Ankara'da Kamelyalı Kadın Balesi

Ankara Devlet Opera ve Balesi, 22 Şubat 2025 tarihinde 2 Perdelik Kamelyalı Kadın balesini sahnelemeye başladı. Temsil başlamadan önce fuayede Orkestra Şefi Tolga Atalay Ün ve Eser Sorumlusu Ebru Gökalp izleyicilere bazı bilgileri aktardılar. Salonda ise, Genel Müdür ve Genel Sanat Yönetmeni Tan Sağtürk'ün mesajını (kendisinin yokluğu hemen hissediliyordu) AnkaraDOB Müdür ve Sanat Yönetmeni V. Mithat Karakelle okuyarak izleyicilere ev sahipliği yaptı.

Perde açılmadan önce, Verdi'nin müziği eşliğinde baledeki bazı karakterlerin projeksiyonla yansıtılan görüntüleri ile kısa tanıtımları dikkati çekiyordu.

1.Perde, kar tanelerinin uçuştuğu bir kış gününde bir mezarlık sahnesiyle başlarken (Prolog), sahnenin sağ merdivenlerinden siyah pelerinli biri elindeki çiçek buketiyle sahneye geliyor ve mezarlık önünde saygı duruşunda bulunuyor. Mezar taşı üzerindeki bukleli kadın resmi, Kamelyalı Kadın romanının yazarı Alexandre Dumas Fils'in gerçek hayattaki sevglisi Marie Duplessis'dir. Sahnenin solunda da Alexandre Dumas Fils elinde romanını tutmaktadır ve yazar romandaki Armand Duval'e dönüşecektir. 1.Tabloda Armand (İlhan Durgut) mezara yaklaştığında mezara çiçekler getiren kadın da bir arya ile (solist soprano Aslı Kıyıcı) acıklı öyküyü kısaca seslendirir. Artık Armand Duval ile Marguerite'nin (Sultan Erol) öyküsü başlayacaktır.

2.Tabloda ise bir çiçekçi (Madam Barjon: Gülben Çay) dükkanı önünde yeni bir gün başlamaktadır. Sahnenin arka kısmında iki afacan (Sefer Alnıaçık - Uğurcan Aylıkçı) oyun oynamaktadırlar. Gelenler çoğalınca afacanlar hısızlık planı yaparlar ve "taş-makas-kağıt" oyunuyla kimin hırsızlık yapacağı belirlenir. Hırsızlardan biri gelen hanımlardan birinin çantasından paraları çalar ama anında yakalanır. Belki bu sahne, hayatın o kadar da adaletsiz olmadığını belirtmek ister. Ara sıra suçlular da yakalanır. Sahneye gelenler arasında Armand Duval da vardır. Marguerite ise Kont de Varville (Murat Romaner) ile ikili dansına devam etmektedir. Marguerite, çiçekçi den sevdiği kamelyaları almıştır. Bu sahnede silindir şapkalı siyah kostümlü dansçılar zıplamalı hareketleriyle güne canlılık katarlar.

3.Tabloda muhteşem bir balo salonunda davetliler renkli kostümleriyle hem salına salına gezinirler hem dans ederler. Marguerite, Kont de Varville'in hediye ettiği gerdanlıkla mutlu olmuş, ara sıra nefessiz kalsa da (hastalığı etkili olmaktadır) kırmızı kostümü içersinde çoşkuyla dans etmektedir.

Davetliler arasında Armand Duval, bu kırmızı kostümlü büyüleyici güzele hemen kendini kaptırır. Armand ile Marguerite biribilerini gördükleri zaman ve beraber dans ettikleri zaman arka planda kalan davetliler bir an için hareketsiz kalırlar. İkilinin dansları birbirlerine olan yakınlıklarının gittikçe arttığını göstermektedir. Marguerite, Armand'ı evine davet eder.

4.Tabloda, Marguerite şimdiye kadar yaşamadığı yoğun bir duyguyla Armand'a bağlanır ve ikili dansları bol dönmeli hareketlerle ve Armand'ın Marguerite'i havaya kaldırdığı "lift" lerle bu sonu belirgin olmayan ilişki görüntüye gelir. Ara sıra Marguerite'in öksürük krizleri tutsa da artık Marguerite kısacık ömrünü doya doya yaşayacaktır. İkili kır evine doğru yola çıkarlarken 1.Perde sona erer.

