Carmina Burana'dan
15. Uluslararası İstanbul Opera ve Bale Festivali, 1 Haziran - 14 Haziran 2024 tarihleri arasında, Kadıköy Belediyesi Süreyya Opera Sahnesi ve AKM Türk Telekom Opera Sahnesinde yoğun bir programla yapıldı. Operalar arasında, Uçan Hollandalı, Madama Butterfly yanında "Çocuk Operası" Sihirli Flüt dikkati çekerken, Tan Sağtürk ile Bale Dünyası da bir "Interaktif Gösteri" olarak sunuldu. Bale olarak, Zorba ve koreografik sahne kantatı Carmina Burana da festival programının en enerji yüklü temsillerini oluşturdu. Festival, 14 Haziran 2024, Bale Yarışması Ödül Töreni ve Gala Gecesi ile sona erdi.
AKM fuayesinden...
2008 yılında başlatılmış olan ve 2 yılda bir tekrarlanan İstanbul Uluslararası Bale Yarışması, 2024 yılında, 6. defa 10 Haziran - 14 Haziran 2024 tarihleri arasında düzenlendi. 2008 yılına geri gidilirse bu yarışma 8 - 13 Eylül 2008 tarihleri arasında Cemal Reşit Rey salonunda yapılmıştı. 2008 yılı aynı zamanda Türk Balesi'nin 60. kuruluş yılıydı. Jüri üyeleri arasında Charles Jude, Konstanze Vernon, Meriç Sümen, Evelyn Téri, Evinç Sunal, Robert Denvers, Sakiko Arai, Mehmet Balkan, Celi Barbier, Minaela Vieri, György Szakaly gibi ünlü bale sanatçıları ve koreograflar bulunmaktaydı. Bazı jüri üyeleri, sonraki yıllarda tekrarlanan yarışmalarda yine üye olmuşlardı. Bu yarışmada, İstanbul Grand Prix ödülünü de Kadir Okurer almıştı. Yarışmanın Sanat Yönetmeni, Nilay Yeşiltepe idi (Evet Benim, 17 Eylül 2008, 1).
Ankara Devlet Konservatuvarı 1980 mezunu Nilay Yeşiltepe, İstanbul Uluslararası Bale Yarışması kurucularından. 1986 yılında, İstanbul'da Nureyev ile dans etmiş. Paris Operası'nda da sahneye çıkmış. Bu yaratıcı, yetenekli, girişimci sanatçı ne yazık ki 2021 yılında vefat etmiş (Sanattan Yansımalar, 22 Mayıs 2021, 1).
2008 de düzenlenen bu yarışma öyle başarılı olmuş ki,17 Haziran 2009 tarihinde oybirliği ile Rusya'da bulunan Uluslararası Bale Yarışmaları Federasyonu (IFBC) tarafından üyeliğe kabul edilmiş (6.Uluslararası İstanbul Bale Yarışması ve Gala Gecesi Kitapçığı 8).
2024 yılındaki yarışmanın, Koluman Holding'in ve Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı Türksoy'un değerli katkılarıyla gerçekleştiğini belirtmek lazım (Kitapçık 6, 7).
