Klasik Müzik Dünyasından Pandemiye Bakış – 1
2019'un sonunda Çin'de Wuhan'da ortaya çıkan COVID 19'un (bilinen adıyla korona virüs ) tüm dünyaya yayılması, büyük küçük tüm dünya ülkelerinde hayatı durma noktasına getirerek hem sosyal hayatı hem de ekonomileri vurarak, derinden etkiledi. Bu durum karşında dünya genelinde tüm sosyal, kültürel ve müzik etkinliklerinin tamamen durmasıyla sektörler ciddi maddi ve manevi ağır hasar aldı.
Geçtiğimiz 3 ay boyunca, küresel salgının etkisiyle yüzlerce konser salonunun kapanmasıyla etkinliklerinin iptal edildiğini üzülerek gözlemledik. Neyse ki insanlığın üzerine çöken kara bulutların yavaş yavaş dağılmasıyla küresel karantina kısıtlamalarının gevşetilmesi, hatta bazı ülkelerde sadece kendi vatandaşlarına yönelik uygulamaların tamamen kaldırılması yönünde adımların atılmasıyla konser ve kültürel aktiviteler Mayıs ayı sonu itibari ile, fiziksel mesafenin ciddi olarak korunduğu, maske (ki artık Avrupa maske takmıyor) ve hijyen kurallarının ciddi uygulandığı önlemler doğrultusunda yapılanmaya başlandı.
Dünyanın dört bir yanında konser salonları “yeni normal“ düzenlemeler ile açıldı ya da açılmak için gün saymaya başladı, ama şu bir gerçek ki işler uzun süre “normale dönmeyecek”!
Klasik müzikte “yeni normal” düzene dair 9 ülkeden dünyanın önde gelen 11 virtüoz, sanatçı ve orkestra şefine tek tek ulaşarak pandemi sonrası yeni düzene nasıl uyum sağlayacaklarını, klasik müzik konserlerinin nasıl olabileceğini ya da olması gerektiğini, yaşadıkları ya da vatandaş oldukları ülke hükûmetlerinin sanata ve sanatçıya destek olup olmadıklarını ve bu süreç ve sonrasında taşıdıkları endişe ve şahsi önerilerini anlatmalarını isteyerek, farklı görüş ve deneyimlerini paylaştıkları aydınlatıcı bir yazı dizisini kaleme aldık.
Yazımızın ilk durağı Viyana.
“Müziğin başkenti Viyana’ da Klasik Müziğin Kalbi Nasıl Yeniden Atmaya Başladı? ”
Klasik müziğin başkenti Viyana normalleşme yönünde ilk adımları atan şehir oldu.
“Echo Klasik” (ECHO Klassik Awards) ve “Uluslararası Klasik Müzik Ödülleri” (ICMA) ve “Viyana Beethoven Merkezi” (Beethoven Center Vienna) tarafından “Yılın Genç Müzisyeni” ödülünü sahibi, neslinin çok yönlü virtüözü olarak anılan Rus asıllı Avusturya vatandaşı keman virtüözü Yury Revich (d.1991, Moskova) şu an Viyana’ daki klasik müzik hayatına dair son güncel duruma dair görüş ve fikirlerini bizlerle paylaştı.
Yury Revich şu anda Avusturya’da karantinanın bittiğini hayatın yavaş yavaş normale döndüğünü dile getirdi. Şu an şehirdeki restoran, mağaza ve barların gece 01’e kadar açık olduğunu ve maske takma zorunluluğunun da toplu ulaşım dışında artık hayatlarından çıktığını belirtti. Bundan sonraki aşamada da yavaş yavaş klasik müzik konserlerinin de eski normal haline aşamalı bir şekilde döneceğini umduğunu dile getirdi.
Klasik müzik Viyana’da hayata, 6 Haziran 2020’ de Viyana Musikverein konser salonunda Daniel Barenboim tarafından yönetilen Viyana Filarmoni Orkestrası’nın “Mozart 27 No'lu Piyano Konçertosu ve Beethoven 5 No'lu Senfonisi” icrası ile geri döndü. 100 kişi ile sınırlandırılan izleyici kontenjanı, aile üyeleri ve orkestranın destekçilerinden seçilen kitleye, pandemi önlemleri doğrultusunda fiziksel mesafe korunarak gerçekleştirildi. Konserlerin tamamı 70 dakika ile sınırlandırılıp ara içermedi.
