Yılmaz Onay Türk ve dünya oyun sanatında çok büyük bir değerdir; üstünlüğü tartışmasız kabul edilen kişilerdendir. Yılmaz Onay 1937 yılında Gaziantep'in sınır köyü Üçkubbe'de doğar. Babası ilkokul öğretmenidir. Memleketi, Elazığ’ın Ağın ilçesidir. Ankara Gazi Lisesi’ni, ardından İstanbul Teknik Üniversitesi'nin İnşaat Mühendisliği Bölümünü bitirir. Fakülte yıllarında İTÜ Tiyatrosu’nda ve Genç Oyuncular'da tiyatro çalışmalarına başlar. 1959’da IASTE (The International Association for the Study of Traditional Environments) bursu ile dört ay Berlin’de bulunur. Ankara’da, Bayındırlık Bakanlığı’nda çalışırken tiyatroyu sürdürür. 1961 yılında DAAD (Deutscher Akademischer Austausch Dienst) bursuyla bir yıl Karlsruhe Technisce Hochschule’de araştırmalara katıldı. Duisberger Gesellschaft bünyesinde, farklı ülkelerden gençlerin bir araya gelmesiyle oluşturulan toplulukla Ionesco’nun “Der Herrscher” (Lider) oyununu sahneler. Ankara’ya dönüşünde “Sinema Tiyatro Derneği”nde ve ardından 1972'ye dek “Ankara Deneme Sahnesi”nde çalışır. 1972’de Ankara Sanat Tiyatrosu’nda sahneye koyduğu Bertolt Brecht'ten "Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti" adlı oyunu, beşinci oynanışında yasaklanır. Türkiye’de oyun yasaklanan koşullar sürerken Onay, o zamanki adıyla Federal Almanya’dan aldığı davetlerle Berlin’de ve diğer yerlerde deneyimini artırır. Ankara’da kurucularından olduğu Çağdaş Sahne adeta bir okuldur. Oyunlara özellikle gençlerden büyük ilgi vardır. Örneğin Nâzım Hikmet’ten "Yusuf ile Menofis"i burada sahneler. (Nâzım’dan oyunlarını ileride de sürdürür.)
Ve daha nice oyun, çeviri, roman, reji çalışması, nice yetkin yapıt. Bir yazıya sığdırılamayacak boyutta bir emek verir Yılmaz Onay sanata, yazına. Özellikle Brecht ve Fallada çevirileri, uyarlamaları büyük bir toplam oluşturur. Brecht’i Türkçeye Yılmaz Onay kazandırdı dense yeridir. Olağanüstü bir yetkinlik ve verimliliktir Onay’ınki. Ancak kurumların, enstitülerin üstesinden gelebileceği (ki her zaman başaramazlar da) bir devasa işi başarır. Her Türk aydını bu büyük emeğin yapıtlarının hiç olmazsa birkaçını mutlaka okumalı, öğrenmeli. Zaten bu alanda olup da Yılmaz Onay’ın en az sekiz, on kitabına rastlamamak olanaksızdır.
Eşsiz değerimiz Yılmaz Onay’ı 9 Ocak 2018’de yitirdik; derin acısı içindeyiz.
Işıklar içinde uyu Yılmaz Onay Ustam.
GÜNAY GÜNER
12 Ocak 2018