İstanbul Devlet Opera ve Balesi 2018-19 sezonunun sonuna yaklaşırken, 6 aylık bir çalışma sonunda, ünlü Rus besteci Sergey Rachmaninoff'un, konservatuvar mezuniyet ödevi olarak bestelemiş olduğu, tek perdelik Aleko operasını 19 Nisan 2019 Cuma akşamı, Kadıköy Belediyesi Süreyya sahnesinde seyircilerine, orijinal dili olan Rusça olarak sahneledi.
Aleko operasını sahneye Doğan Çelik koydu. Orkestra şefi Zdravko Lazarov, koro şefi Paolo Villa'ydı. Dekor Zeki Saraylıoğlu, kostüm Serdar Başbuğ, koreografi Fatma Nil Berkan, ışık tasarımı da Taner Aydın tarafından yapıldı.
Prömiyer akşamı Aleko’da Alper Göçeri, Genç Çingenede Muzaffer Soydan, Zemfira’da Melek Hande Ürben, Zemfira’nın babasında Göktuğ Alpaşar ve Yaşlı çingenede Nursel Dinler rol aldılar. Oyun başında ve aralarda, koreograf Fatma Nil Berkan’ın koreografisi ile hazırlanmış olan çingene dansları da oyuna farklı bir anlam kazandırdı. Oyunda sahne alan tüm solistler Rusça olarak seslendirdikleri solo ve ansambl bölümlerinde, dil sorunlarını da aşarak güzel bir performans gösterdiler. Operanın en önemli bölümlerinden olan Aleko’nun kavatinası "Ves' tabar spit" Alper Göçeri'ye kariyerini kanıtlamak için iyi bir sınav oldu. Zemfira ile Aleko’nun ‘’Eschcho odno, odno lobzanie!’’ düeti ile Hande ile Alper de iyi bir birliktelik sergilerken, tenor Muzaffer Soydan’ın Serenadı da göz dolduran icralardı. Bas Göktuğ Alpaşar, İhtiyar Çingeneyi oynadığı şarkısını "Volshebnoj siloj pesnopen'ya" söylerken hiç zorlanmadan, temiz yorumlama sundu.
Oyunda, başlangıç ve arada bazı danslar da yer almıştı. Her ne kadar çingene müziği olmasa da ağır tempolu başlayıp, gittikçe hızlanan biçimde, Kafkasya ve Rus çingene izleri taşıyan danslara İDOB Bale sanatçıları yanında, solist ve koronun bazı sanatçıları da katıldı.
Tek perdelik operası Aleko , Sergey Rachmaninoff'un sahne için en eski eseridir. Aslında, Rachmaninoff'un kompozisyon öğretmeni Anton Arensky'nin 1892'de Moskova Konservatuarı'nda belirlediği mezuniyet ödevi olarak oluşturulmuştu. Sınıfın her öğrencisi aynı metin üzerinde kısa bir opera yazmak zorundaydı. Rachmaninoff 17 günlük bir sürede hazırladı bu operasını. Denetim kurulu için oynadığında, piyanist olarak kazandığı başarılarla birlikte, Moskova Konservatuarı'nın nadiren verilen ‘’Büyük Altın Madalyası’’ ile en yüksek notu aldı. Operanın yazılması için karmaşık koşullar, Alexander Sergeyevich Puşkin’in Çingene şiirinden, Vladimir İvanoviç Nemirovich-Danchenko’nun önceden hazırlanmış librettosu üzerine hiçbir şey değiştirilemedi veher şey için sadece bir ay vardı. Bu durum, genç bestecinin konuyla gerçekten ilgilenmesini engellemedi. Rachmaninoff’un bu operası daha sonraları, Çaykovski’nin dikkatini çekti ve Çaykovski’nin Rusya’nın müzik çevrelerindeki etkisi o kadar büyüktü ki, tavsiyesi üzerine genç bestecinin operasını Bolşoy Tiyatrosu tarafından oynanması için kabul edildi. Prömiyer 27 Nisan 1893'te gerçekleşti. Operanın çarpıcı başarısından sonra Çaykovski, Rachmaninoff'a bir teklifte bulundu. Aynı yıl sonbaharda Bolşoy Tiyatrosu'nda kendisinin Yolanta ve Rachmaninoff’un Aleko'sunun birlikte oynanması teklifi ,Çaykovski'nin beklenmedik ölümü üzerine hayata geçirilemedi.
Aleko operasının diğer kastlarında, bu sanatçılarla birlikte Aleko’da Utku Bayburt ve Zafer Erdaş, Genç Çingene’de Ali Murat Erengül ve Yoel Keşap, Zemfira’da Otilya İpek ve Ayten Telek, Zemfira’nın Babası’nda Kenan Dağaşan ve Ali Haydar Taş ile Yaşlı Çingene’de Arzu Bozkurt yer alıyorlar.
İSMAİL HAKKI AKSU
22 Nisan 2019, İstanbul