Son dönemde en etkilendiğim romanlardan İsa Küçük’ün Geçmemiş Zaman adlı romanı. Yazınımızın beklediği romanlardan, demek hiç de yersiz değil. Olaylar yakın geçmişte yaşanıyor yaşanmasına ama kitabın adındaki gibi, zaman geçmiyor, donuyor. Acılarla belirlenen yurt parçası. Hekim Nur, Kaymakam, Savcı Tarık, Vali, Jandarma Komutanı Albay, Sağlıkcı Hasan, Adli Kâtip… Bu yönetim öbeğindekilerin yolları karla kaplı yoksunluklar, çaresizlikler bölgesinde buluşur. Her yer göz alabildiğine kar.
Romancı-Şair İsa Küçük, yazarlığının yanı sıra, yurdun birçok yerinde kaymakamlık, valilik yapmış, görev yaptığı yerleri geliştirmiş, kibirden alabildiğine uzak, sözcüğün tam anlamıyla halkçı Cumhuriyet bürokratıdır. Geçmemiş Zaman Türkiye’nin hâlâ çözümlenmemiş sorunlarına yüreklice neşter vuruyor. Vali ile Hekim Nur’un annesi Ayşe Ebe yıllar önce, Ege’de birlikte çalışmışlardır. O dönem kaymakamdır; bu anıları uzun uzun anlatır.
İlçenin bir köyünde çığ düşmüş, beş kişi ölmüştür. Köyde cenazesi bulunan birkaç kişi de alınarak helikopterle yola çıkılırsa da kötü hava koşulları yüzünden geri dönülür. İkinci uçuşta varılabilen köyde çok sarsıcı sahneler yaşanır. Kız çocuk Dilan’ın ölüm acısı okurun yüreğini dağlar. Savcı, Hekim Nur, Sağlıkçı, Katip çay içme davetine uyup gittikleri evde teröristlerin baskınına uğrarlar; ne ilginçtir, teröristlerin komutanı Tunç, Nur’un öğrencilik yıllarında, bir anda kayıplara karışan sevgilisi çıkar. Bu aşamadan sonra saatler sürecek sinir savaşı başlar… Sultan Ana ile Gülten kişilikleri akışa girer. Sultan Ana Anadolu’nun, tarihin sesidir.
İsa Küçük Türkçemizi çok akıcı, yetkin, duru kullanıyor. Romanın nasıl sonlandığını bilemiyorsunuz. Romanın oyunlaşmaya da çok yatkın yapısı var. Okurken gözlerinizde canlanıyor sahneler.
İlk romanı Sarışın ve Kara’da da yine taşra ve başlıca, askerliklerini öğretmen olarak yapan Sezen ve Çınar, onların toplumsal ilişkileri üzerinden yönetim yapısını, kaçınılmaz tıkanıklıkları irdeler. Atlas ve Ateş, Başka Şeylerin Şiirleri, Bütün Hürriyetler Serbest Bu Akşam şiir yapıtları.
Halet Abla Destanı ise destanı gerçekten hak eden, Türkiye’nin ilk kadın kazıbilimcisi, Berlin Olimpiyatına katılan ilk kadın eskrimcisi Prof. Dr. Halet Çambel ile İsa Küçük Osmaniye Valisiyken başlayan yakınlığın, dostluğun kalıcı verimidir.
Geçmemiş Zaman’da yönetsel ilişkilere eleştirel yaklaşım kendini duyurur. Dünyanın en yakıcı bölgesinde yaşıyoruz. Nitelikli halk, diğer deyimle ulus olamazsak çektiğimiz acıların sonu gelmez. Giderek, devlet aygıtı, yine çok nitelikli yurtsever yöneticilerin özgür eleştirilerine açık duruma kavuşturulmalıdır. Tıpkı İsa Küçük’ün sergilediği gibi.
Günay Güner
30 Mart 2024, Ankara
Geçmemiş Zaman, İsa Küçük, Cumhuriyet Yay., 2023, 195 sayfa, 127.5 TL
