Antalya Devlet Senfoni Orkestrası bu haftaki olağan konserinde iki korno sanatçısına eşlik etti. Şef Eray İnal, başkemancı Semih Kartal'dı. Mainz Müzik Üniversitesi’nden Mahir Kalmik ve Konzerthausorchester Berlin’den Cenk Şahin ADSO’nun konuk korno sanatçılarıydı. (*)
AKM Aspendos Salonu’ndaki konserde ilk olarak programda yer almayan W.A.Mozart’ın, “Figaro’nun Düğünü Operası Uvertürü” seslendirildi.
Sonra da, Almanya’dan konuk iki kornocumuz geldi sahneye. A.Rosetti, Mi bemol majör 2 Korno İçin Konçertosu’nu seslendirdiler. Çalgılarında başarılı iki müzikçimiz enfes icra ettiler bu güzel konçertoyu. Bu eserle ilgili çeşitli kaynaklarda Haydn’a ait olduğu bilgisi de var. Ancak bunun bir “kataloglama yanlışlığı olduğu” iddiası daha çok kabul görmüş yine aynı kaynaklarda. Birçoğumuzun belki de ilk kez dinlediği bu yaratıyı çok beğendik.
Bizim izleyici/dinleyicimizin istikrarı yok. Bazı konserlerde alkış konusuna son derece dikkat ederken, bazı konserlerde işi soruna dönüştürüyor. Bu konserde de hem konçertoda hem de senfoni seslendirilişlerinde, salonun büyük çoğunluğu her arada alkışladılar. CSO’da bile uyarısızlık nedeniyle çözüm bulunamayan bu durum, sorun olmaya devam edecek gibi gözüküyor.
İki Korno İçin Konçerto’nun bölümleri:
Allegro maestoso
Romanza: Adagio
Rondo: Allegretto
Konser programında yer alan, F.S chubert’in “Sekizinci Senfonisi”(Bitmeyen senfoni) de ara verilmeden başladı. “Senfoninin iki bölümü, klasik senfonideki geleneksel “hızlı/ağır” karşıtlığını içermez; bölümlerin ikisi de üzünçlü, duygulu atmosferleriyle birbirini tamamlar gibidir. Senfoni, gizemli bir girişle, viyolonsellerin ve kontrabasların kalın sesleri üzerinden sunulan bir açış motifiyle başlar. Bunu, çarpıcı duygusallıkla birbirinden etkili iki temanın, orkestra çalgılarınca işlenmesi izler. İkinci bölüm ise birinciden daha durgun, daha düş dolu ve dokunaklıdır.”(**)
Kısaca anlatılan bu eseri de orkestramız çok temiz çaldı. Eserin neden “bitmeyen senfoni” olarak anıldığını merhum Üner Birkan şöyle anlatıyor:
F. Schubert’in Sekizinci Senfonisi alışılmış klasik senfoniler gibi 3-4 bölüm değil, iki bölüm olarak bestelenmiş. Bu nedenle de “bitmemiş senfoni” diye anılıyor.
1822 yılında, Avusturya’nın Graz kentinde bir müzik kurumunun onursal üyeliğine getirilen Schubert, bir mektup yazarak kuruma bir senfoni armağan edeceğini bildiriyor. Ancak bu sözünü yerine getiremiyor. Sonralarda, iki bölümünü yazabildiği bir senfoninin el yazması notaları, Graz’da Schubert’in yakın arkadaşı Anselm Hüttenbrener’in eline geçiyor. Bu notalar, yıllar boyu o kişinin özel kitaplığında kalmış. Senfoninin varlığını da o kişinin en yakın arkadaşları biliyordu sadece. 1860 yılında Anselm’in kardeşi Joseph Hüttenbrener, durumu Viyana Müzik Dostları Kurumu’nun orkestra yönetmeni Johann Herbeck’e bildiriyor ve eserin bir an önce seslendirilmesini istiyor. “Bir hazine bu” diye belirtmiş mektubunda ve, “Beethoven senfonilerine denk bir değerde, tek kusuru, bitirilememiş olması” vurgulamasını yapıyor. (Bu senfoninin, Schubert’in son orkestra eseri olmadığı da biliniyor)
Herbeck, bu mektupta istenenleri 5 yıl sonra yerine getirebiliyor ve 1865 yılında yolu Graz’a düştüğünde Hüttenbrener’in evine uğrayıp el yazması notaları inceleyebiliyor. İlk seslendirilmesi de Schubert’in ölümünden 37 yıl sonra, 17 Aralık 1865 günü Viyana’da geçekleştirilebiliyor.
Schubert’in bu senfoniyi bitirmemiş olması, müzik tarihinin bugüne kadar çözemediği bilmecelerden biridir. Bestecinin erken ölümüyle de açıklanamıyor durum; bu eserden sonra 6 yıl daha yaşamış besteci. Bu arada da Do majör Dokuzuncu Senfoni’yi yazmış olması da bu olasılığı ortadan kaldıran sebeplerden biri olarak görülüyor. Schubert’in bu eserin 3. bölümünü “scherzo” olarak yazmaya başlamış olduğu da kanıtlanamayan iddialar arasındadır. Bestecinin, senfoniyi bugün bilinen durumuyla , “Milo Venüs’ü gibi eksik ama o haliyle güzel” olarak bırakmayı yeğlediğini ileri sürenler de vardır.
Eserin bölümleri:
Allegro moderato
Andante con moto
(*) Orkestranın konuk ettiği şef ve sanatçılarla ilgili bilgileri, bulmaca çözer gibi internet ortamından sağlamaya çalışıyorum. Seslendirilen eserleri de aynı şekilde. Eksik ya da yanlış bilgiler olabileceğini varsayarak hoşgörünüzü dilerim.
(**) Dinleyicinin Kitabı-Üner Birkan
Gelecek hafta, “Dünya Kadınlar Günü”nü kutlayacak ADSO. Nemeth Quartet (Gülen Ege Serter, Şeniz Serter, Pınar Basalak, Mutlu Varlık Kocaili) konuk olacak ve orkestrayı Nevin Abakan yönetecek. Programda: Merve Dedeoğlu “Çiçekler Süiti”, E. Elgar “Introduction and Allegro Op.47” ve Y. Yalçın “Klasik Osmanlı Türk Müziği Ezgileri Üzerine Küçük Süit” yer alacak.
H. HÜSEYİN DULUN
6 Mart 2022, Antalya