2024 yılındaki yarışmanın Sanat Yönetmeni, Mehmet Balkan 1956 doğumlu. 1965 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı'nda bale eğitimine başlamış. Bolşoy Balesi'nde burs kazanınca, Assaf Messerer ve Alexander Prokofiev gibi ünlü bale sanatçıları ve eğitmenlerle çalışma olanağı kazanmış. 1973 yılında, Ankara Devlet Opera ve Balesi solisti olmuş. 1974 yılında İngiltere Kraliyet Balesi'ni tanımak üzere, İngiltere'ye gitmiş. Mehmet Balkan'ın en önemli özelliği, 1978 yılında katıldığı bale yarışması. Mehmet Balkan, Varna Uluslararası Bale Yarışmasına katılan ilk Türk dansçı ve bu yarışmada 27 ülkeden gelen 151 sanatçı arasında 3.lük alan bale sanatçısı. Bu ödülden sonra Münih Operası'nda solist sanatçı olmuş. 1989 da Hannover Devlet Balesi'nde başöğretmenlik ve koreograflık görevlerine başlamış. 1997 - 2001 yılları arasında Hannover Devlet Balesi Direktörü olmuş, 1999 yılında Antalya DOB Bale Başkoreografı olarak göreve başlamış, Mersin, İzmir, Ankara, İstanbul da konuk koreograf olarak çalışmış. 2002 - 2008 yılları arasında da Portekiz Devlet Balesi direktörü olmuş. Mehmet Balkan hem dansçı, hem bale eğitmeni, hem koreograf, hem de yönetmen ve 2008 de başlatılan Bale Yarışmasında Nilay Yeşiltepe ile beraber çalışmış ve jüri üyelikleri yapmış deneyimli, donanımlı, ödüllü bir sanatçı (Mehmet Balkan wikipedia).
Bu yılki yarışmanın Jüri Başkanı, Jae Keun Park, Jüri Başkan Yardımcısı isi Sergey Usanov. Jüri üyeleri arasında İnci Kurşunlu (yanda), Tadeusz Matacz, Beyhan Murphy, Evinç Sunal, Meriç Sümen, Aisulu Tokombayeva, Mihaela Vieru gibi bale dünyasının ünlü isimleri (üstte)yer almaktaydı (Kitapçık 13).
Yarışmaya katılan 38 dansçı (Küçükler ve Büyükler), 10 Haziran tarihinde Küçükler Yarı Finalleri, 11 Haziran Büyükler Yarı Finalleri, ve 12 Haziran'daki Küçükler ve Büyükler Finalleri'nden sonra 14 Haziran 2024 tarihinde Ödül Töreni ve Gala Gecesi'ne katıldılar (Kitapçık 9). 38 dansçıdan 11 dansçı Ödül Töreninde ödüllerini alarak Gala Gecesi programında da danslarını sundular.
Yarışmaya Türkiye'den katılan 17 dansçıdan 5’ i ödüllendirildi. "Küçük Kızlar" da 1.liği Mavisu Tuğrul (İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Klasik Bale Bölümü); 3.lüğü Duru Duygu Usta (H.Ü. Ankara Devlet Konservatuvarı) kazandılar.
"Küçük Erkekler" de 1. liği Hüseyin Sefa Korkmaz (H.Ü. Ankara Devlet Konservatuvarı); 3. lüğü Bartucan Şimşir (H.Ü. Ankara Devlet Konservatuvarı) aldılar. "Büyük Kızlar" da Nilay Tahiroğlu (H.Ü. Ankara Devlet Konservatuvarı) 1. lik ödülünü kazandı.
Japonya'dan katılan 3 dansçı da ödüllendirildi. "Büyük Kızlar" da, 1.liği Riine Sasaki; 3.lüğü Haruna Takeda kazanırlarken, "Büyük Erkeklerde" , 2.liği Kaname Noi aldı.
Kazakistan'dan katılan 8 dansçı arasında, "Büyük Erkekler"de Akyl Zhvas 3. lüğü kazandı.
Romanya'dan katılan tek dansçı Ana Maria Potecea "Küçük Kızlar"da 2.liği aldı.
Rusya"dan katılan Ervin Zaguidulin "Büyük Erkekler"de 1. likle ödüllendirildi.
TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, ödüllü dansçılarla..
Bu ödüllerin dışında, "Nilay Yeşiltepe Özel Ödülü" nü Milina Fidan Özbek "Büyük Kızlar" arasında kazandı. Türksoy Özel Ödülü'nü de "Büyük Kızlar" arasında Alyona Tatsenko aldı.
Türkiye'den katılan 17 dansçının 7 ‘ si H.Ü. Ankara Devlet Konservatuvarı'ndan. Dansçılar, Konservatuvar Eğitimi yanında yurt dışı ve yurt dışında özel eğitimler de almışlar, yaz kurslarına, yarışmalara da katılmışlar. Hepsi donanımlı ve deneyimli geleceğin dansçıları.
