Bir Resitale konu olan "Piyanonun Kadınları"

Onu yedi ya da sekiz yıl önce, H.Ü. Ankara Devlet Konservatuarı, Opera Anasanat Dalı öğrencilerinin bir Rossini operası temsilinde, piyanoda orkestra partisini çaldığında ilk kez dinlemiştim. Aradan geçen zaman içinde fırsat olmamış, dinlememişim. Sözünü ettiğim kişi, piyanist Dengin Ceyhan, Sevda-Cenap And Vakfı’nın Ata’nın muhteşem fotoğraflarıyla çevrili, “küçük” etkinlikler için düzenlenmiş salonunda anlatımlı bir resital verdi.

Tematik bir resitaldi bu. Tema, üzerinde uzun bir süredir çalıştığını anladığımız Piyanonun Kadınlarıydı. Onu bu temayı ele almaya iten nedenleri açıklayarak giriş yapan Dengin Ceyhan’ın programında biri Türk ( Elif Ebru Sakar) olmak üzere, 14 yabancı kadın besteciden minyatür diye nitelendirebileceğimiz piyano yapıtları vardı. Her bir besteci hakkında esprili bir anlatımla kısa ama öz bilgiler verdikten sonra, genellikle romantik döneme ait renkli, aynı zamanda hüzünlü, bazen neşeli, her bakımdan “lezzetli” parçalar çaldı. Piyanistin seçtiği kadın besteciler, Chasselon, Clara Schumann, Fanny Mendelssohn, Grøndahl, Andrée, Boulanger, Chaminade, Szymanowska, von Paradis, Gonzaga, Bonis, Farrenc, Pejacevic, Sakar’dı.

Bestecilerden çok azının ad veya eserini duymuşuz; diğerlerini keşfetmiş olmanın keyfini gerçekten yaşadık. Ceyhan bu küçük yapıtların bazılarının partisyonlarını zorluklarla edindiğini anlattı. Hemen hepsi piyano için bestelenmiş. Bir eserin ise ( Maria Theresia von Paradis Sicilienne’i (sisilyen) keman ve piyano için bestelemiş) piyanoya uyarlamasını kendi yapmış.

Yüzyıllar içinde kadın sanatçıların resim, heykel, edebiyat, tiyatro, müzik, hatta sanat fotoğrafı gibi alanlarda fazlasıyla engellendiğini; buna rağmen, adlarını sıraladıklarımız ve başka çok sayıda kadının cesaretle çemberleri kırdığını, adlarını tarihe kaydettirdiklerini biliyoruz. Bkz. SY. 8 Mart 2017 tarihli yazımız:

https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/ayse-oktem/kadin-besteciler-nereden-nereye-geldiler/1304/

Dengin Ceyhan ile resital öncesi yapabildiğimiz kısa görüşmede bu projenin üzerinde uzun zamandır çalıştığını ve Anadolu’da çok sayıda kentte projesini dinleyicilere sunma fırsatını bulduğunu öğrendik. Diyarbakır, Mardin, Urfa, Adana aklımızda kalanlar. Sohbetimizden akılda kalan bir başka husus ise koşullar ne olursa olsun (piyanoların, salonların durumu, vs. ) konserlerinin büyük ilgi gördüğü. Piyanistin büyük çabalarla organize ettiğini tahmin ettiğimiz bu resital dizisinin başka illere de taşınacağını umarız. Ayrıca, ilgileneceklere aşağıda 2 kitap salık vermek isterim. Piyanonun Kadınları ve genelde kadın besteciler konusundaki kitapların ve etkinliklerin çoğalması dileğimizdir.