Çizim, yazarların taslak hazırlama pratikleri gibi, hem tanımı hem de erken kapanışı bir kenara bırakarak niyetin sürekli olarak gözden geçirilmesine izin veren, sonlu olmayan bir boyut kazandı. Sonlu olmayan çizim uygulamalarının ne zaman kullanılmaya başlandığını kesin olarak belirlemek zordur, ancak Leonardo da Vinci'nin fikirleri hızla özümseyen ve başka insanlar tarafından başkalaştıran bu sürecin ustası olduğunu biliyoruz.
Almanca'da taslak kelimesi Entwurf'tur; bu kelime, 'atma' veya wurf olarak taslak hazırlama kavramını içeren bir kelimedir. Eskiz veya İtalyanca şizzo, schizzare'den, sıçramak veya kusmak anlamına gelir. Hem Almanca hem de İtalyanca'da vurgu, bir şeyin hızlı ve az düşünülmüş açıklamalarla kâğıda aktarılmasıdır[12].
Pablo Picasso'nun Guernica adlı tablosu için yaptığı ilk eskizler ve Leal'e (1998)[13] göre 'Les Demoiselles d'Avignon'/Avignonlu Kızlar için yaptığı çizimler hızlı eskizleri, silmeleri, düzeltmeleri, revizyonları, inceltmeyi, yakın çekimleri, paralel varoluşu içeriyordu. Çelişkili fikirler, maddi boyuta ilişkin sorular, vurgulamalar, dönüşüm ve belirsizlik, tüm uygulamalar Picasso'nun Rönesans'tan sonsuzluğa kadar taşıdığı uygulamalar. Sonlu olmayan Entwurf kavramı kalem ve kağıt dışındaki malzemeleri de kapsayabilir. Örneğin, Rodin'in Cehennem Kapıları için yaptığı ilk Entwurf, tüm detayları çıkarılarak kabaca yoğrularak şekillendirilmiş bir kil modeldir. Daha sonra Rodin, alçı figürleri sürekli olarak birleştirdi ve onları Kapılara yerleştirdi; bunları parçalamak ve daha sonra Kapılara yeniden yerleştirilen yeni kombinasyonlar oluşturmak için kullandı. Derek Pigrum, Tools of Creative Agency: Non Finito and Das Gegenwerk.. https://www.researchgate.net/publication/353791196_Tools_of_Creative_Agency_Non_Finito_and_Das_Gegenwerk
SANDRO BOTTİCELLİ (1445 – 1510)
Her gerçek Rönesans adamının zengin bir hâmiye ihtiyacı vardı ve birçok İtalyan sanatçı-mucit-bilim adamı-şair, Floransa hanedanının evladı ve kendisi de bir bilim adamı ve şair olan Lorenzo de'Medici'de kendi yerini buldu. Lorenzo, Michelangelo Buonaroti ve Leonardo da Vinci gibi 15. yüzyıl sanat yıldızlarına ya doğrudan sponsor oldu ya da komisyon alınmasına yardımcı oldu.
Lorenzo'nun birçok sanatçı arkadaşı arasında, Primavera ve Venüs'ün Doğuşu eserlerinin yeniden keşfedilmesinin onu Rönesans sanatçılarının en popülerlerinden biri haline getirdiği on dokuzuncu yüzyılın sonlarına kadar çoğunlukla tarihte yok sayılan bir ressam da vardı. Elbette, Lorenzo de'Medici'nin, babasının ve büyükbabasının portresini yapan ve aynı zamanda Dante Alighieri'nin İlahi Komedya'sının illüstratörü Sandro Botticelli'den bahsediyorum.
1550 yılında, "sanat tarihinin babası" olarak anılan Giorgio Vasari, "Botticelli bilgili bir adam olduğundan, Dante'nin şiirinin bir kısmına yorum yazdığını ve Cehennem'i resimledikten sonra eseri bastığını" kaydetmiştir. Vasari'nin bize söylediğine göre ressam, Dante'nin bir portresini de yapmış ve 1481'de İlahi Komedya'nın ilk Floransa baskısında gravürler için eskizler çizmişti.
