8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü, sanat dünyası dahil, kadınların en çok anımsandığı, kendilerine güzellemeler yapıldığı gündür. Bazı orkestralar, önceden hesaplayıp o haftaki konserlerinde, kadın bestecilerin yapıtlarını seslendirmeye özen gösterir, kadın şef ve solistleri sahnelerine davet ederler. Bazı müzisyenler de çok önceden projelerini hazırlayıp çalışmaya başlar ve ortaya Dünya Kadınlar Günü ile uyumlu olacak bir yapıt çıkartırlar.
İşte Paris merkezli olarak çalışmalarını sürdüren piyanist Güray Başol (d. 1982) tam da bunu yaptı ve Erken Cumhuriyet Dönemi’nin, yapıtları günümüzde nedense pek çalınmayan iki kadın bestecimizin, Nazife Aral Güran (1921-1993) ile Yüksel Koptagel’in ( d. 1931) piyano için yazdıklarından birer seçkiyi İstanbul’da İTÜ-MİAM stüdyosunda kayda aldı ve bu albüm Lila Müzik etiketiyle yayımlandı.
Güray Başol, piyano çalışmalarına pek çok solistten geç bir dönemde,15 yaşında başlamasına karşın, ısrarlı çalışmasıyla kendini geliştirmiş, üniversite sonrası Paris’te École Normale de Musique’te Germaine Mounier ile eğitimine devam etmiş, İdil Biret, Pascal Godard ve Verda Erman ile çalışma fırsatı bulmuştur. Başol, Paris’te devam ettiği konservatuvardan aldığı öğretmenlik diplomasını, halen kendisi de Paris’te bir devlet konservatuvarında öğretmenlik yaparak değerlendiren çalışkan, mütevazi bir insandır.
İlk albümünü Paris’te gene bir “proje” olarak hazırlamış ve “L’Orient Express” başlıklı albüm Anima Records etiketiyle Fransa’da yayımlanmıştı. Bu albümün konserini Ankara’da yapması için kendisini davet etmiştim ve büyük ilgi görmüştü:
NAZİFE ARAL GÜRAN
İkinci kayıt projesi “Cumhuriyetin 100. Yılında Kadın Besteciler” albümünde, Nazife Aral Güran’ın 8 kısa parçası ile Yüksel Koptagel’in 15 track halinde 8 kısa parçası yer alıyor.
Nazife Aral Güran, babasının Dışişleri Bakanlığı mensubu olması nedeniyle çocukluk ve gençlik yıllarını yurt dışında değişik kentlerde geçirmiş, doğum yeri de Viyana.. Annesi ve Cemal Reşit Rey ile başlayan müzik eğitimini 1938-42 yılları arasında Berlin Yüksek Müzik Akademisi’nde sürdürmüş. II. Dünya Savaşı’nın başlaması nedeniyle eğitimine ara veren Güran, doktor olan eşinin görevi nedeniyle bulunduğu Diyarbakır’da, Diyarbakır Filarmoni Derneği’ni kurarak konserler düzenlemesiyle dikkati çekmiş, bu haberler dönemin basınında yer almıştı.
Yıllar sonra yarım kalan eğitimini Köln Konservatuvarı’nda tamamlayan bestecinin eserleri Türkiye dışında Almanya’da da basıldı. 1993’te İstanbul’da vefat eden Güran’ın Feraceli Hanım, Boğaziçinde İkebana, İlkbahar, Gölde Akisler, Ağıt, Romans, Orkideler, Kennedy Noktürnü eserleri albümde yer alıyor. Feraceli Hanım bestecinin babaannesi anısına, Kennedy Noktürnü ise ABD Başkanı J. F. Kennedy’in suikast sonucu öldürülmesi üzerine Diyarbakır’da yaptığı beste.
YÜKSEL KOPTAGEL
Hocalarından Lazar Levy ile. Paris'te İdil Biret'le...
Albümde yer alan diğer 8 eserin bestecisi Yüksel Koptagel 1931 İstanbul doğumlu. Beş yaşındayken komşuları olan Cemal Reşit Rey’in önerisiyle Rânâ Erksan ile piyano çalışmaya başlamış. .
Rodrigo ve eşi ile
1954’te İstanbul’a gelen ünlü besteci Joaquin Rodrigo’nun daveti üzerine İspanya’ya gitti . Rodrigo ailesiyle dostluk Rodrigo’nun 1993’teki vefatına kadar sürdü. Eğitimine Madrid Konservatuvarı ve ardından Paris’teki Schola Cantorum’da devam eden Koptagel, Türkiye’ye döndüğünde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’na piyanist olarak atandı, ardından İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası’nda bu görevi sürdürdü. Bir süre Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nun sanat yönetmenliğini yürüttü.
Halen 93 yaşında İstanbul’da yaşamını sürdüren piyanistin albümde, Piyano için 3 Parça, Ninni, Küçük Brian’ın Günlüğü, Fosil Süiti, Minorka Sonatı, Epitafio, Tamzara ve Toccata başlıklı kısa süreli yapıtları yer alıyor.
BAŞOL’UN HEDEFİ VE MUTLULUĞU
Güray Başol, albümün kitapçığında bu projede neyi hedeflediğini şöyle açıklıyor:
“Aldıkları eğitim, kendilerini yetiştirdikleri alan ve stil konusunda farklı müzikal kimliklere sahip iki bestecimizin yapıtlarını kayıt altına alarak, Türk bestecilerin eserlerini daha yakından bilmek, tanımak, dinlemek ve icra etmek isteyen müzisyenlere bestecilerimizi yeniden hatırlatmayı ve arşiv kayıtlarına katkıda bulunmayı hedefliyorum”. Başol, “Projeyi Cumhuriyetin 100. Yılında yaşama geçirdiği için çok mutlu olduğunu” da ekliyor.
Albüm, Cumhuriyetin 100. Yılı yanısıra, Lila Müzik’in de 25. Yaşında yayımlandı. Albümün kapağında bu amaçla hazırlanmış bir logo yer alıyor. Destekçiler Yunus Emre Enstitüsü ile Kotan Grup’a, kitapçıkta yer alan eski fotoğrafları sağlayan Yüksel Koptagel ile Ali Nusret Güran’a özel teşekkür var.
Yayının koordinatörü her zamanki gibi Dilek İçinsel. Kitapçık yazılarını, müzikoloji doktoralı Nejla Melike Atalay yazmış, grafik tasarımı ise Gözde Oral yapmış. Kapak fotoğrafı Serdar Tanyeli’ye ait. Görür görmez, “Ne güzel, fotoğraf Moda’da çekilmiş, geri planda Fenerbahçe burnu ve Adalar var” diye geçirdim içimden.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
5 Mart 2024, Ankara