İyi ki kararların Resmi Gazete'de yayımlanması uygulamasını kaldırmıyorlar! Ülkede şeffaflık olmayınca, danışma mekanizması işletilemeyince, ilgili kurumlarına, kişilerine danışılmadan, “ben yaptım oldu” mantığıyla alınan kararlar orada yayımlanıyor da, haberdar oluyoruz, ama çoğu kez iş işten geçmiş oluyor. Son örnek Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'ne bağlı iki orkestra ve bir koro ile bazı topluluklar ile Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü'ne bağlı müdürlüklere yeni 4/B sözleşmeli eleman alınmasıyla ilgili verilen ilanlar:
İlk ilana göre, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'na 11, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası'na 21, Devlet Çoksesli Korosu'na 8 olmak üzere, toplamda 47 sözleşmeli sanatçı alınacak. Son başvuru tarihi 15 Şubat 2021.
Önce 2019'dan bir hatırlatma yapalım. Orkestralardaki haftalık sözleşme ile çalışan sanatçıların yıllık sözleşmeye geçirilmesi uygulamasını GSGM yüzüne gözüne bulaştırmış, mevcutların hakkı kaybolmasın denilirken, düzenlenen listelerde yer alanların bir bölümüne 4/b verilmiş, bazılarına ise “sözlü” gerekçelerle verilmemiş, onların yerine herhangi bir sınav yapılmadan bazı isimler listeye alınmıştı! Bu “ben yaptım oldu” uygulamasından en çok Bursa Bölge, Antalya ve Çukurova Devlet Senfoni Orkestraları “nasiplerini” almışlardı!Uygulamaların bir kısmı mahkemelere intikal etmişti, ancak bunlar devam eder, orkestraların seçilmiş yönetimleri “yapacağız, edeceğiz, istedik, vereceğiz” sözleriyle oyalanırken pandemi GSGM'nün imdadına yetişmişti.
Gelelim şimdi verilen ilana.. Hani “vur dedik, öldürdü” diye bir Anadolu deyimi vardır, tam bu hesap. Alım yapılacaklar arasında hâla konser vermek gerektiği zaman ( yani pandemi sonrası için) başka konservatuvar veya orkestralardan takviye sanatçı çağırma gibi bir zorunlulukla karşı karşıya bulunan Bursa Bölge, Antalya ve Çukurova Devlet Senfoni Orkestraları ile İzmir DSO alım listesinde yok! Ama Cumhurbaşkanı “talimatı” sayesinde 30 yeni kadrolu stajyer sanatçıyı, sağlam bir sınavla almış bulunan CSO ile İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası niye ve nasıl var?
Tabii, ilanda bunun bir gerekçesi, açıklaması bulunmuyor, bulunması da gerekmiyor. Ama pekala ilanı veren Bakanlık bununla ilgili sanat camiasını ve kamuoyunu aydınlatabilirdi, değil mi?
NİYE CSO, NİYE İDSO?
İlana ve geneldeki gelişmelere ve beklentilere bakarak “tahminde” bulunalım.
CSO, herkese açık web sitesinde CSO Akademi'nin kurulacağını ilan etmişti:
http://cso.gov.tr/cso-akademi/
Ne deniyordu: “CSO Akademi, geleceğin müzisyenlerine istihdam olanağı yaratmak ve eğitimlerinde nitelikli bir devamlılık sağlamak amacıyla 2021 Ocak ayında kuruluyor. Müzikte eğitimin ve gelişimin sürdürülebilirliği prensibi ile müzisyenlerin orkestracılık tecrübesi kazanması ve yoğun oda müziği programlarıyla bu tecrübenin zenginleştirilmesi hedefleniyor.”
Pandemi şartlarında 2021 Ocak ayında adım atılamadı. CSO'nun elinde, kadro sınavlarını açmadan, 2019 sonunda GSGM tarafından sınavsız gönderilen 4/B kadrolu 5 sanatçı bulunuyor. Bu 5 sanatçının sözleşmesi 2021 yılı için CSO yönetimi tarafından zaten uzatıldı. Bu uzatmalar için, mevzuat gereği orkestra müdürü ile şefinin imzaları onaya sunulmak için yeterli oluyor. Bunlara eklenecek 11 sanatçı ile CSO Akademi'nin etkinliklerine başlayabileceğini düşünebiliriz.
