçuklu ve daha öncesine giden çok köklü ve kadim bir medeniyetin son halkasıdır.
AK Parti olarak medeniyet, kültür ve sanat değerlerimizi muhafaza eden, yeniden üreten ve gelecek nesillere kaliteli bir bi.imde aktaran, kültürel farklılıkları zenginlik olarak gören, herkesin kültür ve sanat faaliyetlerine katkıda bulunduğu ve erişebildiği, estetik duygusu güçlü ve kültürlü bir toplum için çaba gösteriyoruz. Bize
ermeli, çeşitlenmeli, çoğalmalı ve zenginlikle buluşarak yaygınlaşmalıdır.
İktidarlarımız döneminde, kuruluş felsefemizin özündeki değerleri koruyarak toplumsal kimliğimizi güçlendirmeye özel önem verdik. Kültür politikalarımızı bu anlayış çerçevesinde
şekillendirdik. Geçmiş birikimimiz ile gelecek vizyonumuz arasında güçlü bağlar kurarak toplumsal kaynaşmayı temel hedef olarak gördük.
Kültürümüzün özündeki insanı merkeze alan adalet anlayışını, ahlaki değerleri, toplumsal dayanışma ruhunu, estetik hassasiyetleri, insanlığa katkıda bulunma gayesini siyasi anlayışımızın temeli olarak kabul ettik.
a. Neler Yaptık
Geçmişte kültür denildiğinde ilk olarak akla “devletin faaliyetleri” gelirken, AK Parti iktidarlarıyla birlikte bu yargı değişmeye başlamış; kültürel üretim daha fazla topluma ve sivil alana kaymaya başlamıştır.
2002’den bu yana süren AK Parti iktidarlarında milli gelirin üç kat artması, on bin dolar sınırının geçilmesi,
zenginliklerin daha geniş toplumsal kesimlerce paylaşılması, kültür ve sanat alanında da halka dayanan büyük bir canlılık doğurmuştur.
Uluslararası ölçekte planladığımız kültürel girişimler ve faaliyetler sayesinde kültürel mirasımız sadece bizim değil, bütün insanlığın mirası olarak tanıtılmaya ve desteklenmeye devam etmektedir.
İktidarlarımız döneminde kültür alanında edebiyattan sinemaya tiyatrodan müzeciliğe kültür eserlerimizin
restorasyonunda arkeolojik kazılara varıncaya kadar hemen her alanda önemli ilerlemeler sağladık.
Uluslararası standart numarası alan (ISBN) kitap sayısı 2002’de 16 bin iken, 2014’te 51 bine yükseldi.
Kütüphanelerimizdeki kitap sayısını da yaklaşık 20 milyondan 31 milyona yükselttik. Bunun yanı sıra, halk ve çocuk kütüphanelerini rehabilite ediyoruz. 18 adet kütüphaneyi yenileyerek hizmete açtık. 50 adet kütüphanede de çalışmalarımızı sürdürmekteyiz. Yeni bir anlayışla toplam 6 adet Edebiyat Müze Kütüphanesi açtık.
Türk Edebiyatının dışa açılmasını desteklemek üzere 2005 yılından bu yana ‘Türk Edebiyatının Dışa Açılımı’ (TEDA)
projesini sürdürmekteyiz. Bu program kapsamında, 64 ülkeden 438 farklı yayınevini destekledik. 435 farklı yazarımızın 992 eserinin 59 dile çevrilmesini sağladık. Türk edebiyatının gelişimine katkı sağlayacak özgün edebiyat eserlerini destekledik.
Yunus Emre Enstitüsünü kurduk ve yurt dışında Türk dilinin öğretimini etkin bir şekilde başlattık.