1.Perde, neşeli, ümit dolu, renkli bir hayatı canlandırırken aynı zamanda tehlikeli bir ilişkinin de başlamakta olduğunu görüntüye getirir. Üstelik, Marguerite'in hastalığı da endişe vericidir.

2.Perde, 1.Perde'ye nazaran dramatik bir bölümdür ve dansçılık yanında oyunculuk da vurgulanmaktadır. Bu bölümde, Marguerite ve Armand iyice yakınlaşırlar. Ancak, Marguerite'in hastalığı kır havası ile biraz iyileşme gösterse de, Armand'ın babasının (Taner Oğuzhan) gelişi, Marguerite'i hırpalayışı, sonra da Balo'da Armand'ın gerçekleri bilmeyerek Marguerite'i herkesin önünde aşağılayışı Marguerite'in hastalığının iyice artmasına neden olur. Bu arada, alacaklılar da kapıya dayanmaktadır.

1.Tabloda, "Kır Evi"nde Marguerite ve Armand çiftinin en mutlu anları ikili danslarında coşku ile görüntüye gelir.

Bir ara Marguerite ve Armand sahnenin arka bölümünde oturmaktadırlar ve nişanlı bir çiftin (Nilay Tahiroğlu - Kadir Okurer) ve arkadaşlarının danslarını izlerler. Belki balede "nişanlı çift" in kullanımı (romanda böyle bir bölüm yoktur) Marguerite - Armand çiftiyle nişanlı çiftin yaşadıklarının zıtlığını vurgulamak içindir. Nişanlı çiftin mutlu bir geleceği vardır ama Marguerite ve Armand çifti çok kısa bir birliktelik yaşayabileceklerdir. İlişkilerinin bir geleceği yoktur.

Marguerite'e yardımcısı Nanine (Deniz Ertürk) elinden geldiği kadar yardım etmektedir. Baba Duval çok sert bir şekilde Marguerite'e, Armand'ı terk etmesini emreder. Vücut dili, yüz ifadesi, ellerin hareketi, kolların havaya kalkışı bu dramatik sahneyi görüntüye getirirken Margaret artık iyice dermansız kalmaktadır ve Armand'a bir mektup bırakarak Paris'e döner. Armand, bu mektubu bulduğu zaman asıl durumu bilmemektedir. Hem kırgındır, hem kızgın.

2.Tabloda, yine bir balo salonunda, Marguerite eski hayatına dönmüştür. Baloda, Armand da vardır ve kumar masasında kazandığı paraları çok kızgın olduğu Marguerite'in yüzüne fırlatır. Bu sahnede, balodakilerin eğlencelerine çingeneler de katılır. Solist Çingene'nin (Beril Baştürk) ateşli dansı hem balodaki davetlileri hem izleyicileri ettkiler. Hatta bir Matador bile sahneye renk katarken, Marguerite ve Armand ilişkisi trajediye dönüşmektedir. İkilinin bu durumu bu renkli sahneyi karartır.

3. Tabloda, Marguerite iyice hastalanmıştır. Belki de hastalığı, Armand'ın hırpalayıcı davranışıyla daha da kötüleşmiştir. Armand'ın gelişiyle, Marguerite biraz canlansa da artık hayatı sona ermektedir. İklinin ümitsiz durumu, çaresizlikleri, zedelenmiş aşkları, pişmanlıkları dans diliyle ve Verdi'nin muhteşem müziğiyle izleyicilere aktarılır.

İki perdelik balede, hemen dikakti çeken Verdi'nin La Traviata operasından müzik düzenlemesi Tolga Taviş tarafından yapılmış müzik parçaları. Orkestra şefleri dönüşümlü olarak Tolga Atalay Ün ve Deniz Oliveira Erdinç. 22 ve 27 Şubat tarihlerinde Tolga Atalay Ün gerçekten çok başarılı bir şekilde orkestrayı yönetti. Orkestra çukurundan çıkan etkileyici Verdi müziğiyle dansçılar da bu yoğun duygular içeren eseri büyük bir titizlikle görüntüye getirdiler.

Balenin kalabalık bir dansçı kadrosu var. Hem solistler hem topluluk dansçıları titiz bir dansçılık sergiliyorlar. Marguerite ve Armand Duval çifti (Sultan Erol ve İlhan Durgut) bu eserde yalnızca dans etmiyorlar. Aynı zamanda yoğun duyguları beden diliyle görüntüye getiriyorlar. Hem teknik olarak dansçılıkları hem de oyunculuk yönleri dengeli olarak sergileniyor. Her iki dansçı da artık hem deneyimli hem donanımlı dansçılar.