Botticelli'nin 'Aziz Augustine Çalışma Odasında' adlı tablosunun ön planında, bir kitabın taslak sürecini gösteren parçalanmış kâğıt parçalarını görüyoruz.[1] Doktora derecem tezi ve onu takip eden iki kitap (Pigrum 2001,2009, 2021)[2] görsel sanatçıların ve ilk kitapta ayrıca yazarların ve mimarların pratiklerindeki taslak çizimi temasını ele alıyor. Araştırmam, sonsuz taslak hazırlama uygulamasıyla veya başka bir deyişle, sanat eserinin yaratılmasında sıklıkla gözden kaçırılan veya tamamen unutulan şeyle ilgilidir. Bu, Peirce'in zihninin mürekkep hokkasında olduğuna dair yorumunda gösterildiği gibi, aracı şemalar, işaretler ve bunları yapmak için kullandığımız araçlara ilişkin materyali kullanımımızda somutlaşan Pearce'in zihin modelini içerir[3]. Rönesans'tan önce, Boticelli'nin Aziz Augustine'i gibi bir taslağın atılması veya hatta bir yazı satırının üzerinden geçilmesi, parşömen üretmenin fahiş maliyeti nedeniyle engelleniyordu. Kültürel uygulamaların önemliliği açısından, 15. yüzyılda Avrupa'ya bol miktarda kâğıt sağlanmasının, yazma ve çizim kompozisyon pratikleri üzerinde geniş kapsamlı sonuçları oldu[4].
https://www.openculture.com/2014/06/botticellis-92-illustrations-of-dantes-divine-comedy.html
Sandro Botticelli olarak bilinen Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi, Erken Rönesans döneminin İtalyan ressamıydı. Floransa Okulu'na mensuptur. Batı sanat tarihinin en ünlü ve etkili figürleri arasındadır.
ALBERTO GİACOMETTİ (1901-1966)
Giacometti’yi konu alan makalelerden biri ‘’Ruhsal dünyasını ve insan kırılganlığını eserlerine yansıtan Sürrealist heykeltıraş Giacometti’’ diye başlar. Ressam olan babası ve Vaftiz babası onu sanata yönlendiren kişiler arasında yer almış. 14 yaşında kardeşinin büstünü yapmış. İlk başlarda Afrika sanatının ve Kübizm’in etkisi altında ürünler vermiş. 1930’lu yılların sonlarına doğru heykellerinde ve resimlerinde modelden insan figürlerine yönelmiş. Sanatçı ikinci dünya savaşından sonra en önemli heykellerini yapmış. Olabildiğince incelmiş insan formları yapmış.’’ https://www.sanatinoykusu.com/alberto-giacometti/
Bu özet onun resimlerinden, heykellerinden önce kendi portresinin incelenmesinden de okunabilir. Tedirgin, adeta toplumdan önce kendisiyle sorunlu. Elbette konuları ve figür yaklaşımı da bu doğrultuda, kırıldı kırılacak, bir deri bir kemik insanlar. Dünya Savaşlarının ve dünyada sömürü çarkının yarattığı insan profili.
Giacometti bize göre ressam heykelciler geleneğinden çağdaş bir sanatçı. Onun resimleri, baskıları, çizimleri bu alanda ne denli yetkin biri olduğunu gösterir. İki alandaki başarılı özelliği bizde pek güzel sanatlar alanı öğrencisine hatta heykelcimize örnek olmalı.
JOHN CONSTABLE (Londra.1776-1837)
'Gökyüzü doğadaki ışığın kaynağıdır ve her şeyi yönetir.’ John Constable, 1821
Constable, Doğu Bergholt, Suffolk'ta doğdu. Büyük ölçüde kendi kendini yetiştirdi ve yavaş yavaş gelişti. 1799'da şartlı tahliye altındaydı ve 1800'de Kraliyet Akademisi okullarında öğrenciydi. 1802'den itibaren işleri Londra'daki Kraliyet Akademisi'nde ve daha sonra Paris Salonunda sergilendi. Barbizon Okulu'nu ve Fransız Romantik hareketini etkiledi.
Constable, çoğunlukla doğduğu ve yaşadığı Suffolk kırsalına ait manzaralarıyla ünlüdür. Stüdyoda hazırladığı büyük sergi resimlerine temel olarak bunları kullanarak birçok açık hava eskizi yaptı. Resimleri bugün son derece popüler, ancak yaşadığı dönemde İngiltere'de pek iyi karşılanmadı. Ancak Paris'te önemli bir başarı elde etti.