İktidarımız döneminde sinema alanında da çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. 2002 yılında 1,9 milyon yerli film seyirci sayısı 13 yılda 18 kat artarak 35,5 milyona ulaştı. Sinema seyirci sayısı 2002’de 23,5 milyon iken, 2014’te 61,4 milyona ulaştı. 2002’de yüzde 8’lerde olan yerli film izlenme oranı ise bu yıl yüzde 58’e ulaştı.
Türk Sineması’nın son yıllarda gişe ve uluslararası arenada elde ettiği başarılarda devletin sektöre belli standartlar konularak yaptığı desteklerin rolü yadsınamaz.
İktidara geldiğimizde özel tiyatrolara verilen destek 850 bin TL iken, 2013-2014 sezonunda bu meblağı 4,3 milyon TL’ye ulaştırdık. Destek verdiğimiz özel tiyatro sayısı ise 59’dan 221’e erişmiştir.
Vakıf kültür varlıklarımızın envanterini çıkardık ve dijital ortama aktardık. Diğer taşınmaz kültür varlıklarının dijital ortama aktarılması çalışmalarımızı sürdürmekteyiz.
2002 yılı öncesinde 46 vakıf kültür varlığının restorasyonu ve onarımı yapılmış iken 2003-2014 döneminde bu sayıyı 4 bin seviyesine çıkardık. Yurtdışında ata yadigârı medeniyet mirasımıza da sahip çıktık.
313 adet taşınmazı “yapımı karşılığı kiralama” modeli ile değerlendirdik. 263 varlığı ise restorasyonu veya oranımı karşılığı kiraladık.
İktidarımız döneminde Selimiye Camii ve Külliyesi, Çatalhöyük Neolitik Kenti, Bursa ve Cumalıkızık ile Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj dünya mirası listesine girmiştir. Dünya mirası geçici listesinde varlık sayımız 52’ye yükselmiştir. Ebru sanatımız, ‘İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi’ne Türkiye’nin 12. unsuru olarak kaydedilmiştir.
Yabancı ülkelerden 85 adet eserin ülkemize iadesini sağladık.
İktidarımız döneminde arkeolojik kazıları 2 kattan fazla artırdık. Kazı çalışmalarına 2002 yılında sağlanan destek 1,9 milyon TL iken 2014 yılında bu rakamı 38,8 milyon TL’ye yükselttik. 2002 yılında müze ve ören yerlerini ziyaret edenlerin sayısı 7,4 milyon iken 2013 yılında 29,5 milyona ulaşmıştır.
Çok sayıda müzemizi, çağdaş müzecilik standartlarına göre yeniledik. 2002 yılında 93 olan özel müze sayımızı, 2014 yılında 206’ya yükselttik. 2014 yılı itibarıyla Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı müze ve ören yeri sayısı 326’dır. Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi, Hatay Arkeoloji Müzesi, Şanlıurfa Edessa Arkeopark ve Mozaik Müzelerini yenileyerek kültür hayatımıza kazandırdık.
2002 yılında Türkiye’de Bakanlık eliyle yapılmış 42 kültür merkezi varken, 2014 sonunda bu sayıyı 98’e ulaştırdık.
Çağdaş müzecilik uygulamaları adına attığımız bir başka adım ise müzekart uygulamasıdır. Bu uygulama, kapsamı ve ücreti konusunda Avrupa’da bir ilktir.
b. Neler Yapacağız
Önümüzdeki dönemde kültür ve sanat alanının, idari örgütlenmesini yeninden ele alacağız. Genel bütçeden kültür ve sanata ayrılan payı artıracağız. Kültürün esas olarak sivil toplum inisiyatifinden beslendiğinin ve yeniden üretildiğinin bilincinde olarak, sivil toplumun kültür ve sanat faaliyetlerine aktif olarak katılabileceği
mekanizmaları artıracağız.
Türkiye, çok katmanlı ve zengin bir kültür birikimine sahiptir. Türkiye’nin medeniyet birikiminin sunduğu imkânların uluslararası camiaya tanıtılması ve evrensel kültüre, düşünce ve sanat üretimine aktif olarak katkıda bulunmasını sağlayacağız. Bu kapsamda, kültürel etkinliklerimizin miktar ve kalitesini
artıracağız.
