Sibel  Ünalan'da Plastiğin Ritmi ve Lirizmi 

Sibel  Ünalan’da Plastiğin Ritmi ve Lirizmi

                                               “ Estetik, sanatın temel içgüdüsüdür.” F. Nietzche

Şu anda  tam karşımda gülerek gelen Sibel’in  resimlerini-kolaj serüvenini yazmak istiyordum. Ama birden araya giren bir başka ressamı dinlemem gerekiyor; B. Bonnard: “Bir resim, bir defada  ya da  bin defada..” diyor.

Bu evrensel bir  soru ya da resmin  üretim seyrinde ilginç bir tez. Acaba  bu yolda  koşanlar mı,  yürüyenler mi?  Hâtta hiç doğum sancısı  yaşamayanlar  mı?

Evet  belki de anlık bir  gülüşün  sıcaklığını  kolaja yüklesek  koşmadan bir defa da.. Ulaşabilir miyiz? 

Kafka’nın “Hemen yazabileceğim  şeyleri hiç bir zaman yazmam “  sözlerini de ancak işçiliğin ağır bastığı edebiyat ürünleri için düşünürüm. Ama bir solukta  çağlıyan  bir şiir için değil tabii..

Resimde ise bir defada oluşumun sıcaklığı ve heyecanı kuşkusuz  daha farklı olacaktır. Özellikle sanatsal duygunun hâtta  plastik zekânın  ön planda olduğu, önünüzü aydınlattığı durumlarda estetik doku farklı bir güç kazanabilecektir.

Öncelikle “  Resim, elle değil kafayla yapılır” diyen  Leonardo Vinci’ye hak vermek  keza “Sanatın aklın ürünü “  olduğunu savunan Hegel’i   de anlamak   gerekir.

Sadece akılla belli bir estetiğe  ve lirizme  ulaşmak mümkün müdür?

Eski çağ bilgeleri, akılla lirizm ya da haz  arasında  ilişki olduğunu ileri sürmüşlerdir. O nedenle belli duyarlıklar da  akıl zemininde değerlendirilmelidir. 

Sibel’in eğitim süreçlerinde üstün zekalı öğrenci statüsü ile  kendini kanıtlamış olması,  plastik zeka anlamında da  bir  özgüvene sahip olduğunu    düşünmek gerektirir. 

Resim serüveninde  kazandığı bu  önemli   alt yapı   ayrıcalığı  ve  avantajı ,  ona  yaratım cesareti  ve  estetiğin  klasik  kalıplarını kırma gücü verebilir. Fakat bu  yeti de sanatta  tabii ki her şey değildir.

Zira kolaj  hiçbir  öğretiye, ezbere, hazır şablonlara dayanmayan ressamın sadece  sanatsal zekâsının  değil  estetik içgüdüsünün  de ürünüdür.  

Estetik  form, hazır bir şey değildir. Tabii ki onu yeniden  üretmek gerekir .

Kolaj aslında estetiğin özüne salt bir yolculuktu. Ama o zaten hep “yolda” idi. Estetik algı gözbebeklerinde hep hazırdı;

“Yürüyenin gündüz düşleri”, Gelip geçen bir kadın”, “Geceyi anlatan bir yüz”, Kendini sokağa atanla”, “Varmadan yürüyenle”,  Zamanın biraz içinde biraz  dışında  ve her şey için yürüyenlerle”  zihinsel bir iletişimle  hep göz göze idi.

Hepsinin ötesinde  “hayatın içinden  gelip geçenin , belki de geçmiyenin  fotoğrafını çekmekti. Yaşamın fotoğraflarını düş izler gibi  dizmekti belki de..

Aslında susan fotoğraflardan ve insanlardan  bir dünya kurmuştu.

Doğal ki,  resmin amacı   plastik  gerçeği aynen  yansıtmak, sadece  olanı-aktarmak  değil,  olmayandan  olanı yeniden yaratmaktı.

Onun için estetik duyarlığın üst düzeyde  olması gerekiyordu. Aksi  takdirde  şablonlara, ezberlere yapışıp, paslanıp yok olması her zaman olağandı. 

Kolajda  vasatlığa, popülizme  ve tekrara da  yer yoktur. Tekrarla ilgili her  eylem, yaratıcılığın olmadığının veya bittiğinin  yansımasıdır.  Picasso bile  “ kendini kopye etmek gibi bir  korkusu olduğunu” söylemiştir.

Sibel  ise belki de  ruhunun kopyacısı idi. Kolajlar, bir  anlamda içinin suretler  geçidi ..