Nişanlı Çifti canlandıran Nilay Tahiroğlu ve Kadir Okurer de başarılı bir dansçılık sergilediler. İki dansçı Ocak ayında, Mergaliyev Klasik Bale Topluğu'nun Kuğu Gölü balesinde konuk sanatçı olarak dans etmişler. Nilay Tahiroğulu Odette/Odile, Kadir Okurer Soytarı rollerinde beğeni toplamışlar. Kadir Okurer'in espirili dansçılığı, Nilay Tahiroğlu'nun duyarlı yorumu dikkati çekmiş (Platt 1). Mergaliyev Bale Topluluğu 2023 yılında Yassaui Mergaliev tarafından İngiltere'de kurulmuş ve genç dansçılara tanınmış klasik balelerde rol alma olanağı tanıyan bir topluluk (Mergaliev Bale Topluluğu web sitesi).

Eserin Balo sahnelerinde birçok dansçı neşe içinde dans ederlerken hiç aksama göstermiyorlar. Bu sahnelerde Kont de Varville (Murat Romaner), Olimpie (Lara Veli), Gaston (Kutay Yaşar), Matador (Umutcan Arzuman, Solist Çingene (Beril Baştürk) hemen dikkati çekiyorlar. Kır Sahne'sinde de dansçılar canla başla dans ediyorlar.

Eserde rolü olan dansçıların adlarını belirten 22 Şubat listesi henüz "Karekod"lanmamıştı ama 27 Şubat listesindeki "Karekod" aracılığıyla balenin Program Kitapçığı bile ulaşılabilir hale getirilmişti.

Balenin koreografları,Volkan Ersoy ve Armağan Davran daha önce de sahneledikleri Kamelyalı Kadın'a bu sefer bazı yenilikler ekleyerek daha etkileyici bir koreografik çalışma ortaya çıkarırlarken, eserin müziği, dansçılar, başarılı dekor ve kostüm tasarımları da yaratıcı bir şekilde birbirlerini tamamlamaktaydılar.

Mart ve Nisan aylarında da devam edecek olan Kamelyalı Kadın balesindeki "takım çalışması" da dikkati çekiyordu. Kamelyalı Kadın'ın geçtiği dönemi, o dönemin Paris'ini yansıtan dekor tasarımı Savaş Camgöz yine o dönemi yansıtan kostümlerin tasarımını Gazal Erten yapmışlar. Eser Sorumlusu Ebru Gökalp. Bale Notatörü Aslı Öngören. Işınsu Yapıcı, Zeren Topçu kondüvit görevlerini üstlenmişler. Repetitörler arasında Burak Kayıhan, Mine Ersoy, Sanem Subaygil, Özge Ataman Bahardoğan, Güleycan Bilaloğlu yer almışlar.

İndirilebilen Program Kitapçığı'ndan anlaşıldığına göre Marguerite rolünde Serapsu Yaşar, Beril Baştürk, Nilay Tahiroğlu; Armand Duval rolünde Berkay Saraçoğlu, Umutcan Arzuman, Kutay Yaşar da dans edecekler.

Sonuç olarak, Alexander Dumas Fils'in romanı bale diliyle ve başarılı bir "takım çalışması" sonucu başka bir boyut kazanarak izleyicilerle yeniden buluşmuş oluyor. Belki de, bale dili romandaki karakterlein yaşadığı inişli çıkışlı ruh hallerini, fırtınalı ilişkileri, acıları daha etkileyici bir şekilde yansıtıyor ve belleklere iyice yerleştiriyor.

Necla Çıkıgil

6 Mart 2025, Ankara

KAYNAKLAR

Kamelyalı Kadın Program Kitapçığı (Karekodla indirilebilen)

Ankara Devlet Opera ve Balesi Yayınları, 2024-2025 Sezonu, Sayı: 1

Kamelyalı Kadın 22 Şubat, 27 Şubat 2025 Listeleri

Mergaliyev Bale Topluluğu web sitesi

https://www.mergaliyevclassicalballet.com/ (Kullanım tarihi: 6 Mart 2025)

Platt, James, Culture Arts &Theatre Touring Production Review: Mergaliyev Classical Ballet's Swan Lake, 9 January 2025

https://forgepress.org/touring-production-review-mergaliyev-classical-ballets-swan-lake/ (Kullanım tarihi: 6 Mart 2025)

Fotograflar:

Ankara Devlet Opera ve Balesi, Kamelyalı Kadın websitesi (Tarkan Serengül)