2023 ve ötesini hedeflerken dünyayı tanımış, Türkiye’nin meselelerine vakıf, kendi toplumu ve tarihiyle barışık kültür ve sanat insanlarının yetişmesini sağlayacağız. Bu kapsamda;
sahne sanatları, müzik, sinema, resim, animasyon, reklam, tasarım, estetik alanlarında kendi kültürel birikimimizin yanı sıra evrensel birikimden de istifade edeceğiz.
Kültür ve sanat eserlerinin özgürce üretilmelerinin önünü açacak hukuki altyapıyı geliştireceğiz. Fikri mülkiyet haklarının kurumsallaşmasına yönelik çalışmalarımızı sürdüreceğiz.
Kültür ve sanat insanlarımızın yurtiçinde ve dışında tanıtımına önem verecek, bu insanlarımızı teşvik edici her türlü tedbiri alacağız.
Toplumumuzda simgesel değer ve kutsallık atfedilen kültürel varlıkların korunmasına özen göstereceğiz.
Medeniyet değerlerimizin kurumsal taşıyıcısı olan vakıf geleneğimizi geliştirerek yaşatmaya ve yaygınlaştırmaya devam edeceğiz.
Dilimizin medeniyetimizle uyumlu bir şekilde geliştirilmesini sağlayacağız. Türkçe’nin Birleşmiş Milletler’in resmi dilleri arasına girmesi için girişimlerimiz artarak devam edecektir.
Farklı kültürlerin temel düşünce ve bilim eserlerinin Türkçe’ye çevirisini ve uzaktan eğitim yolu ile yabancılara Türkçe öğretimini sağlayacağız.
Medeniyet birikimimizin en önemli unsurlarından olan Osmanlıcanın etkin bir şekilde öğretilmesini, tarihimizle ve kültürümüzle olan bağlantının güçlendirilmesini sağlayacağız.
Yunus Emre Enstitüsünün yurt dışındaki merkezlerinde yürüttüğü Türk dilinin eğitim ve öğretiminin yanı sıra kültürel ve sanatsal faaliyetlerini aktif bir biçimde sürdüreceğiz ve bilimsel araştırmalara verdiği desteği artıracağız.
Tarihimizin önemli şahsiyetleri ve olayları ile masal kahramanlarının belgesel, dizi ve .çzgi filmlere dönüştürülerek tanıtımının yapılmasını destekleyeceğiz.
Çocuklarımızın sevebilecekleri ve sorumlu birer birey olarak yetişmelerini sağlayacak içeriğe sahip bilgisayar oyunlarının ve animasyonların üretilmesini teşvik edeceğiz.
Tiyatro, sinema, opera, bale ve müzik alanlarında yerli üretimi evrensel standartlarda teşvik etmeyi sürdüreceğiz.
Bir yandan bu alanlara canlılık kazandırmak için kurumsal düzenlemeler yaparken, diğer yandan da destek ve teşviklerle sivil katkıyı artıracağız.
Türk film endüstrisinin dünyada sayılı endüstriler arasına girmesini sağlayacak tedbirleri alacağız. Kültürümüzün temel öğeleri olan milli, dini, ahlaki ve folklorik değerlerin işlenmesine yönelik etkin çalışan bir teşvik mekanizması oluşturacağız.
Tarihi kent bölgelerindeki dokunun bütüncül olarak ortaya .çıkarılması ve korunmasını sağlayacağız.
Başta kamu binaları olmak üzere kültürümüze uygun mimari sentezin yapılmasını ve bir kentsel mimarlık stratejisi ile tasarım ve uygulama esaslarının oluşturulmasını sağlayacağız.