Galerilerin bu konudaki  soğuk tavırlarını  bile umursamadan  hep aynı yolda   sürekli  altın arayıcısı  oldu. Özgünlük  içinde   leke ve denge  bütünlüğüne ulaştı.

Etkilerden   değil, içinden gelerek, heyecanını kaybetmeden  ise  her halde ‘bir defa da’.  resmin  plastik gizemine  ulaşma süreci  mümkündür. 

Sulu boya  çalışmalarda  plastik gerçeğe veya estetiğe ilk  solukta  ulaşılma şansının yüksekliği  belki de bundandır. Bu  içgüdü akılla şekillenirse  kuşkusuz istenilen resme ulaşılacaktır.

Sibel , alışılmadık malzeme ve  unsurlarla  estetiğin dilini  bir   kerede  çözenlerden.  Bir çok önemli imzada rastlanmıyacak bir yalınlık ve   sıcaklık içinde plastik albeniyi duyumsuyor ve yansıtıyor.

Fırçalarla, renklerle bağırıp çağırmadan. Sadece içindeki   rüzgârların, ışıkların 

sureti ile  içimizi ısıtan  bir  lirizme  ulaşıyor. Resmin kadim  kuramlarına fazla  uymadan,  evet   bir  defada..

Tabii ki anı yüklü fotoğraflar, yazılar, masum ‘leke’ler, kardeş renkler ve daha nice tutkulu  yol  arkadaşlarıyla  bir  arada    sessizliğin  ritmi ile   içinize  yerleşiyor. Söz konusu unsurlar  plastik leke olarak  birbirleriyle  kolkola   bir kompozisyon oluşturuyor.

Basit  gibi görünen  nitelikli bir  kolaj,  arkasında   mutlaka estetik  bir derinlik taşır. Dili de  yalın olduğu için  duyarlı her yüreğe ulaşacaktır.

Kolajda  bütünlüğün planlanması, tasarımı ve  inşası söz konusudur. Estetik özelliğin  özne alındığı bir düşünce etkinliği ve yaratım süreci esastır.

 Sibel’in kolajlarında sade ve  yalın hatta naif  bir  dil tercihi  estetik duyarlılıktaki özgüvenini de  yansıtıyor. O bu anlamda yeterli  birikim ve bilinçle  konuya hemhal olup bu eylemin yaratım hazzını her üretimde yaşamaktadır.

Onun duyarlık düzeyi, kara kalem desen çalışmalarındaki ince devinimde ya da çok sevdiği kumaşlarının sıcaklığında da dile gelir. Keza   içinizi ışıklara  boğan gri beyaz kontrastlara ve  lirik dantellere  de elbette yansıyacaktır.

Evet yeri gelmişken söylemeliyim; Sibel’in üzerinde her gün başka türlü gözlerimizi okşayan  o özgün kreasyonların tasarım  ve dikişi de ellerinden  çıkıyor. Kumaşlarına  yüreğinden damıttığı  naif tasarımlar, kolajlarındaki gizemli  dünyasında da mutlaka yansımaktadır.                                                                                                                             Aslında estetik nitelik, doğada her nesnede mevcuttur. Her varlık  içindeki o   heyecanla soluk alıyor ve dışa açılıyor, yansıyor. Doğa bunu belli bir sistemle  sayısal algoritmalarla  yapıyor.

Nitekim Albert Einstein (1679-1955) bile; “ Doğru bir  formül , içinde  mutlaka  bir estetik barındırır.” sözleri ile dolaylı olarak resmin de  matematiksel bir tasarım olduğunu  fısıldıyor.

Galilio (1564-1642)  “Matematik doğanın dilidir” derken de plastik değerlerin  sonsuz ufkunu yıllar  öncesinden belirliyor.

Sibel belki de  bu sezgi ile  sayılara, rakamlara da takılıyor. Rakamsal değerlerin  işlevi   şüphesiz sadece “leke”  değeri ile sınırlanmayan ayrı bir konum içeriyor. Kolaj yöntemi ile  doğru olan matematiksel  gerçek plastik özü arıyor.  

O , şimdi kolajın açtığı özgürlük ile  görselin  gizemli  sonsuz  yolunda  yeni ufuklara   ilerliyor. Son sergisinde  samimi  şekilde  ifade ettiği  üzere; “Belli ki  daha gidilecek  nice yollar, aşılacak engeller, ulaşılacak güzellikler var.”.

Ama  her yeni yolda  kolajda duyduğu hazzı özleyeceğine inanıyorum. Hâtta biz de..

ÜNSAL PİROĞLU

15 Aralık 2024, Ankara