Dünyaca ünlü, ülkemizin yüz akı, 20. yüzyılın en önemli sopranolarından birisi olarak tanınan Leyla Gencer, ölümünün 11. yılında, İstanbul Devlet Opera ve Balesi tarafından, 10 Mayıs’ta Kadıköy Süreyya’da saat 20.00’de ve tekrarı 14 Mayıs’ta Zincirlikuyu Zorlu Performans Sanatları Merkezi sahnesinde saat 20.30’da olmak üzere iki etkinlikle anıldı.
Tüm Dünya ülkelerinde "La Diva Turca", "La Gencer", "La Regina" olarak ün yapan; Milano, Roma, Napoli, Venedik, Viyana, Paris, San Francisco, Köln, Buenos Aires, Londra, Rio de Janerio, Bilbao, Chicago’da sanatını dinleten; Lucia’nın, Norma’nın, Lady Macbeth’in, Queen Elizabeth’in, Filoria Tosca’nın, Lucrezia’nın, Madam Butterfly’ın, Alceste’nin, Aida’nın, Violetta’nın, Leonora’nın "Leyla la Turca"sı soprano Leyla Gencer, hem seçkin opera sahnelerinde hem resitallerinde hayranlık uyandırmıştı. Opera repertuarı 23 bestecinin 72 yapıtını kapsıyordu.
Leyla Gencer’i Anma Konserinde, İstanbul Devlet Opera ve Balesi solistleri bas Suat Arıkan, soprano Perihan Artan, tenor Hakan Aysev, soprano Evren Ekşi, bariton Murat Güney, mezzo soprano Nesrin Gönüldağ, tenor Efe Kışlalı, tenor Bülent Külekçi, İDOB Orkestrası başkemancısı Oleksandr Samoylenko, bariton Cengiz Sayın, soprano Hale Soner ve soprano Nazlı Deniz Süren’ sahneye çıktı. Orkestrayı şef Zdravko Lazarov yönetti.
Konserde ilk olarak Wolfgang Amadeus Mozart’ın Figaro’nun Düğünü operası uvertürü seslendirildi. Sıra solistlere geldiğinde soprano Hale Soner V. Bellini’nin I Puritani operasından Elvira’nın aryası ‘’Qui la voce sua soave’’ a ile iyi bir başlangıç yaptı. Bas Suat Arıkan Giuseppe Verdi’nin Macbeth operasından Banco’nun aryası olan ‘’Studia il passo, o mio figlio!’’ ile seyirci karşına çıktı. G. Verdi’nin I Vespri Siciliani operasından Elena’nın “Mercè, dilette amiche” adlı aryası ile Nazlı Deniz Süren’in yorumundan sonra şefin yönetimindeki İDOB Orkestrası Verdi’nin La Forza del Destino (Kaderin Gücü) operasının uvertürünü icra etti.
Orkestranın bu yorumundan sonra bestecinin aynı operası La Forza del Destino’dan Don Carlo’nun recitativo arya ve cabalettası ‘'Morir! Tremenda cosa!...Urna fatale del mio destino”yu Cengiz Sayın’ın icrasından dinledik.
Konser Verdi operaları parçaları ile devam etti. Bu kez Aida operasından Aida’nın ‘'Ritorna vincitor!” aryasını Evren Ekşi’ yıllarca opera olarak oynadığı partisini bu kez konser parçası olarak söyledi.
Aynı operadan “Danza sacra delle Sacerdotesse”- “Danza di piccoli schiavi mori” adlı dans bölümlerini İDOB Orkestrasından dinledikten sonra, Belcanto’ya devamla G.Verdi’nin, büyük müzikal dram olarak nitelenen Otello operasından Otello’nun aryası olan ‘'Niun mi tema'’ için tenor Hakan Aysev sahnedeydi. Otello’nun kötü karakteri olan Iago’nun “Vanne! La tua meta già vedo!... Credo in un Dio crudel” Murat Güney’ın güzel yorumuyla beğeni kazandı. Konserin son G. Verdi şarkısı, yine aynı opera olan Otello’dan Otello-Desdemona düeti olan “Già nella notte densa” tenor Efe Kışlalı ile soprano Perihan N.Artan’ın uyumlu birlikteliği ile izleyicilere sunuldu.
Leyla Gencer’in, 19 Mart 1960 tarihinde İstanbul Şehir Operası’nın açılışında prömiyer yaptığı G.Puccini’nin Tosca operasından Cavaradossi’nin aryası “E lucevan le stelle”i tenor Bülent Külekçi seslendirdi.
Fransız besteci J. Massenett’in Thaïs operasından çok sevilen “Méditation” adlı solo keman ve orkestra için bölümünde, İDOB Başkemancısı Oleksandr Samoylenko zarif keman tınıları seyircilerin beğenileriyle alkışlandı. Aynı bestecinin Werther operasındaki Charlotte’un aryası ‘'Werther! Qui m’aurait dit - Ces lettres!” mezzo soprano Nesrin Gönüldağ tarafından söylendi. Konserin son parçası ise artık neredeyse rutin hale gelmiş olan G. Verdi’nin La Traviata operasından Violetta, Alfredo düeti olan “Libiamo ne' lieti calici” (Brindisi) tüm solistlerin katılımı ve seyircilerin de tempolarıyla tüm salon coştu.
TRT Radyo 3 programından ses kayıtları rica ettiler. Süreyya Sahnesine mikrofon konularak ses kaydı yapıldı. Kayıtları yolladım ve Leyla Gencer’in ölüm gününde, akşam 21.00’de Gençlere adlı radyo programında bazı bölümleri, sanatçıyı anma programı olarak yayınlandı.
İDOB, aynı programın tekrarını 14 Mayıs 2019’da saat 20.30’da Zorlu Performans Sanatları Merkezi’nde Turkcell Sahnesi’nde “OPERA GALA” konseri ile sahneye çıkarak, bu kez daha kalabalık bir seyirci ile buluşturdu. Bu konserde dikkati çeken bir ayrıntı hissedildi; sanatçılar ilk konser sırasında kendilerinde eksik buldukları, gerek hocaları gerekse arkadaşlarının bilgilendirmeleri sayesinde hatalı buldukları yorumları düzelterek daha güzel icralar yaptılar. Bunda Zorlu PSM büyük Salondaki daha kalabalık seyirci karşısında şarkı söylemenin de etkisii oldu.
Ancak, her zaman yaşanan tek olumsuzluk, Zorlu PSM Center Büyük Salondaki akustik sorunuydu.Bunun, mikrofon desteği ile çözümlenmeye çalışılıyor olması, doğal ses etkisinin azalmasına neden oluyor.
Ölümünün 11. Yılında büyük Diva’mız Leyla Gencer’i saygı ile anıyor, bu konserlerde emeği geçen tüm sanatçı, teknik ekip ve İDOB yönetimine teşekkür ediyorum.
Ben de geçen yıl başlamış olduğum Leyla Gencer Türkiye Sahnelerinde kitabımın sonuna gelmiş bulunuyorum. Bu arada, Leyla Gencer’in Türkiye etkinlikleri ile anı, fotoğraf, bilgi ve belgeleri olanlar benimle paylaşırlarsa, kitapta eksiklerin tamamlanması açısından yararlı olacaktır.
İsmail Hakkı Aksu
17 Mayıs 2019, İstanbul