Şehirlerimizin kültür ekonomisine yönelik strateji ve projelerini destekleyeceğiz. Şehirlerde, AVM benzeri ticari faaliyet alanlarında kültürel faaliyet alanlarının oluşturulmasını teşvik edeceğiz. Kitap merkezleri, kitapçılar çarşısı ve sahaflara mekan desteği vereceğiz.
Şehirlerimizin, kültür ve sanat varlıklarımızın ve toplum kesimlerinin zaman içindeki değişimlerini izleyecek şekilde Dijital Fotoğraf Arşivleri oluşturacağız. Böylece medeniyet birikimimizin gelecek nesillere aktarılmasına katkıda bulunmuş olacağız.
Gençlerin ilgisini çekecek, rol model olacak, değerlerimizin hatırlatılmasına ve anlatılmasına katkı
sağlayacak “Şehir-İnsan” projemiz; değerlerimiz ve gençler arasında bir köprü oluşturmaya, medeniyetin kilit taşlarını yerlerine yerleştirmeye imkan sağlayacaktır.
Ebru, hat, tezhip, minyatür, ahşap oymacılığı, çini, halıcılık, bakırcılık, telkari gibi bize özgü veya en iyi örneklerinin ülkemizde üretildiği süsleme ve el sanatlarının farklı sunum ve kompozisyonlarda birer ticari ürüne dönüştürülmesini sağlayacağız.
Yerel yönetimlerimizin kültür sanat alanındaki hareket kabiliyetlerini geliştirecek ve mevcut kültür merkezlerinin yerel yönetimlere devredilmesini sağlayacağız.
Kütüphane, kültür merkezi ve müze gibi kültürel tesisleri yerel yönetimlere devredeceğiz.
Belediye, STK ve özel girişimcilerin kurduğu tiyatroların artırılmasını destekleyeceğiz.
Toplumsal bütünlüğü, kimlik ve aidiyet duygusunu güçlendirmek amacıyla kültürel ve sanatsal değerlerimizin eğitim kurumlarında ağırlıkla ele alınmasına önem vereceğiz.
İlk, orta ve yükseköğretimde sanat ve estetik duygusunu geliştirici müfredatın oluşturularak uygulanmasını sağlayacağız.
Ülkemizde okuma oranının yükseltilmesini özendireceğiz. Bu doğrultuda özellikle halk kütüphanelerinin ve okul kütüphanelerinin sayı ve niteliğini artıracağız.
Milli Kütüphanenin kitap, süreli yayın ve dijital görsel malzeme ve arşivler açısından dünyanın önde gelen kütüphaneleri arasına girmesini hedefliyoruz.
Çağdaş kütüphanecilik anlayışı çerçevesinde kullanıcı odaklı, nitelikli kütüphanecilik hizmetlerinin verilebileceği özelliklere sahip yeni kütüphaneleri hizmete açmaya devam edeceğiz. Kütüphane ve arşiv materyallerini sayısallaştıracağız.
Tüm Halk Kütüphanelerimizin internet erişimi ve bilgisayar konusundaki altyapı eksikliğini giderecek, kitap ve doküman varlıklarını artıracağız.
Kültür merkezlerinin sayısını ve niteliğini ihtiyaç duyulan mekânlarda artıracağız. İnşa edilecek kültür merkezleri için, yerelin ihtiyaçlarını daha fazla yansıtan, çok fonksiyonlu, çağın gereklerine cevap veren tarzda yeni modeller geliştireceğiz.
Kültür merkezlerinin drama, tiyatro, resim ve müzik atölyeleri olarak amatör ve profesyonel sanatçıların sürekli eğitim gördüğü ve eğitim verdiği yerler olmasını temin edeceğiz.
Kültür merkezlerinde edebiyatın her alanına yönelik okuma yazma ve edebiyat zevkini geliştirici kurslar düzenleyecek; çocuk ve gençlerimizi Türk ve dünya edebiyatının klasikleriyle tanıştıracağız.