Bazı dansçıların birlikte çalıştığı eğitimcilerin arasında Ayşem Sunal, Ezgi Odabaşı, Hakan Odabaşı, Fahrettin Güven gibi eğitimcilerin olduğu, Özel Dans Merkezleri'nden Gülüm Pekcan Dans ve Bale Okulu, Dünya Dans Merkezi, Arzu Dirin Bale Okulu gibi bale eğitimi veren merkezlerin de dansçılara katkılarda bulunduğu dansçıların özgeçmiş bilgilerinden anlaşılıyor. Ayrıca, Özden Aktürk Adrasan Yaz Kampı'nın da adı geçiyor.
Yarışmaya katılan diğer ülkelerin dansçılarının da öz geçmişleri gösteriyor ki, yalnızca bir eğitim kurumu veya stili ile dansçılar yetinmiyorlar. Kendilerin geliştirmek için değişik dans tekniklerini öğrenmek, sahne deneyimlerini güçlendirmek için çeşitli yarışmalara katılmak da eğitimlerinin önemli bir parçası. Bu şekilde donanımlı - deneyimli dansçılar olarak profesyonel hayatlarına hazırlanıyorlar.
Hüsnü Sunal, Sanem Ergüler'le
14 Haziran 2024 tarihindeki 2 Perdelik programın 1. Kısmında Ödül Töreni duygusal anlar yaşattı. Perde açıldığı zaman sahnede Jüri Üyeleri ve sahnenin iki yanında Ödüllü dansçılar gururlu bir şekilde oturmaktaydılar. Açılış ve tanıtım konuşmaları yapıldıktan sonra, her jüri üyesi bir sanatçıya ödülünü takdim etti; sanatçılara çiçekleri de verildi. Türk Balesi'nin anıtlarından Hüsnü Sunal, kızı Ayşem Sunal'ın eşliğinde sahneye çıkarak kısa bir konuşma yaptı.
Evinç ve Hüsnü Sunal, Tan Sağtürk ile..
75 yılını geride bırakmış olan Türk Balesi'nin ilk dansçılarından Hüsnü Sunal (Hüsnü Ağabey) ve Jüri Üyesi, yine Türk Balesi'nin ilk dansçılarından Evinç Sunal (Evinç Abla) uzun uzun alkışlanarak sahnede yerlerini almışlardı.
Meriç Sümen, Tunca Bakan ve Serkan Ceylan ile...
Bütün Jüri Üyeleri hararetle alkışlanmaktaydılar. Ancak, sıra Meriç Sümen'e, İnci Kurşunlu'ya, Beyhan Murphy'e geldiği zaman alkışlar dinmedi. Aynı şekilde, Bale Yarışması Sanat Yönetmeni, Mehmet Balkan'ı da izleyiciler coşkuyla alkışladı.
Aradan sonra, ödüllü dansçılar ve konuk sanatçılar hem teknik hem de sanatçılık yönlerini sergilediler. Yarışma ödülleri ve özel ödülleri olan dansçılar en iyi dansçılığı sergilemek üzere yeniden yarışırcasına dans ettiler. Japon dansçılar (yarışmaya katılan 3 dansçının 3’ ü de ödül kazandı) biribirlerini gölgede bırakırcasına sahnede üstün bir teknik ve sanatçılık sergilediler. Her üç dansçı da çok deneyimli ve donanımlı, ödüllü, birçok yarışmaya katılmış dansçılar. Dansçılardan Riine Sasaki, Japonca yanında Almanca, İngilizce, ve Rusça biliyormuş (Kitapçık 47). Japonların dansçılığı gerçekten etkileyici. Hareketler berrak ve temiz. Her hareket aksama göstermeden bitiriliyor. Yeni bir hareket sağlam bir şekilde yapılıyor. Hiçbir şaşırma, tedirginlik gözlemlenmiyor. Vücut kontrolü devamlılık gösteriyor. Enerji kaybı olmuyor. Bu şekilde hem teknik bakımdam hem sanatçılık bakımından dengeli ve tutarlı bir dansçılık görüntüye geliyor.
