Leyla Gencer anısına, 30 Mart 2017 Perşembe akşamı, Borusan Filarmoni Orkestrası tarafından, Lütfi Kırdar Kongre Sarayında, Richard Strauss'un, librettosu Hugo von Hoffmannsthal'a ait, ilk temsili 26 ocak 1911'de, Dresden'de (Königliches Opernhaus) oynanmış olan operasının Türkiye prömiyeri yapıldı.
Şef Sacha Goetzel yönetimindeki Borusan Filarmoni Orkestrası ve Yekta Kara’nın mizansen düzenlemesiyle, bestelenişinden 106 yıl sonra Türkiye'de ilk kez sahnelenmiş oldu. Bu yapım her ne kadar tam bir dekor ve kostüm olmadan, daha çok konsertant gibi icra edilmiş olsa bile, yine de buna Türkiye Prömiyeri demek doğru olur. Çünkü, sahnede yine de bir mizansen vardı. Dev ekranda eser ve konu ile bağlantılı, son derece başarılı videoların da gösterilmesiyle, görsel bir şölen oluşturuldu. Bu temsil için davet edilen yabancı solistler şunlardı:
Marschallin Prensesi Marie Therese von Werdenberg rolünde soprano ANNE SCHWANEWILMS, Octavian rolünde mezzosoprano DOROTTYA LANG, Baron Ochs auf Lerhenau rolünde bas ALFRED MUFF, Herr von Faninal bariton MARTIN GANTNER son derece başarılı icralarıyla seyircilerin beğenisini kazandı.
Strauss operalarının en iyi yorumcularından sayılan Marie Therese von Werdenberg rolündeki soprano ANNE SCHWANEWILMS ülkesinin dışında da büyük övgüler almış, beğenilen bir sanatçı. 1986 doğumlu Octavian rolündeki mezzosoprano DOROTTYA LANG sempatik, sesine ve rolünün gerektirdiği sahne yeteneğini, usta sanatçıları aratmayacak kadar iyiydi. Gerek şan tekniğindeki başarısı, gerekse sahnedeki aktivitesi, mimikleri dahil, çok başarılıydı. Baron Ochs auf Lerhenau rolünün başarılı oyuncusu bas ALFRED MUFF oyunun tüm yükünü neredeyse sırtında taşıdı diyebiliriz. Sanatçı, yılların verdiği yenenek ve şan tekniğine hakimiyeti ile göz dodurdu. Sophie von Faninal rolünde de başarılı bir soprano olan CHEN REISS vardı. Bu sanatçının şan tekniğine hakimiyeti olağanüstü idi. Eserin diğer başarılı solisti, Herr von Faninal rolünün sahibi bariton MARTIN GANTNER idi. Bunun dışında, Borusan Sanat bünyesinde kurulan ve konservatuar öğrencileri ile İDOB sanatçılarından oluşan Akademi Bifo sanatçıları da bizden olan oyuncular da böyle bir eserde oynamakla bir deneyim kazanmış oldular.
Eserin uzun olması nedeniyle, bazı yaşlı ve dayanıksız seyirciler birinci, bazıları da ikinci perde arasında salonu terk etmelerine rağmen, salonun coşkusu, kalan seyirciler tarafından sürdürüldü.
Eserin başarısında en büyük pay sahibi, orkestra ve solistlerle olumlu iletişimiyle Avusturyalı orkestra şefi SACHA GOETZEL’di.
GÜLLÜ (VEYA GÜL) ŞÖVALYE:
Güllü Şövalye, sağlam kurulmuş, sağlam dizelerle dokunmuş metni, olağanüstü ince ve pırıltılı melodileri, bütün bu özelliklerini büyüteç gibi gösteren orkestralamasıyla, başta Almanya ve Avusturya olmak üzere, Dünyanın büyük operalarında sıklıkla sahnelenen ve çok beğenilen bir eserdir.
Richard Strauss, Salome ve Elektra gibi iki trajik operadan sonra aynı stilde üçüncü bir opera bestelemeye niyetlenmişse de, Hoffmannsthal tarafından caydırılmış ve daha çok Figaro tarzında (erkek oyuncu karakterinde kadın oyuncu oynatılmak şeklinde) sayılabilecek romantik bir komediyi beşinci operasının konusu olarak belirlemiştir. Strauss'un Der Rosenkavalier için bestelediği kaliteli müziğin güzel örnekleri (valsler, triolar, düetler) sadece orkestra müziğine uyarlanmış (Rosenkavalier süiti) olarak da ayrıca çalınmaktadır.
Operanın konusu kısaca şöyledir: 1740 yılında Viyana'da, Werdenberg Prensesi veya diğer adıyla Marschallin (soprano) (Feld Mareşalin hanımı) yıllar önce manastırdan çıkar çıkmaz ailesinin zorlamasıyla bir mantık evliliği yapmıştır. Şimdilerde kocası bir av gezisinde bulunan Marschallin, genç sevgilisi Octavian (Kont Rofrano- mezzo soprano) ile gönül eğlendirmektedir, fakat beklenmedik bir misafir, prensesin kuzeni Baron von Ochs aniden damlayarak ikilinin rahatını bozar. Opera buffalardaki kaba saba, gülünç karakterlerin tıpatıp bir örneği olan Ochs, yeni zenginlerden silah tücarı Fanninal'in kızı Sophie ile bir izdivaç yapacaktır. Züğürt Baron, Fanninal ailesinin parasının, baba Fanninal da Baronun soyluluk künyesinin peşinde koşmaktadır. Ochs, bu tür çeyiz evliliklerinde adet olduğu üzere Sophie'nin ailesine bir şövalyeyle gümüs bir gül (rose) takısı göndermek istemektedir. Kuzenini ziyaret etmesinin sebebi de ondan bu iş için uygun bir şövalye (kavalier, süvari) bulmasını istemektir.
İsmail Hakkı Aksu
31.03.2017
Fotoğraflar: Özge Balkan