Eğitimin her kademesinde geleneksel kültür ve dünya klasiklerinin okutulmasını sağlayacak, çocuk ve gençlerimizin kültür birikimini daha fazla destekleyeceğiz.
Cami, kütüphane, medrese, saray, tarihi kamu binaları gibi bütün kültür varlıklarımızın mimari çizimleri ve projelerinin oluşturulmasını ve eserlerin hasar görmesi durumunda tekrar inşa edilecek şekilde bu tasarım ve projelerin arşivlenmesini sağlayacağız.
Restorasyon Teknikleri Araştırma ve Uygulama Merkezi kurarak, bu alanda uluslararası standartlarda altyapımızı geliştirecek, yurtiçi ve yurtdışı çalışmalarımızda kaliteyi artıracağız.
Restorasyonlarının yapılması ya da fiziki varlıklarının korunmasının yanı sıra, mekânların mimari kimliğine ve orijinal işlevine uygun kullanılmasına yönelik azami hassasiyet göstereceğiz.
Özel şahıs müzelerini teşvik edecek, vatandaşlarımızın birikimlerinin değerlendirilmesini ve kullanıma açılmasını sağlayacağız.
Tüm illerimizde şehir müzelerinin kurulumunu tamamlayacak, illerimizin kültür ve sanat varlıklarının koruma altına alınması ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlayacağız.
Seçilecek şehirlerimizde ulusal düzeyde doğa tarihi, modern sanatlar, İslam Sanatları, mimari, tarihi halk kahramanları gibi tematik müzelerin kurulmasını sağlayacağız.
Başta özel müzeler ve kültür merkezleri olmak üzere iş dünyasının kültür ve sanata daha fazla bütçe ayırmalarını özendireceğiz. Bu sayede yerli sanat yönetmenleri, küratörler ve editörlerin yetişmesinin hızlanmasını hedefliyoruz.
Ülkemizde en çok ziyaret edilen müze olan Topkapı Sarayında, medeniyet tarihimizin mimari, sanat tarihi, eğitim, devlet ve yaşam bi.iminin belirli bir bütünlük içerisinde sunulmasını sağlayacağız.
Geleneksel ve çağdaş sanatçılarımızın envanterinin çıkarılması, eserlerinin bir program dahilinde toplanması ve bu eserlerin sergilendiği müzelerin oluşturulmasını sağlayacağız
Ankara ve İstanbul illerinde ulusal müze komplekslerinin kurulmasını ve depolarda kalan bütün değerli eserlerin sergilenmesini sağlayacağız.
Milli Arşivimizin bütün belgeleriyle düzenlenerek elektronik ortamda araştırmacıların hizmetine sunulmasını sağlayacağız.
Kültür kaynaklarımızın tıpkıbasım, sadeleştirme ve dijitalleştirme .alışmaları sonucunda modern teknolojinin imkânlarıyla gelecek kuşaklara ulaştırılmasına yönelik çalışmalarımızı hızlandıracağız.
Tiyatro, film vb. kültür eserlerinin senaryo ve görüntülerine ilişkin derleme arşivlerini oluşturacak ve geliştireceğiz.
Arkeoloji eğitimine önem verip, Anadolu’nun kadim medeniyetlerini de kapsayan, Selçuklu, Osmanlı ve Orta Asya arkeoloji anabilim dallarını geliştireceğiz. Arkeoloji ve sanat tarihi bölümlerini birbirlerini besleyen ve destekleyen bölümler olarak düzenleyeceğiz.
Çanakkale Savaşları’nın 100. Yıl dönümünü sempozyumlar, paneller, konferanslar, sergiler, konserler, tiyatro oyunları ve kültürel etkinliklerle anılmasını sağlayacak ve bu tarihi hadisenin tarih ve kültür dünyamızdaki yerini ortaya koyacak çalışmalar yapacağız.”