Geçenlerde dost bir çevre, bana bir müzik yazısı sipariş etti: “1. Dünya Savaşı ve Müzik”.
Ne dersiniz?
Adım çıkmış bir kere: “Bu adam, müzikle ilgili her şeyi yazar; “kel alâka” bir konu da olsa, bulur buluşturur, ne yapar eder, yazar!”
Aşağıdaki satırları yazmaya çalıştım:
“Savaş” ve “müzik”, birbirine karşıt anlamları olan sözcükler gibi gelir insana. Müzik sanatı, daha çok, barışçıl, sevecen, pembe duyguların sözcüsü değil midir? Genelde öyle. Özelde ise savaşı körüklemek için müziği kullanan kişi olarak Adolf Hitler’den başkası aklıma gelmiyor.
Müzik, tarihin her çağında insanlığın sözcüsü olmuştur. Tanımı da öyle: Müzik, insanoğlunun duygu ve düşüncelerini seslerle anlatan uluslararası bir dildir. Peki, bu duygular ve düşüncelerin içinde, öfke, kin, cinayet, vahşet, korku vesaire yok mu dersiniz? Askerî müziğin şatafatlı bir temsilcisi olan “bando müziği”, hatta ondan da keskin olan bizim “mehter müziği” konusunda ne diyeceğiz?
Mehter müziği, bir yandan kendi askerini yüreklendirirken, bir yandan da düşmanın yüreğine korku salmak için kullanılmıştır. Size ilginç bir örnek: 1683 İkinci Viyana Kuşatması sırasında, Osmanlı Ordusu’nda bir araya getirilmiş yüzlerce mehter takımının binlerce zurnasıyla birlikte binlerce kös ve davulu, aylar boyunca gece ve gündüz, Viyana halkını tir tir titretmemiş miydi? Ve bu olaydan yaklaşık 100 yıl sonra, Viyanalı yoksul bir besteci olan Mozart, bir piyano sonatının “alla turca” başlığı altındaki hızlı bölümünde, insanın yüreğine korku salan mehter müziğini betimlememiş miydi? Demek ki korkuların müzikle dile getirilmesi, 100 yıl geçse de kuşaktan kuşağa geçiyor.
*
Bu yazdıklarımla ne demek istiyorum? Çok açık: Bütün sanatların içinde en etkileyici olan, müzik sanatıdır. Ben, müzik dinlerken gözlerinden yaşlar akan insanlar çok gördüm. Ama Louvre Müzesi’nde diyelim ki Rembrandt’ın o görkemli tablosu önünde taş kesilen insanların derin duygularla tabloyu seyrettiğini, oysa hiçbirinin gözlerinden yaşlar falan aktığını görmedim. Peki siz, hangi heykelin, hangi görkemli mimarlık mucizesinin karşısında ağlayan insanlar gördünüz?
Başa dönelim: Bütün sanat dallarının içinde müzik sanatı daha etkileyicidir. Müzik, insanın yüreğine doğrudan işler, kaçamazsınız…
Siz de bir düşünün, yanlış şeyler mi yazdım?
