Yüzü, gözleri, dudakları ve adı, her yerini dolaştı dünyanın.
Ve ışık saçan gülümseyişiyle herkesin Marilyn’i oldu. Şöhretin kırık aynalarında ışıldayıp durdu hep.
Kısacık yaşam çizgisine iki ayrı ömrü yükledi.
Hüznün ve neşenin sarmalında iki kısa ömrü yaşadı.
I. Ömründe; Norma Jeane Mortenson’du adı. Kimliği belirsiz bir babanın, geçici ailelerle yaşamış, çekingen, kırılgan ve korkularla büyümüş kızıydı.
Henüz on altı yaşında Californiya yasalarına göre reşit sayılıp evlendirildi.
Utangaçlık ve güvensizlik dolu anılarla, duygusal karmaşaların burgacında dört yıl sürdü evliliği.
Yalnızlığa ve mutsuzluğa doydu hep.
II. Ömrü; boşandıktan sonra başladı. Ve Marilyn Monroe oldu adı.
Marilyn adını; müzik yıldızı Marilyn Miller’den, soyadını; Monroe’yu, annesinin kızlık soyadından aldı.
Elmas Hırsızları filmindeki küçük rol ve çıplak takvim skandalından sonra Niagara filmiyle başladı ünlenmeye. Erkekle Sarışınları Sever’le daha da pekişti ünü.
Ve güneşi hep başarı burcuna taşıdı onu.
Sınırsız bir yaşam gücü vardı sanki. Çağının en büyük ikonlarından biri oldu.
Norma Jeane de, Marilyn de yoruldu sonunda.
Henüz otuz altı yaşında veda etti yaşama. Ölümsüz bir efsane bıraktı ardında.
Yıllarca koynunda büyüttüğü hüznü de, göz kamaştıran ışıltısını da beraberinde götürdü. Utangaç, naif Norma Jeane, ışıltılı, görkemli Marilyn Monroe’nun içinde uzaklara, çok uzaklara gitti.
Seksen üç yaşında, 2013'te ölen Bert Stern, Marilyn’in ölümünden altı hafta önce
iki bin beşyüzden fazla fotoğrafını çekmiş. Bert Stern’in çektiklerinden seçilmiş çok özel bir seçkiyi Audi Art Project’in sanat danışmanlığını yaptığım dönemde altı yıl önce Ankara’da açmıştım.
Çağımızın en büyük ikonlarından birinin, son gülümsemelerinin tutanaklarıydı bu fotolor. Çok yoğun bir ilgiyle izlendi. Yeni bir sergi teklifi geldi. İki yıl sonrasına bir büyük sergiyle anacağız Marilyn Monroe’yu.
İBRAHİM KARAOĞLU
30 Aralık 2020, Ankara
HAYATI:
1 Haziran 1926
Gladys Pearl Baker’in (kızlık soyadı Monroe) üçüncü çocuğu, Norma Jeane Mortenson, Los Angeles’ta dünyaya geldi. Babası’nın kimliği belli değildi. Bebek hemen geçici bir ailenin yanına yerleştirildi. Önce Bolender’larla, sonra başka ailelerle kaldı. Bazen ona annesinin arkadaşlarından Grace Goddard baktı.
19 Haziran 1942
Norma Jeane, henüz on altı yaşındayken kendisinden beş yaş büyük Jim Dougherty’yle evlendi.
1945
Andre de Dienes’le tanışma ve ilk fotoğraf çekimi.
Ağustos 1946
20th Century Fox’la ilk sözleşme. Ben Lyon, ismini Marilyn olarak değiştirmesi için onu ikna etti. Marilyn ismi, müzik yıldızı, Marilyn Miller’dan, Monroe, annesinin kızlık soyadından gelir.
Haziran 1950
John Huston’ın The Asphalt Jungle’ı (Elmas Hırsızları) gösterime girdi. Marilyn küçük rolüne rağmen coşkulu eleştiriler aldı.
13 Mart 1952
Çıplak takvim skandalı. Marilyn’in kariyeri tehlikeye girdi ama, “Açtım,” itirafıyla halkın desteğini kazandı.
1953
Henry Hathaway’in Niagara’sı büyük bir gişe başarısı elde etti. Marilyn’in dramatik bir rolü vardı. Aynı yıI gösterime giren Gentlemen Prefer Blondes’la (Erkekler Sarışınları Sever) ününü pekiştirdi.
Ekim 1953
Marilyn, Gene Kelly onuruna düzenlenen bir davette fotoğrafçı Milton H. Greene’le tanıştı.
4 Kasım 1953
Başarılı komedi How to Marry a Millionaire’ in (Milyoner Avcıları) galası.
14 Ocak 1954
Marilyn, beyzbol yıldızı Joe DiMaggio’yla evlendi.
Şubat 1954
Marilyn, Japonya’ya giderken, Kore Savaşı’nda görevli Amerikan birliklerini eğlendirdi. Bunu hayatının en önemli olaylarından biri olarak değerlendirdi.
10 Ağustos 1954
The Seven Year ltch’in (Yaz Bekârı) çekimleri New York’ta başladı. Marilyn’in havalandırma mazgalının üzerinde durup havalanan eteklerini tuttuğu meşhur sahne 15 Eylül’de, müthiş bir kalabalığın önünde çekildi ve DiMaggio bu işten hiç memnun olmadı.
5 Ekim 1954
Joe DiMaggio’yla resmen boşandı.
60
Kasım 1954
Ella Fitzgerald’ın, kimsenin Afrikalı Amerikalılara iş vermesine alışık olmadığı Mocambo kulübünde sahneye çıkışını destekledi. Marilyn her gece en ön sırada oturarak verdiği sözü tuttu.
