7.Uluslararası Solo Çağdaş Dans Festivali

7. Uluslararası Solo Çağdaş Dans Festivali, Ankara'da CERMODERN'de 31 Ağustos - 1 Eylül 2024 tarihleri arasında yapıldı.

Festivalin Afiş Tasarımı, Bilkent Grafik Tasarım Bölümü öğrencisi Sude Ordu'ya ait. Ünlü ressam Matisse'in (1869 - 1954) dansçılarını andıran tasarımdaki ana figür, dans eden bir beden (Başı, kolları, bacakları, dizleri, dirsekleri, ayakları bir bütün vücut olarak dans diliyle, izleyicilere aktarmak istediği enerjiyi yansıtan bir beden).

Festivalde yer alan 21 sanatçı "düşünen beden"i bu enerjiyi izleyicilere aktararak görüntüye getiriyor ve izleyicileri değişik platformlara sürüklüyor. Bu sürükleme nasıl oluyor?

Belki bu "düşünen beden"in izleyicilerle buluşacağı CERMODERN'e ve Cer Modern Kültür ve Sanat Yönetmeni, Zihni Tümer'le yapılan bir şöyleşideki bilgilere bakmak lazım. Söyleşide, Zihni Tümer CER kelimesinin anlamını hatırlatıyor. CER, sürüklemek demek. Cer Daireleri'nde de "lokomotif" bakımları yapılmakta (Yelmez 1).

Bir Cer Atölyesi, nereden nereye gelmiş ve nasıl bir Modern Sanat Merkezi olarak hala "sürükleme" işlevini sürdürmekte. Ankara'daki atölye, 1926 - 1927 yıllarında lokomotif bakımı ve onarımı için inşa edilmiş ve 1955 yılına kadar kullanılmış. 2010 yılında Uygur Mimarlık tasarımı ile yeniden yapılanmış:

Mal Sahibi : Kültür ve Turizm Bakanlığı

Strüktürel Proje : Danyal Kubin, Prota Mühendislik

Mekanik Proje : Bahri Türkmen, Bahri Türkmen Mühendislik

Elektrik Proje : Mehmet S. Yuırdakul

Yapım : 2000 - 2010

İnşa alanı : 9380 metre kare

Fotolar : Cemal Emden (Çevik, 1)

CERMODERN'de sanat etkinlikleri sürüp gitmekte ve "sanat lokomotifi" izleyicileri değişik boyutlara sürüklemekte. Bu etkinliklerin en canlı olanı da kuşkusuz Uluslararası Solo Çağdaş Dans Festivali. Bu Festival ilk kez 2018 yılında, 29 - 30 Haziran, 1 Temmuz tarihlerinde düzenlenmiş. Türkiye'den 10 sanatçının katıldığı bu festivalde 25 dansçı yaratıcı çalışmalarını sergilemişti (Hürriyet,2018 2). Festival Koordinatörü, Filiz Güneş ilk festival için "bir test festivali" demiş (Özdemir 6). Bu testi başarıyla geçen Festival, 2024 yılında 7. defa izleyicilere, "düşünen bedenler" le tekrar "sanat lokomotif"liğini kanıtllyor.

31 Ağustos 2024 tarihinde, önce koreograf Giovanni İnsaudo 14:00 - 16:00 arasında bir atölye çalışması gerçekleştirdi.

Akşam temsilinde 10 "Solo Dans" çalışması izleyicilere sunuldu. Her danstan önce Türkçe ve İngilizce açıklamalar da yapılırken, dansçılara ait afişler sahnenin iki yanıdaki ekranlarda görüntüye geldi.

