Dünya Dans Günü Gala Bale Temsili

Ankara Devlet Opera ve Balesi, 29 Nisan 2025 tarihinde Gala Bale temsili ile "Dünya Dans Günü" nü kutladı. 1 Perdelik programda 9 kısa dans yer almaktaydı. Ünlü klasik balelerin çok bilinen bölümlerinden ve modern dans parçalarından oluşan program, 29 Nisan 1727 doğumlu Jean-Georges Noverre'i de hatırlattı. Ünlü İngiliz tiyatro sanatçısı David Garrick (1717 - 1779), Noverre için "Dansın Shakespeare'i" demişti. Bale tarihinde ise, Noverre "Modern Bale'nin Babası" olarak yer almıştır (Çıkıgil, Sanattan Yansımlar 2014). 1760 yılında yayınlanmış olan Dans Üzerine Mektuplar Noverre'in dans diline verdiği önemi en ince ayrıntılarıyla belirtir (Çıkıgil Sanattan Yansımalar 2015). Noverre'e göre, bir öykü pekala vücut dili ve dans dili ile görüntüye getirilebilecekti. Bu görüşüyle bale çalışmalarına yenilikler getirmişti. Avusturya İmparatoriçesi Maria Theresa'nın (1717 - 1780) 12 yaşındaki kızı Marie Antoinette'e (1755 - 1793) de dans dersleri vermiş olan Noverre'i anmak için doğum günü olan 29 Nisan, Uluslararası Tiyatro Enstitüsü tarafından 1982 yılında "Dünya Dans Günü" olarak ilan edilince, bu özel gün çeşitli dans etkinlikleriye kutlanmakta, "Dünya Dans Günü" bildirileri hazırlanmaktadır (Çıkıgil Sanattan Yansımalar 2022). İlk "Dünya Dans Bildirisi"ni, opera yönetmeni, koreograf, müzik akademisi profesörü, opera ve bale tarihçisi, 30 kitap ve 500 makale yazarı ve aynı zamanda tıp doktoru Henrik Neubauer (1929 - 2024) hazırlamıştı (Henrik Neubauer Tribute 2024).

2025 yılındaki "Dünya Dans Bildirisi" ni Letonyalı - Amerikalı dansçı, koreograf Mikhail Baryshnikov (1948 - ) hazırlamış. Bu kısa ve öz bildiride, dansın en dile getirilemeyen duyguları (neşe, üzüntü, korku, çaresizlik) görüntüye getirdiği hatırlatılıyor. Dansın empati oluşturduğu, iyilik duygularını uyandırdığı, iyileştirme arzularını tetiklediği vurgulanıyor. Savaşlarla, politik ayaklanmalarla, adaletsizliklerle boğuşmakta olan günümüzün insanını da ancak "sanat"ın ayakta tutabileceği belirtiliyor (IDD 2025 Message).

29 Nisan 2025 tarihindeki izleyicilere sunulan 9 kısa dans parçası da dansın gücünü, devamlılığını, tükenmeyen enerjisini etkileyici bir şekilde görüntüye getirdi. Programın hazırlanmasında, AnkaraDOB'nin her zamanki başarılı "takım çalışması" en büyük rolü oynamış. Sahneye koyanlar, Burak Kayıhan, Serhat Güdül; Işık Tasarımı Ali Gökdemir'e ait. Bale notatörü Aslı Öngören; Prodüksüyon Asistanı A.Pelin Köken; Kondüvitler Işınsu Yapıcı, Zeren Topçu, Repetitörler, Özge Başaran, Mine Ersoy, Elif Fırat, Aslı Sümer, Deniz Alp, Burak Kayıhan, Serhat Güdül, Özlem Özükan Şensoy (Dünya Dans Günü 29 Nisan 2025 Gala Bale Programı).