‘’O dönemde çalışan birçok sanatçı gibi Constable da tamamen hazırlanmış kompozisyonlar için kaynak malzeme olarak eskizleri kullandı. Bitmiş tabloların üretimini kolay bulmadı, bu da muhtemelen sanat kurumu tarafından geç tanınmasına yol açtı.’’ https://www.vam.ac.uk/articles/john-constables-sketches
John Constable'ın 1813 ve 1814 tarihli Taslak Defterleri faksla çoğaltılmıştır: 3 cilt Victoria & Albert Müzesi Londra tarafından yayınlanmıştır 1995, 1995
Thomas Gainsborough gibi, Constable da Jacob van Ruisdael gibi Hollandalı sanatçılardan etkilendi. Peter Paul Rubens ve Claude'un çalışmalarının da yararlı renk ve kompozisyon modelleri olduğu kanıtlandı. Ancak Constable'ın çalışmalarının gerçekçiliği ve canlılığı onu son derece orijinal kılıyor.
https://etchrlab.com/blogs/news/exploring-sketchbooks
FRİDA KAHLO. (1907-1954)
Frida Kahlo'nun eskiz defterleri daha çok resimli günlüklere benziyor; bazı sayfalar görüntüler ve renklerle doluyken, diğer sayfalar güzel genişleyen metinlerle doluydu. Kahlo'nun kitabı, birinin uyanıkken gördüğü rüyaları, etkileyici kolajlanmış görüntüler ve sembollerle sayfada canlı görmeye benziyor.
Sırtı parçalandığı için bu kadar uzun süre yatağa bağlı kalan biri için eskiz defterini tüm fikirlerinin, yaratıcılığının, üzüntüsünün ve acısının bir kurtuluş biçimi olarak hissedebiliriz. https://etchrlab.com/blogs/news/exploring-sketchbooks
AYDIN AYAN (Çaykara. 1953)
1972-1977 İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü’nde Bedri Rahmi atölyelerinde eğitim.1979 yılında İDGSA Resim Bölümü’nde asistan, 1983’te ‘Sanatta Yeterlik’ 1988 yılında öğretim görevlisi, 1990’da doçent ve 1998 yılında profesör oldu. 1986-87’de British Council’in bursuyla gittiği Londra Üniversitesi, Goldsmith’s College’da sanatsal çalışmalar, 1993’te EEF (Eisenhower Exchange Fellowship) bursuyla gittiği ABD’de “Eğitim sistemlerinin geliştirilmesi”, kültür ve sanat konularında inceleme ve araştırmalar yaptı.
1975 yılından itibaren yurt içi ve yurt dışında üç yüzü aşkın karma sergiye katıldı. Aralarında Londra Üniversitesi, Goldsmiths’ Galeri sergisi de dahil olmak üzere kırkı aşkın kişisel sergi. Katıldığı resim yarışmalarında çok sayıda ödül. (40. ve 47. Devlet Resim ve Heykel Sergisi ‘Başarı’ ödülleri, Cumhuriyet Senatosu Vakfı Atatürk Resim Yarışması ‘Birincilik Ödülü’, Abdi İpekçi ‘Barış ve Dostluk Ödülü. Rusya Sanatlar Akademisi RAH Şuvalov Madalyası ile onurlandırıldı) Eserleri Türkiye Büyük Millet Meclisi, İstanbul, Ankara ve İzmir Devlet Resim ve Heykel Müzeleri, İstanbul Modern, İzmir’de Selçuk Yaşar Müzesi, Kültür Bakanlığı, Afyonkarahisar-Şuhut Atatürk Evi (Kurtuluş Savaşı konulu 11 adet resim), Anadolu Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Philadelphia ABD’de Eisenhower Exchange Fellowship Koleksiyonu’nun yanı sıra çeşitli koleksiyonlarda.
Resim ve baskıresim çalışmaları yanında, yayınlanmış kitapları, ayrıca hakkında August Wiedmann, Ahmet Oktay, Turan Erol, Kıymet Giray, Burcu Pelvanoğlu ve daha başka yazarlar tarafından yazılmış ve yayınlanmış kitaplar. Bölümü Başkanlığı, Rektör Yardımcılığı, MSGSÜ İstanbul Resim ve Heykel Müzesi müdürlüğü görevleri.
Toplumsal duyarlılığı, yaşam gözlemciliği, ironik göndermeleri, insanı temel alan anlatım özellikleri ile öne çıkan sanatçı, çalışmalarını İstanbul ve Şile’deki atölyelerinde sürdürmektedir.
