Verona Arenası Opera Festivali bu yıl 100ncü kez opera severlerle buluşuyor. 16 Haziran ile 9 Eylül 2023 tarihleri arasında düzenlenecek olan Festivalde bu yıl da, her yıl olduğu gibi, dört değişmez ana yapıt, Aida, Rigoletto, Nabucco ve Tosca operaları elbette ki programda. Bunlardan başka opera repertuarının sevilen yapıtlarından Madama Butterfly, Sevil Berberi, Carmen, La Traviata; ayrıca, bale ve konserler de programa alınmış. Çok zengin bir program.
İlk kez 1913 yılında büyük besteci Giuseppe Verdi’nin doğumunun 100. yılı vesilesiyle gerçekleşen Festivalin fikir babası Verona’lı tenor Giovanni Zenatello. 1913 yılı başlarında New York Metropolitan Operasında Aida ve Otello operalarında elde ettiği büyük başarıdan yeni çıkmış olan ünlü tenor Zenatello, Verdi’nin anısını Verona Arenasında yaşatma düşüncesini aralarında büyük şef Tullio Serafin’in de olduğu müzisyen yakınlarına açmış. İlgi ve heyecanla karşılanan bu fikri hayata geçirmek için hemen harekete geçilmiş. İlk olarak Verona Arenasının akustiğinin bir opera temsili için uygun olup olmadığı araştırılmış. Zenatello ve dostlarının engel oluşturabilir diye düşündükleri akustik sorununun Arena’nın mükemmel yapısı içinde aslında var olmadığı ortaya çıkınca, hemen Aida operasının provalarına geçilmiş. Bu arada Arena’da sahnelemeyle ilgili gerekli değişiklikler de yapılmış ve 10 Ağustos 1913 akşamı Tullio Serafin yönetimindeki Aida operası Verona’lı opera severlerle Arena’da buluşmuş. Dönemin gazetelerinde anlatıldığına göre, orkestra çukurunda 120 müzisyen, aralarında 12 trompetçinin bulunduğu bir sahne orkestrası, eski Mısır’a özgü trompet çalanlar, 180 koro mensubu, 36 dansçı, 40 çocuk, 280 figüran, 50 oyuncu, 30 at yer almış. Dönem sosyetesi, yöneticiler ve sair ünlüler dışında besteciler Boito, Puccini, Mascagni, Zandonai, Pizzetti; yazarlar Gorki ve Kafka’nın da hazır bulunduğu Prömiyerde Radames’i Giovanni Zenatello (1876-1949), Aida’yı da soprano Ester Mazzoleni (1883-1982) seslendirmiş. Ettore Fagiuoli’nin dekor ve sahnelemesiyle tarihe geçen bu temsilden sonraki 99 sezonda Verdi hep başkahraman olmuş. Aida 726 temsil ve 62 sezon ile en çok sahnelenen eser olarak tarihe geçerken, Nabucco 229 temsil ile ikinci sırada kalmıştır.
Verona Opera Festivali 1913 yılından bu güne 3 kez kesintiye uğramış: Dünya Savaşları arası iki kez ve Covid19 döneminde.
1947 yılının bir Ağustos akşamı 23 yaşında tanınmamış genç bir Yunan soprano Amilcare Ponchielli’nin La Gioconda operasında sahneye çıktığında izleyiciler opera sahnelerinin gelmiş geçmiş en ünlü seslerinden biriyle ilk kez karşılaşacaklarını düşünmemişlerdir herhalde. Bu genç soprano sonraki yıllarda çok sayıda eserde başrolleri seslendiren Maria Callas idi.
Callas’tan başka Renata Tebaldi, Monserrat Caballe, Placido Domingo, Luciano Pavarotti gibi yıldızların sıklıkla Verona’da sahneye çıktığını hatırlatalım.
La Diva Turca olarak anılan ünlü sopranomuz Leyla Gencer de Verona’da sahneye çıkan yıldızlardan. İlk kez Ağustos 1963’de Aida rolünde Verona sahnesine ayak basan ve beş temsil yapan Leyla Gencer, 1965 Temmuz ayında Norma, 1966 yılı Temmuz ve Ağustos aylarında da tekrar Aida rolüyle Verona’da sahneye çıkmış; ayrıca 9 Ağustos 1966 tarihinde Verdi’nin Requiem Mes’ini seslendiren kadro arasında yer almıştı.
100. sezonun açılış yapıtı yine Aida. 16 Haziran Prömiyer akşamında Anna Netrebko ile kocası tenor Yusif Eyvazov baş karakterleri seslendirecekler. Sonraki temsillerde yine çok ünlü sanatçılar sahnede olacak. 100. sezonun özel olması nedeniyle şan dünyasının en tanınmış şancılarının katılmasının planlandığı etkinlikler çerçevesinde Placido Domingo, Roberto Alagna, Vittorio Grigolo, Jonas Kaufmann, Aleksandra Kurzak, Erwin Schrott, Anita Rachvelishvili, Ludovic Tézier, Sonya Yoncheva, Juan Diego Flores, Piotr Beczala, Lisette Oropesa, Luca Salsi gibi, opera dünyasını yakından izleyenlerce iyi bilinen daha nice ünlü konserler verecekler.
Kutlamalar için sadece bununla da kalınmayarak, şan dünyası dışında da etkinlikler düşünülmüş. Bunlardan biri de klasik ve çağdaş dansta ünlenen balet Roberto Bolle ve arkadaşlarının (ki bunlar Bolle’nin seçtiği uluslararası üne sahip dansçılardır) sergileyecekleri dans gösterisi olacak. La Scala Operası Orkestra ve Korosunun 2015 yılından bu yana daimi şefleri olan Riccardo Chailly yönetiminde 9 Eylül akşamı vereceği konser ile kapanış gerçekleşecek.
Verona Arenası 13 000’i aşan izleyici kapasiteli. Bu özel etkinlikler kapsamında Festival’in 650 000 kişiyi misafir etmesi bekleniyor. Açılış İtalyan radyoları ve RAI televizyon kanalı tarafından naklen yayımlanacak.
AYŞE ÖKTEM
13 Haziran 2023, Ankara
