Prokofiev’in müziği ile buluşmak, onu anlamak, Prokofiev çağdaşları diğer bestecilere göre daha farklı bir yaklaşım ister. Prokofiev, kişilik olarak yüksek zekâya sahip bir sanatçıydı . Üst sınıf bir satranç ustasıydı. Bir keresinde ünlü şampiyon Capablanka’yı yenmişti. Daha sonra David Oistrakh ile karşılaşması Capablanka’dan daha fazla ün yaptı. Kazanan iddia konusu olan yemeği yiyecekti, kaybeden ise konser verecekti. Elbette konseri Oistrakh verdi.. Bu denli yüksek bir zekâya sahip Prokofiev seviyesini müziğe de taşıdı. Prokofiev’in müziği zekâ ve espri yüklüdür. Zaman zaman alaycı, yeri geldiğinde kalbe sığmaz bir romantizme sahiptir. Nikolai Malko, Prokofiev için ; “Onun müziğini icra ederken müziğinin, zekâsının üzerine binip onun duygusu ve aklı ile hareket etmezseniz ancak bir Prokofiev seslendirirsiniz, Prokofiev yorumlayamazsınız.” der
16 Aralık 2022 Cuma akşamı Cumhubaşkanlığı Senfoni Orkestrası Konser salonunda bir Prokofiev şöleni vardı. Zor bir akşam olacağı belliydi. Çünkü programda 1. Keman Konçertosu gibi, özellikle kemancıları çok zorlayan bir konçerto ile belki de Prokofiev’in en zor senfonisi olan 5. Senfoni yer alıyordu.
.jpeg)
Solist, kişiliği ve alçak gönüllüğü ile ama diğer taraftan üstün tekniği ve müzikalitesi ile bilinen Veriko Tchumburidze’ydi. Türkiye Adana doğumlu bir sanatçı, Tchumburidze. Müzik temelleri Mersin’de atılmış. Bir dünya yıldızı olma yolunda hızla ilerleyen sanatçı. Bunu Prokofiev Konçertodaki başarısı ile bizlere kanıtladı.
Derin ve karamsar bir tema ile başlayan 1. bölümde daha ilk ölçülerinde Veriko Tchumburidze, ”ben bu işi alıp sonuna kadar götüreceğim “ dedi. Konçerto bir bütün olarak zaman zaman ağır ve kasvetli bir izlenim verse de aslında bütün olarak Prokofiev’ in zekâ, espri ve muzipliklerine hakimdir.
Bayan Tchumburidze Mükemmel tekniği, içselleştirdiği Prokofiev anlayışı ve çok kaliteli olduğu belli olan mükemmel kemanıyla olağanüstü bir Prokofiev yorumuna imza attı..
Konserin ikinci yarısında Prokofiev ‘in 5. Senfonisi yer alıyordu. Makinalı tüfek sesleri ve top atışları altında yazılan bir senfoniydi. Bütün karamsar ortama rağmen aynı dönemde yazılan Shostakovich’in “Leningrad “ başlıklı 7. Senfonisine göre daha umut dolu bir eser özelliği taşır.
Başlığımda apolitik bir poitikacı demem ondandır. Baskıcı Sovyet rejimiyle açıktan savaşa girmemiştir Prokofiev, ama eserleriyle insanlık adına umuda, sevgiye, neşeye adım atmıştır.
5. Senfoni tam bir çetin cevizdir. Dünya’nın önde gelen orkestraları şeflerinin kayıtlarına bakıldığı zaman bestecinin tercih ettiği tempoların çoğu kez yerine getirilmediği görüldüğü gibi Prokofiev ruhunun çok ötesinde yorumlara rastlamak mümkündür. Mesela çok isterim Bernstain, Celibidache, Sokhiev yorumlarına erişebilseniz ve Antonio Pirolli yönetimindeki Orkestramızın yorumuyla karşılaştırabilseniz..
Buradan gelmek istediğim nokta, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın artık bir youtube kanalı olup bu yorumların hiç değilse orkestra tarafından kayıt altına alınması gerektiğidir. CD kaydı yapılmıyor, bari görüntülerle eserler arşivlense. Böyle yorumlar yurt dışı için de olağanüstü bir referans olacaktır . Bu konuda TRT ile işbirliğine rahatlıkla gidilebilir. Ayrıca birkaç çatlak ve önemsiz sesin dışında Prokofiev gecesi göstermiştir ki bu orkestra büyük eserleri çok rahatlıkla seslendirmekte ve orkestra büyük eserlerle büyümektedir. Yıllık program oluşturulurken “telif” denen kelimenin yönetim kurulu tarafından hiç düşünülmeyecek bir unsur olması gerekiyor. Koskoca Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın bir eser seslendirmek isteyip “Ama telif” denmesi biraz ayıp olmuyor mu sayın yetkililer ?
Şüphe götürmez bir gerçek var. Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası istim üzerinde. İki haftadır sıra dışı bir performans gösteriyor. Kişisel düşüncem bu haftaki başarısı geçen haftaya göre çok daha değerli. Çünkü gerçekten çok zor olan Prokofievler, inanılmaz güzellikte ve başarıda seslendirildi. Orkestramızın değeri elemanları beni mazur görsün ama bu başarıda Antonio Pirolli’nin bilgisi, tecrübesi ve emeği çok büyük. Kendisi de kabul eder, Ben bir Prokofiev aşığıyım” der. Bir piyanist olarak eserlerine hayrandır, bir orkestra şefi olarak tüm eserlerine olan düşkünlüğünü ona yakın olan herkes bilir. Orkestranın yükselen başarısı Maestro Pirolli ile yan yana gelince de sonucun böyle olması son derece doğal. Gerek eşlikte, gerek senfonide kusursuz bir yönetim gösteren Pirolli’yi kutluyorum. Bu arada belirtmek isterim ki Antonio Pirolli bir İtalyandır ama belki çoğumuzdan daha Türktür. Ankara’da oturur, bir Türk balerin ile evlidir ve iki çocuğu vardır.
Yani bazı değerleri uzakta aramaya gerek yoktur, demek istiyorum.
Bu arada bölüm aralarında alkışsız bir eser dinlemeyi çok özlemişiz.
Diğer bir konu program notlarındaki tüm “ Prokofiev’ lerin hangi akla hizmet PROKOFYEV olarak değiştirilmesidir. Soracağız bakalım ne cevap verecekler.
VEFA ÇİFTÇİOĞLU
19 Aralık 2022, Ankara