İlk olarak, İspanyol dansçı, oyuncu, şarkıcı, müzisyen Julia Nicolau Y todavia somos adlı hareket, konuşma, müzik içeren bir dans sergiledi (Koreografi: Julia Nicolau). İlk olarak 2022 yılında sahnelenmiş olan bu eserde beden diliyle bireyin gençlik ve yaşlılık geçişleri görüntüye getirilmek isteniyor. Nicolau, önce bir beyaz iskemle üzerinde oturuyor. Bu geçişleri de kırmızı gömleğiyle ve devamlı olarak savurduğu parlak ve beline kadar uzun gür saçlarıyla 3 aşama ile yaşayarak sunuyor. (Tam dans sırasında sahnenin arkasında bir kedi geçti ama bu dans çalışmasına ait değilidi elbette). "Hareket" aşamasında genç bedenin devamlı hareket halinde oluşu, "Farkında olma" aşamasında yavaş yavaş kaybedilmekte olan gençlik nedeniyle bedende başlayan yavaşlamalar, "Duraklama" aşamasında ise iyice duraklamış, devinimsiz kalmış beden sunuluyor. Ayakta ve yerdeki hareketler bir meydan okumayı da yansıtıyor. Hareket etme tutkusu, zayıf düşen bedenle zıtlaşıyor. Arka planda devamlı konuşmalar var. Bir ara dansçı "loop station" (müzik yaratma makinası) kullanarak bir müzik yaratıyor, onu kaydediyor ve anında kullanıyor. Kendisi yan flüt de çalıyor. Belki "yaşlılık" durumları dans diliyle görüntüye getirilirken, o uzun, parlak, gür saçlar pek yaşlılıkla bağdaşmıyor. Saçlar devamlı hareket halinde ve pırıl pırıl. Bazı durumlarda elleri ve kollarıyla dansçı yavaşlamakta olan bedenine isyan ediyor, meydan okumak istiyor.

2. Dansta, Türkiye'den Gizem Demir (A.Ü. Devlet Konservatuvarı Modern Dans Bölümü mezunu; MADDans Tiyatrosu sanatçısı) beden diliyle bir içsel yolculuğa çıkıyor. Anıları kendi kurgusuyla değiştirme, yaşanmış olayları yeniden şekillendirme çabalarını dans diliyle görüntüye getiriyor. Belden arkaya eğilme hareketlerinin çoğunlukta olduğu Görü adlı bir dans izleyicilerle buluşuyor (Koreografi: Gizem Demir).

3. Dans çalışması Portekizli Vitor Afonso'ya ait (Koreografi: Vitor Afonso). A Silent Echo adlı çalışmada, Afonso bireylerin yaşadığı iç çatışmaları, bireyin kendisiyle ve başkalarıyla hesaplaşmasını, özgürlük arayışlarını beden diliyle görüntüye getiriyor. İki elinin üzerinde perende atarcasına dönüşleri, yerdeki hareketleri, bedenin bu iç çatışmalardan dolayı zorlanışı, bir bütün halinde sunuluyor. Afonso'nun harketlerindeki devamlılık, tutarlılık, akıcılık hemen dikkati çekiyor. Çağdaş dans hareketlerinin hepsi birbirleriyle dengeli olarak birbirlerine bağlanıyor.

4. çalışma, Ada's Room'da (Koreografi: Mariam Aleksidze), Gürcistan'dan Festival'e katılan Mariam Darchia, Vakhtang Chabukiani Koreografik Okulu ve Moskova Bolşoy Tiyatro Bale okulu 2011 mezunu. Münich'te Bayerische Staatsballet ile de dans etmiş, 2013 yılında Berlin Tanzolymp Uluslararası Bale Yarışmasında gümüş madalya almış. 2021 de Dante'nin İlahi Komedya'sı üzerine yine Mariam Aleksidze'nin yarattığı Beatrice adlı çağdaş balede Beatrice rolünü üstlenmiş (Tbilisi Ballet ). Darchia, Ada's Room adlı çalışmada ünlü İngiliz Romantik Dönem şairi Lord Byron'ın (1788 -1824) kızı Ada Lovelace'i (1815 - 1852) canlandırıyor. Matematikçi Lovelace, bilgisayar programlarıyla da ilgileniyor ve o devrin ünlü matematikçisi ve bilgisayarın babası Charles Babbage'ın (1791 -1871) bilgisayar programlarına katkılarda bulunuyor. Babbage one "Lady Fairy" diyor. Lovelace, 12 yaşında uçmak istediği zaman, kuşların anatomisi ve kuş kanatları üzerine de çalışmalar yapıyor, çeşitli malzemelerden kanat tasarımları hazırlıyor (Ada Lovelace wikipedia).

Mariam Darchia da bu matematikçi ve bilgisayar programlarıyla ilgilenen bilim insanını çağdaş dans diliyle görüntüye getiriyor. Sahne ışıkları yandığı zaman izleyicilere sırtı dönük siyah giysili bir dansçı sırt hareketlerinden oluşan bir beden dili sergiliyor. Sırtında, sanki bir elektrik akımı verilmiş gibi kasılmalar oluyor. Bir ara dansçı sahnenin sağ yanına gidip siyah topuklu ayakkabılar giyiyor ve sahnenin ortasına doğru yürüyor. Tekrar sırtını izleyicilere döndüğü zaman ekranda bir sürü sayılar birbirini izliyor, bir bilgisayar programı hızla çalısıyor ve sayılar bir melek şekline dönüşürken dansçı beyaz kanatlı bir melek olarak izleyicilerle buluşuyor. Ada Lovelace, Babbage'ın "Lady Fairy" sine dönüşüyor.