Yury Revich “ yeni normal” sürecinde getirilen yeniliklerin ilki olarak 2000 kişilik büyük salonlarda 100 kişilik dinleyici kontenjanı ile konserlere başlandığını, fakat adım adım 1 Temmuz’dan itibaren bu rakamın 500 kişiye ve en nihayetinde Ağustos ayında 1000 kişilik izleyiciye izin verileceğini umduğunu ifade etti. Sanatçı pandemi sürecinde klasik müzikle yaşayan Viyana’da tüm konserlerin iptal olduğunu fakat 2 ay sonunda yavaş yavaş ülkenin toparlandığını söyledi.
Sanatçı “yeni normal“ konserleri gerçekleştiren ilk müzisyenlerden biri olduğunu ve hali hazırda kendisinin başta Avusturya olmak üzere tüm Avrupa’da geniş bir hayran kitlesi olan “Yury Revich ile Cuma Akşamları” (Friday Night’s With Yury Revich) konser konseptinin gelecek olduğunu ön görmekte. Bu konsept tıpkı 19. ve 20. Yüzyıl da ev konserlerindeki gibi az ve seçkin topluluğun katıldığı, daha özel, daha samimi, sanatçı ile izleyicilerin arasında daha fazla iletişim ve sinerjinin kurulabileceği konserler olarak tanımlıyor. Bu konseptin en büyük avantajının sadece sağlık açısından güvenirliğinin yanında sanatçılarla izleyici arasında interaktif bağ kurmak açısından, izleyici ilgisinin daha yoğun, ortaya çıkacak sinerjinin benzersiz ve heyecan verici olacağına dikkat çekiyor.
Keman virtüözü geçtiğimiz Mayıs ayında Viyana’nın en önemli ikonik yapılarından biri olan St. Stephan Katedrali'nde "Yury Revich ile Dreamland" (Dreamland with Yury Revich) & UNICEF Avusturya ile birlikte bir yardım kampanyası konseri düzenlidi.
Konser Avusturya İtalyan Başkonsolosluğu ve birkaç destekçi kurumunun desteği ile düzenenlenerek konserden elde edilen gelir; sanatçının bir dönem eğitim gördüğü ve sık sık konser/etkinlikler için bulunduğu; İtalya’daki Covid-19 pandemisiyle mücadele eden 3 pandemi hastanesi Milano SACCO, Roma SPALLANZANI ve Napoli COTUGNO hastanelerine bağışlandı.
Sanatçı yakın gelecekte hayatın pandemi öncesi gibi aynı olabileceğine kesinlikle düşünmüyor. Hele bir de gündemden düşmeyen 2. virüs dalgasının göz önüne alındığında bu süreçte klasik müziğin ancak küçük çaplı konserler ile hayatımızda varolmaya devam edeceğine inanıyor. Büyük organizasyon gerektiren konserler içinde yepyeni oturma düzenlerinin planlanması gerektiğini vurguladı.
Peki ünlü virtüözün pandeminin klasik müzik sanatçılarına etkisine dair neler söyledi?
Sanatçı her zaman kendisinin de destekçisi olduğu genç ve yeni yükselişte olan müzisyenlerin finansal sorunlarına değindi. Revich “Orkestralarda çalan müzisyenler hali hazırda aylık maaşlarını alıyor ve sosyal güvenceleri devam ediyor. Büyük yıldız sanatçılar zaten iyi kazanıyorlar. Fakat genç müzisyen ve solistlerin faturalarını ödeyebilmeleri ve hayatlarını sürdürebilmeleri gerçekleştirecekleri konserlere bağlı. Bu dönem onlar için çok zor bir dönem, devletin bu genç sanatçıları finansal olarak desteklemesi çok önemlidir” dedi.
Viyana geleceğe tedbirli ama umutla bakıyor. Şu an Viyana’da oda orkestrası ve resital ağırlıklı en fazla 100-150 seyircili konser programları açıklanmakta. Çok seyircili senfonik konser programlarına dair en yakın tarih ise Ağustos olarak duyuruldu. İkinci dalga söylemleri nedeniyle Avusturya hükümetide her ne kadar ülke içinde yasakları minimum indirmiş olsa da temkini elden bırakmıyor.
Yazımızın 2. Durağı Berlin Almanya olacak . Ülkemizde çok sevilen değerli Maestro Lior Shambadal ve keman virtüözü Iskandar Widjaja gözlemlerini, Berlin’de pandemi ve sonrasını anlattı.
Berlin ‘de buluşmak üzere ….
OSMAN ENFİYECİZADE
2 Temmuz 2020, İstanbul