Noel 1954
Marilyn, Hollywood’dan ayrılıp New York’a taşınmaya karar verdi. Halbuki kısa bir süre önce, onuruna muthiş bir yemek daveti düzenlenmişti. Zelda Zonk adıyla seyahat etti ve siyah bir perukla güneş gözlüğü taktı.
31 Arallk 1954
Marilyn’le Milton Greene kendi yapım şirketleri, Marilyn Monroe Productions’ı kurdu.
15 Deak 1955
Yeni yapım şirketi için düzenlenen basın toplantısında, Marilyn bundan böyle rollerini kendisinin seçmek istediğini söyledi ve örnek olarak Dostoyevski’nin Karamazov Kardeşler’indeki Grushenka karakterini verdi. Basın bu açıklamayı alaya aldı.
8 Nisan 1955
Marilyn, Greene’in Connecticut’taki evinde, Edward R. Murrow’un sunduğu popüler sabah programı Person to Person’a katıldı. Şovu elli milyondan fazla insan izledi.
1955 ilkbaharı
New York’ta yaşayan Marilyn hem Actors Studio’ya devam ediyor, hem Lee Strasberg’den özel ders alıyordu. Psikanalisti Dr. Margaret Hohenberg’le seansları bazen haftada beş kereye kadar çıkıyordu.
25 Şubat - 2 Haziran 1956
Marilyn, Joshua Logan’ın yönettiği Bus Stop’ta (Otobüs Durağı) rol almak için tekrar Hollywood’a taşındı. The Seven Year ltch’in (Yaz Bekârı) başarısından sonra Fox’la yaptığı anlaşmanın şartları çok daha avantajlıydı.
29 Haziran 1956
Marilyn ve Arthur Miller resmi nikâh yaptı. Dini seremoni 1 Temmuz’da, Marilyn’in Museviliğe geçişinden sonra gerçekleşti.
14 Haziran - 6 Kasım 1956
Marilyn’le kocası, Laurence Olivier’nin yönetmenliğini yaptığı ve başrolünü oynadığı, The Prince and the Showgirl’ün (Prens ve Şovkızı) çekimleri için Londra’ya gitti. Filmi Marilyn’in yapım şirketi çekiyordu. Çift Surrey’deki Parkside House’da yaşadı.
1957 ilkbaharı
Marilyn, Milton H. Greene’i yapım şirketinden kovdu. Mayısta Arthur Miller’ı Amerika’ya Karşı Etkinlikler Komitesi sorgulamasında desteklemek için Washington’a gitti.
4 Ağustos - 6 Kasım 1958
Some Like It Hot’ın (Bazıları Sıcak Sever) çekimleri. Marilyn’in Billy Wilder ve aktörler, Jack Lemmon (rol için Marilyn’in arkadaşı, Frank Sinatra’yla da görüşülmüştü) ve Tony Curtis’le ilişkileri gergindi. Wilder’ın filmi siyah- beyaz çekme kararından hoşlanmamıştı.
1960
George Cukor’ın yönettiği Let’s Make Love’da (Gel Sevişelim) Yves Montand’la (Gregory Peck, Cary Grant, Charlton Heston ve Rock Hudson projeden çekildikten sonra Arthur Miller tarafından tavsiye edildi) rol aldı.
62 Marilyn, Fransız aktörle bir kaçamak yaşadı.
8 Mart 1960
Marilyn, Some Like It Hot’taki performansıyla en iyi kadın oyuncu dalında Altın Küre aldı.
18 Temmuz - 4 Kasım 1960
The Misfits’in (Uygunsuzlar) Nevada’daki çekimi.
11 Kasım 1960
Marilyn - Arthur Miller ayrılığının basına açıklanması.
7 Şubat - 10 Şubat 1961
Marilyn isteği dışında ve bir yanlış anlaşma sonucu, o sıradaki analisti Dr. Kris’in tavsiyesiyle, zorla New York’taki Payne Whitney psikiyatri bölümüne yatırıldı. Yardım için aradığı Paula ve Lee Strasberg aileden olmadıkları için duruma müdahale edemediler. Marilyn’in serbest kalmasında Joe DiMaggio etkili oldu. Sonraki üç haftayı tedavi ve dinlenme amaçlı Columbia Presbiteryen Tıp Merkezi’nde geçirdi.
19 Kasım 1961
Marilyn, kayınbiraderi Peter Lawford’un Santa Monica’daki evinde John Kennedy’yle tanıştı.
Şubat 1962
Marilyn, Los Angeles’ın gözde muhiti Brentwood’da bir ev satın aldı.
23 Nisan 1962
George Cukor’ın yönettiği, Henry Weinstein’ın yapımcılığını üstlendiği Something’s Got to Give’in çekimleri başladı. Ancak Marilyn sete sürekli geç kaldığı ya da hiç gelmediği için çekimler 8 Haziran’da durduruldu ve film asla tamamlanamadı.
19 Mayıs 1962
New York, Madison Square Garden’da, Başkan John Kennedy’nin doğum günü töreni düzenlendi. Marilyn unutulmaz bir performans sergiledi.
23 Haziran 1962
Marilyn, Bert Stern’le Vogue için uzun bir fotoğraf çekimine başladı. Bu çekim “The Last Sitting” (Son Poz) olarak bilinir.
3 Ağustos 1962
Marilyn, Life dergisinin kapağına çıktı.
5 Ağustos 1962
Marilyn Monroe gece Brentwood’daki evinde hayata veda etti.