Katkı sahipleri sahne arkasında

Programdaki ilk kısa dansı, ünlü koreograf Mikhail Fokine'nin (1880 - 1942) Kuğunun Ölümü'nü Özge Başaran düzenlemiş. Dansçı Beril Baştürk'e, Viyolonsel sanatçısı Bekir Dinçer ve Arp sanatçısı Özlem Başabak eşlik ettiler. Kuğunun Ölümü hemen akıllara bale tarihinin efsane dansçısı Anna Pavlova'yı (1881 - 1931) getiriyor. Fokine, 1907 tarihinde bu dansı Pavlova için yaratmış. Dansçı sahneye parmak ucunda ve izleyiclere sırtı dönük olarak gelir ve devamlı parmak ucunda ayaklar bitişik olarak (bourrée en couru) hareketlerini yapar. En çok da kol hareketleri dikkati çeker. Ölmekte olan kuğunun dermansız kanatları bu kol hareketleriyle görüntüye getirilir. Kuğu uçmak ister ama kanatlarını ne kadar çırpsa da uçamaz. Bu çaresizliğini eğik başı ve kırılgan vücudu, dans diliyle anlatır. Kuğu,çırpınışlarının sonunda da ölür. Dansçılar için bu kuğuyu canlandırmak, parmak ucunda devamlı aynı hareketi yapmak, kolları germeden kullanmak, başı hem eğik hem dik tutmak oldukça zordur. Beril Baştürk, bu zorlukları yansıtmadan ölmekte olan kuğunun çırpınışlarını başarılı bir şekilde görüntüye getirdi.

Nilay Tahiroğlu ile Serapsu Yaşar

İkinci dans çalışması Loneliness'i Elif Fırat modern bir yaklaşımla yaratmış. Handel'in Sarabande müziği ile Nilay Tahiroğlu bu modern çalışmada bir iskemle ile dans ediyor. Belki bu iskemle, "yalnızlık" teması görüntüye getirilirken dansçıya eşlik ediyor ama sonunda iskemle de destek olmuyor ve yere yıkılıveriyor. "Yalnızlık" devam ediyor.

Üçüncü kısa dansta, Korsan balesinin ünlü "pas de deux" sünü ("ikili dans"ı), SamsunDOB dan konuk sanatçılar Yerkınbek Aubakırov, Shoıchı Eıno, Miharu Yurie Sugahara (Program kağıdında yazıldığı gibi) 3 dansçı olarak canlandırdılar.

AnkaraMDT dansçılarının canlandırdığı Human (dansın bir bölümü) programdaki dördüncü çalışmayı görüntüye getirdi. James Sutherland'ın koreografik çalışmasının tamamını, topluluk büyük bir başarıyla daha önce de izleyicilere sunmuştu. Yine aynı enerji ile dansçılar "Dünya Dans Günü" kutlamalarına katılırlarken, Jean-Georges Noverre'in dans dilinin gücünü de vurgulamış oldular.

Sıra beşinci çalışmaya gelince, Burak Kayıhan - Serhat Güdül'ün düzenlediği Fındıkkıran balesinden Rus Dansı ile Etkin Yüzer, Alp Yazganarıkan, Ege Sarıoğlu sağlam teknikleri, dengeli dönme hareketleri ile izleyicileri coşturdular.

Kamelyalı Kadın balesinden bir bölüm ise altıncı çalışmayı oluşturmuştu.

AnkaraDOB'un 2024 - 2025 Sezonu'nda Armağan Davran - Volkan Ersoy düzenlemesi ile sahnelediği etkileyici balenin bu bölümünde Serapsu Yaşar ve Berkay Saraçoğlu bir "pas de deux" ile etkileyici bir dansçılık sundular. Yine Jean-Georges Noverre'in vurguladığı "dans dili" ile bir öykünün görüntüye getirilmesi de

kanıtlanmış oluyordu.