5. Dans çalışması, Mourning the Muse" İnci Gül Civelekoğlu'na ait (Koreografi: İnci Gül Civelekoğlu). İnci Gül Civelekoğlu, hip hop - bale - çağdaş dans gibi çeşitli dans eğitimleri almış. Bu değişik dans stillerinden kendi hareket akışını bulmak istiyor. Kendine özgü hareketleri yaratmak istiyor ( Z33 1). Mourning the Muse da dijital dünyada sanatın dönüşümünü sorguluyor. Yürüyerek sahneye geliyor. Sahnede mikrofonlar var. Onların arkasında sanki nefes alamıyormuş gibi sesler çıkarıyor ve sonunda büyük bir çığlık duyuluyor. Sahnenin önüne geldiği zaman da nefes almada zorlanıyor gibi görünüyor.

6. Dansta, Sandra Salietti sarı balonlarıyla (10 balon), Crisalide çalışmasını sundu (Koreografi: Giovanni İnsaudo). Sandra Salietti, Conservatorio Profesional de Danza- Barcelona ve Ecole Supérieure de Danse- Cannes kurumlarında dans eğitimini almış. 2012 - 2013 sezonundan beri Staatstheater Gärtnerplatz dansçısı (Sandra Salietti Gärtnerplatztheater). Sarı balonlar, sarı takım elbisesinin üzerine tutturulmuş. Salietti, bu çalışmada karantinadaki sanatçıyı, dış dünyadan kopukuluğu bir kelebeğin pupa halindeki durumuna benzetiyor ve dans diliyle görüntüye getirerek anlatmak istiyor. Pupa halindeki kelebek, karantinadaki sanatçı bir hareketsizlik içindedir. Ancak, bu hareketsizlik içinde gözle görülemeyen bir dönüşüm vardır. Sanatçı da bu dönüşümü, hatta gelişmeyi yaşamaktadır. Dans dili bu görülmeyeni görülebilene çevirir. Salietti, bütün beden diliyle zaman zaman yerde, zaman zaman ayakta bu gelişmeyi sarı ışık altında görüntüye getiriyor. Yerde iken sara nöbeti geçirir gibi titriyor. Bir ara sahneden çıkıyor. Sahneye döndüğü zaman, balonları birer birer uçuruyor.

Dansın sonunda en çok alkışı, "bravo" ları alan Salietti gerçekten başarılı bir "düşünen", "sorgulayan", "anlatan" beden dili sundu. Beden hareketlerinin kontrolü, devamlılığı, tutarlığı hemen dikkati çekiyordu. Hareketsizlikten canlılığa geçişler, hareketsizlikteki dönüşümler, gelişmeler berrak bir şeklide beden dili ile görüntüye geliyordu.

7. çalışmada, Sevgül Eylül Atak Ulaşamadıklarım ile izleyicilerle buluşuyor (Koreografi: Galip Emre). 1996 doğumlu Sevgül Eylül Atak, AÜ Devlet Konservatuvarı Sahne Sanatları Bölümü Modern Dans Anasanat Dalı mezunu. ve AnkaraDOB Modern Dans Topluluğu dansçısı. Ulaşamadıklarım 'ı en güzel şekilde görüntüye getirebilmek için dansçıya bir merdiven eşlik ediyor. Bu merdiven dansçının bedeninin bir uzantısı bile oluyor. Zaman zaman merdiven yerde, zaman zaman dansçı merdivenin altında, zaman zaman merdiven dansçının bacağında. Dans boyunca, tempo ve renkler de değişiyor. En anlamlı bölümler, dansçının merdivene tırmanma çabalarında görülüyor. Bir türlü dansçı ulaşmak istediği yere ulaşamıyor. Bir türlü en tepeye çıkamıyor. Devamlı olarak merdivenle bir ikili dans sunuluyor. Dansçı merdivene meydan okuyor. Onun karşısında ezilmiyor. Büyük bir azimle "ulaşamadıklları"na ulaşmak için çabalıyor. En sonunda bir destek alarak merdivenin tepesine çıkıyor. Beden dili ile, çaba gösterilyor, yenilgi kabul edilmiyor. Deneme ve sınama devam ediyor. Belki de anlatılmak istenen yol almak için yoldaki engellere takılıp kalmak yerine engelleri aşıp yola devam etmek ve hedefe ulaşmak. Gerekirse bir destek de almak.