Yine yarışmacılardan Ervin Zaguidulin'in dansçılığı da etkileyiciydi. "Bourgeois" adlı dansıyla Ervin çok yönlü dansçılığını sergiledi. Siyah pantalon, beyaz gömlek üzerinde gevşek bırakılmış bir kravat ile sahnede espirili bir şekilde dans ederken bir ara sigarasını bile yaktı ve dansına devam etti. Ara sıra âniden yaptığı akrobatik hareketlerle teknik bakımdan da ne kadar kontrollü olduğunu kanıtladı. Abartıya kaçmayan güldürü ögeleri dengeli bir şekilde kullanılmıştı.
Konuk sanatçılardan Maude Sabourin ve Melih Mertel iklisi de (yanda) klasik baleye modern bir yaklaşım getirerek "Love Me Tender" adlı ikili dansı sundular. Her iki dansçının da kontrollü hareketler, vücut kullanımı hemen dikkati çekiyordu.
Berlin Devlet Balesi baş dansçılarından Iana Salenko ve Marian Walter ikilisi de Kuğu Gölü'nün 3.Perde'sindeki (Odile - Prens Siegfried) "pas de deux" yü sundular.
4 Kasım 2021 tarihindeki Sanattan Yansımalar , "Nefes Kesen İki Bale Sanatçısı" adlı yazıda, Iana Salenko'nun, Daniil Simkin ile Don Kişot " pas de deux" de olağanüstü bir dansçılk sergilediği belirtilmişti (Çıkıgil 1). Bu sefer Salenko - Walter ikilisinin dansçılığı görüntüye geldi. Her iki dansçı da teknik bakımdan dengeli bir dansçılık sergilerlerken rollerinin de hakkını vermekteydiler. Odile rolü zorlu bir roldür. Odile, Prens Siegfried'in aşık olduğu Odette'e benzemek zorundadır. Odette, ürkek, kırılgan, yumuşak bir karakter iken Odile'in birdenbire sert, hırçın, acımasız biri olması inandırıcı olmayabilir. Salenko, sert bir Odile değildi . Odile olarak Prens'in akılını çelmeyi becerdi. Teknik bakımdan da sağlam olduğunu kanıtladı. Walter de dansçı olarak hem asil bir Prens hem de güçlü bir dansçı olduğunu görüntüye getirdi.
Sultan Erol - Baktiyar Adamzhan ikilisi de Don Kişot "pas de deux" ile sahneye geldiler. Baktiyar Adamzhan'ın solo bir dansı da vardı. O dans onun tek danslarda ne kadar başarılı olduğunu kanıtlamaktaydı. Özellikle, zıplamalı hareketlerde havada uçan bir dansçı ama ikili danslarda eşlik ettiği dansçıya özen göstermesi gerekir.
Sultan Erol, düzenleme ekibinden Elif Fırat'la..
Don Kişot " pas de deux" de bu çok gereklidir. İki dansçı birbirlerini kollamak zorundadırlar. Sultan Erol, bu konuda iyice deneyimli bir dansçı ve Adamzhan'ı yönlendiren o oldu. Her iki dansçı solo danslarında başarılıydı. Sultan Erol, özellikle denge bakımından kontrollü bir düzeyde. Bütün bale adımları belirgin bir şekilde sunuluyor. Parmak ucu hareketleri, dönmeleri iyice sağlamlaşmış. Buna ek olarak dansçılığı da çok başarılı.
Aslında bütün dansçılar birbirlerini gölgede bırakırcasına üstün bir dansçılık sergilediler.
Tan Sağtürk, TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev ile
Yarışma süreci, finaller, ve Gala Gecesi'nin başarılı olmasının arkasında Tan Sağtürk'ün konuşmasında belirttiği gibi bir "ekip" var. Bu bakımdan Organizasyon Komitesi'ni de tanıtmak gerek.