CHRİSTO (1935-2020) ve JEANNE-CLAUDE (1935-2009)
Batı sanat camiasında birlikte anılan bu iki sanatçı devasa anıt mimarilerin paketlenmesiyle ve çok farklı arazi sanatı/Landart projelerinin uygulanmasıyla dünya sanatında çok özgün bir yer edinmişlerdir. ‘’Christo ve Jeanne-Claude'un sanat eserleri, ilk sarılmış nesnelerden anıtsal dış mekân projelerine kadar resim, heykel ve mimarinin geleneksel sınırlarını aştı. Çalışmalarından bazıları arasında Sidney yakınlarındaki Sarılmış Sahil (1968–69), Colorado'daki Valley Perde (1970–72), Kaliforniya'daki Running Fence (1972–76), Miami'deki Çevreleyen Adalar (1980–83), The Pont Neuf Wrapped in yer alıyor. Paris (1975–85), Japonya ve Kaliforniya'daki Şemsiyeler (1984–91), Berlin'deki Sarılmış Reichstag (1972–95), New York Central Park'taki Kapılar (1979–2005), İtalya'nın Iseo Gölü'ndeki Yüzen İskeleler (1979–2005) 2014–16) ve Londra'nın Serpentine Gölü'ndeki Londra Mastaba (2016–18). https://christojeanneclaude.net/life-and-work/
Christo ve Jeanne-Claude çok genç yaşta başlayan ‘’Hayat ve Sanat Birlikteliği’ ve ortak sanat üretimine katkılarıyla da dünya sanatında özel bir yer edinmişlerdir.
Tesadüfen aynı senede ve aynı günde doğan Christo ve Jeanne-Claude çifti 1958 yılında Paris'te tanıştılar. Jeanne-Claude'un ölümüne kadar, 45 yıldır da New York'ta ikamet etmekteydiler. Jeanne-Claude 18 Kasım 2009 günü beyin anevrizması nedeniyle; Christo'da 31 Mayıs 2020'de 84 yaşında öldü. https://tr.wikipedia.org/wiki/Christo_ve_Jeanne-Claude#:~:text=
CELAL BİNZET (Adıyaman.1949)
Ortaokul ve lisede resim iş öğretmeni Emrullah Bulurman'ın eğitimi ve yönlendirmeleriyle sanata yöneldi. Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nde 1971’de sanatçı eğitimciler Adnan Turani, Mürşide İçmeli, Nevzat Akoral, Hamza İnanç, Burhan Alkar'ın öğrencisi oldu. Aynı yıllarda Turan Erol'un da sanatsal görüşlerinden yararlanan Binzet bir süre farklı okullarda resim öğretmenliği görevinde bulundu. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü’nü “Kent ve Plastik Sanatlar” konulu mastır teziyle bitirdi. 1988'de Gazi Üniversitesi’nde lisans tamamladı. Film-Radyo ve Televizyon ile Eğitim Merkezi’nde grafiker olarak görev yaptığı süre içinde televizyonun eğitim kuşağı ile ilgili çalışmalar dışında film şeridi grafik tasarımlar ve karikatür gibi değişik işler gerçekleştirdi. Söz konusu dönemde bir karikatürüyle birincilik, bir diğeriyle de Karikatürcüler Derneği Özel Ödülünü aldı. 1996 -1998 döneminde Birleşmiş Ressamlar ve Heykeltraşlar Derneği (BRHD) Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini üstlendi. ÇAĞSAV Kurucuları arasında yer aldı, bir dönem yönetim kurulu üyeliği yaptı.Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Gazi Üniversitesinde 1998-2002 yılları arasında öğretim görevliliği de yapan sanatçının başta Devlet Resim ve Heykel Sergisi olmak üzere katıldığı çok sayıda grup ve karma sergisi bulunuyor. Bugüne değin çok sayıda kişisel sergi düzenledi. 2010 yılından itibaren Eskişehir Anadolu ile Giresun Üniversiteleri ile Gaziantep, Bartın, Karadeniz Ereğli, Konya ve Ordu çalıştaylarına katıldı. Alanıyla ilgili yer aldığı panel, açık oturum ve söyleşilerde sanatın güncel sorunlarına ilişkin görüşlerini ele aldı. Radyo ve televizyon programları yaptı.
VİNCENT VAN GOGH (1833-1890)
Hayatı ve sanat hayatı her zaman merak konusu olan ressamlardan biridir Van Gogh. Tümü yedi yıl süren sanat yaşamında dünyanın bütün müzelerinde yer alabilen sayısız eser bıraktığı gibi kendi adına Amsterdam’da muazzam bir müze yapılmıştır eserleriyle. Günümüzde bile hala ilk kez bulunan eserlerine rastlanmaktadır. Örneğin, Paris’teki bir yayıncı, Vincent Van Gogh'un yakın zamanda keşfedilen ve daha önce hiç kamuya açıklanmayan bir dizi eskizini yayınlayacağını duyurdu.
‘’Bulunan: Van Gogh'un Çizimlerinden Oluşan Bir Eskiz Defteri…
Görünüşe göre "göz kamaştırıcı"lar.
Kaydeden Sarah Laskow-17 Haziran 2016’’ https://www.atlasobscura.com/articles/found-a-sketchbook-of-van-goghs-drawings
Prof. Hasan Pekmezci
8 Temmuz 2024, Anamur