Yedinci çalışmada, Özge Başaran - Burak Kayıhan'ın düzenlediği Don Kişot balesinden bir bölümde Nilay Tahiroğlu, Umutcan Arzuman ("Pas de deux", Begüm Öztürk, Aysu Begüm Baş ("2 Kız") dans ederlerken dansçıların sağlam teknikleri, dengeli ve kontrollü harketleri hemen dilkkati çekiyordu.

Sekizinci çalışma Heyecan, 2019 yılında İstanbulMDT tarafından sahnelenmiş. Bu sefer AnkaraMDT dansçıları, Dong Kyu Kim'in koreografisi ve Jiho Jang'ın müziği ile coşkulu, enerji dolu bir dansçılık sergilediler. İzleyicileri de "heyecan" landıran dansçılar Asya Canbolat, Deniz Uzuner, Gülşah Koşukçu, İlke Sayıner, Serra Yazıcı,S.Eylül Atak,Serap Armağan, Atahan Tepe, Eren Ç. Kutlu, Hakan Özenalp, Mustafa Özçelik, Özkan Gültekin, Sercenk Yücel, Şuaip Efe Uzun, Zeynel Can Soylu tempoyu düşürmeden, güçlerini kaybetmeden"heyecanlandırıcı" bir "Dünya Dans Günü" kutlaması sergilediler.

Paris Ateşi Balesi'nden (Grand pas de deux) dokuzuncu çalışmayı oluştururken, Burak Kayıhan - Serhat Güdül düzenlemesi ile bu çok bilinen ikili dans, Sultan Erol ve İlhan Durgut tarafından sunuldu. Aslında 4 Perdelik olan bu balenin orijinal koreografisi Vasili Vainonen'e (1901 - 1964) ait. Boris Asafyev'in (1884 - 1949) canlı, yüreklendirici müziği ile Sultan Erol ve İlhan Durgut bu bol dönme ve zıplamalı hareketlerden oluşan ikili dansı etkileyici bir şekilde sunarlarken, sağlam, tutarlı tekniklerini, enerji dolu dansçılıklarını sergilediler.

Programın sonundaki Final'i Sehat Güdül ve Burak Kayıhan düzenlemişler. Bütün dansçılar sahneye gelerek, coşkuyla "Dünya Dans Günü" nü kutladılar.

Programdaki Modern Çalışmalar, Klasik Danslar, Noverre'in hem yazılarında hem koreografilerinde ileri sürdüğü fikirleri ve "dans dili" nin gücünü görüntüye getirmiş oldu. Belki Noverre (29 Nisan 1727 - 19 Ekim 1810) , 18.Yüzyıl, 19.Yüzyıl başlarının koreografı, düşünürü ama ileri sürdüğü fikirler, dans sanatına olan yenilikçi yaklaşımı 21.Yüzyılda da geçerli olmakta ve dans sanatına devamlılık gösteren katkılar sağlamakta.

AnkaraDOB sanatçıları da 29 Nisan 2025 tarihinde, dans sanatının devamlılığını, enerjisini, iyileştirme gücünü, yaratıcılığını görüntüye getiren etkileyici bir program sundular.

Necla Çıkıgil

4 Mayıs 2025, Ankara

KAYNAKLAR

Çıkıgil, Necla

"Dansın Shakespeare'i", Sanattan Yansımalar, 4 Mayıs 2014.

https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/necla-cikigil/dansin-shakespeare-i/33/

(Kullanım tarihi: 4 Mayıs 2025)

"29 Nisan Dünya Dans Günü Üzerine", Sanattan Yansımalar, 29 Nisan 2015.

https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/necla-cikigil/29-nisan-dunya-dans-gunu-uzerine/583/ (Kullanım tarihi: 4 Mayıs 2025)

"Dünya Dans Günü'nün 40. Yılı, Sanattan Yansımalar, 24 Nisan 2022.

https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/necla-cikigil/dunya-dans-gununun-40-yili/2770/ (Kullanım tarihi: 4 Mayıs 2025)

Dünya Dans Günü, 29 Nisan 2025, Gala Bale Programı