Peki İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası'na bu öncelik niye? Norm kadrolarından epey eksikleri olduğunu biliyoruz. Ama, genel gidişe bakınca şöyle bir yorum getirmekte sakınca görmedim. Geçen sonbahar için planlanan ama bu yıla sarkan Atatürk Kültür Merkezi'nin açılışında büyük bir gösteri planlanıyor olmasın? İDSO'ya 6'sı kemancı olmak üzere toplam 21 yeni 4/B sözleşmeli sanatçı alınacak. Böylece orkestra tam anlamıyla senfonik orkestra niteliğini kazanmış olacak. İstanbul Devlet Opera ve Balesi için de 43 sanatçı alınacağına göre, konuyu “AKM açılışına hazırlık” olarak yorumlamak yanlış olmayacak sanırım.
HAYDİ HERKES ANKARA'YA!
Normalde, orkestralar kendi giriş sınavlarını kendileri yaparlar, ama alınacaklar 4/B olunca, 2019 eleştirilerinden epey canları yanmış olacak ki, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü, hiç pandemi şartlarını dikkate almadan, kadrolular için geçerli sınav kurallarını 4/B için de uygulama kararı almış durumda! Ancak bir farkla, “merkeziyetçi” bir kafayla, sınavın 15 Mart 2021'den başlayarak Ankara'da CSO Yeni Konser Salonunda yapılacağını ilan etmiş durumda. Bu ne demek? Yani İDSO'nun alacağı 21 sözleşmeli 4/B sanatçı için başvuranlar da, sınava girmek için kalkıp Ankara'ya gelmek, 13 yaylı çalgı için başvuru sahipleri yanlarında piyanistlerini de getirmek zorunda!
Peki ya sınav komisyonu? Haydi, CSO kendi sınav komisyonunu oluşturacak, peki İDSO için başvuranları da aynı komisyon mu değerlendirecek? Yok kendi komisyonları ise, onlar da bu sınavlar için İstanbul'dan kalkıp Ankara'ya gelecekler! GSGM herhalde 15 Mart'ta “pandeminin bitmiş olacağı” kanısında!
Bununla da kalmıyor. Sınav yeri olarak ilan edilen CSO Yeni Konser Salonu'ndaki işler acaba 15 Mart'a kadar bitmiş olacak mı? Şüpheliyim. Çünkü nasıl geçtiğimiz 29 Ekim açılış için resmen açıklanmışken yetişmeyip 3-4 Aralık 2020'de de, Bakanlık tarafından bir gösteriş açılışı yapıldıysa, şimdi de devam eden sahne asansörü ve benzeri bir takım işler 15 Mart'a yetişmeyebilir. Dileğim tabii, daha da öncesinde tamamlanması ve CSO'nun da kayıt vs. etkinliklerine, pandemi ve kısıtlamaların izin verdiği ölçüde o sahnede başlayabilmesidir.
OPERA-BALE'YE 77 ALIM
Gelelim opera-baleye. DOBGM, 2019'daki 4/B uygulamasını nisbeten daha uygun biçimde yürüttü. Çünkü ne de olsa, “özerk” bir genel müdürlük ve hazırlıklarını kendileri yaptılar. Hoş 2019'da yukardan gelen birtakım “istihbarat” nedeniyle 4/B'ye geçirmedikleri oldu ama onlar da mahkemeye başvurup çoğu bu hakkı elde ettiler.
Şimdi de, DOBGM, daha derli toplu bir hazırlıkla ilana çıkılmasını sağladı. Ankara'ya 10, İstanbul'a 43, İzmir'e 6, Mersin'e 5, Antalya'ya 7, Samsun'a 6 olmak üzere 4/B olarak toplamda “solist sanatçı, sanatçı ve sahne üstü ve sahne gerisinde görev yapmak üzere,” 77 personel alınacak. Son başvuru tarihi 19 Şubat 2021. Bu sınavlar da merkezi olarak Ankara'da yapılacak, tarihleri başvuru sayısına göre belirlenip ilan edilecek.
SONUÇ
Bardağın dolu tarafına bakarsak, bu işsizlik ve pandemi ortamında, 126 sanatçı ve sahne gerisi elemanı, 4/B sözleşmeli de olsa, 100 üzerinden en az 70 puan alarak sınavı verdikleri takdirde, bir işe ve sürekli gelire kavuşacaklar.
Bardağın boş tarafı ise, bu personel alımında Bursa Bölge, İzmir, Antalya ve Çukurova Devlet Orkestraları'nın dikkate alınmamış olmasıdır. Dilerim, yetkililer bu ayrımcılıktan vazgeçer, en kısa sürede bu orkestraların da eksiklerinin tamamlanması için gereğini yaparlar.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
7 Şubat 2021, Ankara
Not: Koşullar, alınacak sanatçı türleri ve gerekli tüm bilgiler için linkler:
https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2021/02/20210205-4-9.pdf
https://www.operabale.gov.tr/tr-tr/Sayfalar/announcementdetail.aspx?DetailId=253