8. Dans çalışmasını Unlocked (Koreografi: Lucio Seta) ile Lucio Seta izleyicilere sundu. Lucio Seta, yuvarlanma, itme, kayma tekniklerini çok kullanan bir dansçı olmasına rağmen bu çalışmasında daha durağan bir teknik sundu. Yere eğilmiş olarak uzun uzun o halde kaldı. Eller yerde iken yavaş yavaş kalktı. Bu yavaş tempo ile geçmiş travmalar ile etkilenen beynin bedeni hareketsizleştirmesini anlatmak istiyor. Bedenin şimdiki hali ile gelecekteki halini incelemek istiyor. Hareketsizlik ne kadar uzun sürse de gelecekte bir hareketlilik de olabilir ve belki de bir iyileştirme de yaşanabilir.

9. çalışmada 1999 doğuımlu Bianca Cerioni, Closer ' (Koreografi: Anna Vanderburght) sundu. Bianca Cerioni, 2024 yılından beri MDT İstanbul sanatçısı.

Bu çalışmada bireylerin ne kadar kırılgan olduklarını göstermek istiyor ama bireyin karşısındaki de bunu görebilse, belki bireyler bu kırılganlıkları saklama durumunda kalmayacaklar, karşıdaki bireye güven duyacaklar. Bu şekilde bir "savunmasızlık" da olabilecek. Bireyler de kendilerini saklama durumunda kalmayacaklar.

10. ve son Dans, Doğa Çetin'in sunduğu Prometheus (Koreografi: Galip Emre) ile sergilendi. HÜ Ankara Devlet Konservatuvarı öğrencisi olan Doğa Çetin, beyaz tozlara bürünmüş bedeniyle, bu tozları silkeliyerek acı çekişini, direnişini, cesaretini görüntüye getirdi. Zincirleri onu engellese de cesaretini kıramadı. Beden diliyle ve dansıyla zincirlere rağmen bir direniş sergilenebilecek elbette. Doğa Çetin'in beden dili bunu anlatmak istedi.

Bütün bu danslar, dans sanatçılarının değişik koreografik çalışmalarla beden dilinin ne kadar güçlü olduğunu vurguluyordu. Düşünen beden ile Dans eden beden kaynaşıyor, anlatılmak istenilen duygular, acılar, kırılganlıklar, isyanlar, direnişler,özgürlük arayışları dans ve beden dilleriyle görüntüye getiriliyordu.

Dansçılarda en çok görülen hareketler arasında sırt kullanımı (otururken, ayakta, yerde), yerde dönmeler, yerdeki bedenin bacaklarının havaya kalkışı ve arkaya savruluşu, parmakların esnek hareketleri dikkati çekiyordu. Zaman zaman bedene sanki elektrik akımı verilmiş gibi oluyor, bedende kasılmalar, istem dışı hareketler de görülebiliyordu.

Aslında "solo" dansçılıkta bütün gözler tek beden üzerinde olduğu için dansçı oldukça çetin bir durumla karşı karşıya. Dansçı tek başına izleyicilerin bütün dikkatlerini, ilgilerini kendinde tutmak zorunda. Dans dili, beden dili ve beden düşünen beden olunca, izleyiciler de dansçıları gözlerini kırpmadan, hatta nefeslerini tutarak izliyorlar. Böylece, 7. Uluslararası Solo Çağdaş Dans Festivali de bu sanat etkinliğiyle izleyicilere unutulmaz anlar yaşatmış oluyor ve sanat lokomotifi izleyicileri sürükleyerek, durmaksızın yoluna devam ediyor.

Necla Çıkıgil

2 Eylül 2024, Ankara

KAYNAKLAR

Ada Lovelace wikipedia

en.wikipedia.org/wiki/Ada_Lovelace

"Ankara Sahnesinde Solo Performans", Hürriyet, 29 Mayıs 2018, 2.

Çevik, Revan,

"Bir bakışta 'Nereden Nereye' dedirten Cer Modern", Şantiye, 30 Ağustos 2022, 1-2.

santiye.com.tr/bir-bakista-cer-modern-3004.html

Özdemir, Dilan, "Dansın ev sahibi Ankara", Milliyet, 30 Haziran 2028, 6.

Sandra Salietti

gaertnerplatztheater.de/en/personen/sandra-salietti.html