Yarışma Sanat Yönetmeni : Mehmet Balkan
Yarışma Sanat Yönetmeni Yardımcısı: Demet Gökçelik
Yarışma Koordinatörü: Armağan Davran
Sahne Müdürü: Cem Görk
Yarışma Sanat Teknik Koordinatörü: Ferhat Karakaya
Basın ve Halkla İlişkiler Koordinatörü: Figen Balcı
Uluslararası İlişkiler ve Sanatçı Organizasyonu: Zaire Kuloğlu
AB Koordiansyonu ve Telif Hakları Koordinatörlüğü: Begüm Mengü
Organizasyon Ekibi
Anjelik Uygan, Basri Gamsız, Canan Şadalak, Cenk Karayel, Cüneyt Saraçoğlu, Çağrı Çekiç, Deniz K. Sabaz, Ebru Mıhçıoğlu, Ece Vural, Elif Fırat, Elif Korugan, Hakan Baturalp, Hakan Odabaşı, Julia Hartmann, Maria Usanıva, Mert Mertel, Naile Ahmedova, Oğuzhan Baykara, Salih Tanılkan, Sevgi Sarıpınar, Tunca Bakan, Umut Çaltekin, Yliya Bapova, Yuri Sorokin
Sahne ve Sanat Teknik
İstanbul Devlet Opera ve Balesi Sanat Teknik (Kitapçık 83)
Böyle bir yarışmada dikkati çeken en önemli noktalar, organizasyondaki düzen, dakiklik, dayanışma. Kesintisiz iletişim. Herkesin sorumluluk bilinci. Herkesin özenli davranışı. Sağlam bir teknik alt yapı.
Sanatçıların özgeçmişlerine bakılırsa çok yönlü oluşları, odülleri, değişik topluluklarla çalışmış olmaları, zengin repertuvarları, yarışma deneyimleri, teknik donanımları hemen dikkati çekiyor.
Bir dikkat çeken nokta da Devlet Opera ve Genel Müdürü ve Genel Sanat Yönetmeni de dahil olmak üzere, Bale Yarışması Sanat Yönetmeni, Jürideki Türk üyeler, yarışmaya katılan bazı Türk dansçıları dans eğitiminlerini Ankara Devlet Konservatuvarı'nda (H.Ü. bünyesine sonradan geçildi) almışlar veya aynı kurumda eğitimlerine devam etmekteler. 75 yılını geride bırakmış olan Türk Balesi'nin bu saygın kurumunu hatırlamakta yarar var.
Sonuç olarak, başarılı bir 15. Uluslararası İstanbul Opera ve Bale Festivali yine başarılı bir 6. Uluslararası Bale Yarışması ve Gala Gecesi ile sona ererken bale sanatının yaratıcı, yüceltici, yüreklendirici yönlerinin hem sanatçılar hem izleyiciler tarafından algılanması da gerçekleşmiş oluyordu.
Necla Çıkıgil
18 Haziran 2024, Ankara
Sahne arkası fotoğrafları: Necla Çıkıgil
KAYNAKLAR
"Bale Sanatçısı Nilay Yeşiltepe Vefat Etti", Sanattan Yansımalar, 22 Mayıs 2021,1.
https://www.sanattanyansimalar.com/bale-sanatcisi-nilay-yesiltepe-vefat-etti/5987/
Çıkıgil, Necla,
"Nefes Kesen İki Bale Sanatçısı", Sanattan Yansımalar, 4 Kasım 2021, 1
https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/necla-cikigil/nefes-kesen-iki-bale-sanatcisi/2628/
Evet Benim, 17 Eylül 2008, 1
evetbenim.com/1-istanbul-bale-yarismasi-sonuclari-2/
Mehmet Balkan, Vikpedi Özgür Ansiklopedi
6.Uluslararası İstanbul Bale Yarışması ve Gala Gecesi Kitapçığı, Ankara, 2024.
