Prof. Dr. Cevat Geray’ı yitirmenin acısı içindeyiz.
Cevat Geray adının, Türk bilim yaşamı, aydınlanması, insan hakları savaşımı için apayrı bir önemi ve anlamı vardır. Bilim dünyasına şehircilik, kooperatifçilik, kırsal kalkınma alanlarında değerli araştırmalar kazandırdı. Bilim çalışmalarıyla düşünür kimliğini birleştirdiği gibi, bilimi halkla buluşturdu. Hiçbir biçimde yabancılaşmaya meydan vermedi. Dilin, anadilinin, Türkçenin hem düşüncedeki, hem de bilim felsefesindeki vazgeçilmezliğini belirledi ve yaşamı boyunca önde tuttu.
Geray, Cumhuriyetin parasız yatılı öğretim uygulamasının Türkiye’ye kazandırdığı değerlerdendir. 1950-1951 ders yılında öğrenimine başladığı Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde (SBF), öğretmeni Prof. Fehmi Yavuz’un da etkisiyle Kamu Yönetimi bölümünü seçti.
Cevat Geray öğrencilik döneminde toplumsal çalışmaların da içindeydi. SBF Öğrenci Derneği Yönetim Kurulu’nda ve Türkiye Milli Talebe Federasyonu adını taşıyan ilerici öğrenci kuruluşunda etkin bir üye olarak çalıştı. Federasyon o kadar etkilidir ki, uygulamaları nedeniyle tepki gösterdikleri Bakan Tevfik İleri’nin istifasını sağladılar.
Prof. Fehmi Yavuz 1960 Devrimi sonrasında kurulan hükümette Milli Eğitim Bakanı olunca, Cevat Geray da bir süre Fehmi Yavuz’un Özel Kalem Müdürlüğü’nü yaptı; ardından SBF Şehircilik Kürsüsündeki görevine döndü.
Geray, 1974 yılında, “Planlı Dönemde Köye Yönelik Çalışmalar” adlı kitabıyla profesörlüğe yükseldi. Aynı dönemde İmar ve İskan Bakanlığında Müsteşarlık görevinde bulundu.
Haziran 1977’de A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanlığına seçilen Cevat Geray, Ekim 1980’de Dekanlığa yeniden seçildi. 1980 askeri darbesi uygulamalarının etkisiyle, askeri yönetimin dekan görev süresini kısaltması nedeniyle Eylül 1982’de dekanlık görevinden ayrıldı. Şubat 1983’te 1402 sayılı Sıkıyönetim Yasasıyla Fakültedeki görevine son verildi. Geray 1990 yılında SBF’ye dönebildi. SBF’nin Efsane Dekanıdır Cevat Geray. Yalnızca çok sevildiğinden değil, öğrencilerini polise teslim etmeyen, onlara kol kanat geren, ağabey, baba olan Dekandır da ondan Efsane Dekandır Geray. Çünkü öğrencilerinin yüreğinin yurt sevgisiyle çarptığını bilir…
Cevat Geray 1980 sonrasında Aziz Nesin ve başka aydınlarla birlikte Aydınlar Dilekçesini hazırlayanlar arasındadır. Yine 1980 darbe yönetiminin tüzeyi (hukuk) hiçe sayarak kapattığı, Atatürk’ün Türk Dil Kurumu’nun yerine Dil Derneği’nin kurucuları arasındadır. Yaşamı boyunca öz Türkçeyi, Dil Devrimini savundu. Onlarca aydının yakılarak öldürüldüğü Sivas Kıyımından kurtuldu ama acısını her zaman duyumsadı.
Son soluğuna değin bilim insanıydı, aydınlanmacıydı, Türk Devriminin, Atatürk Devriminin savaşımcısıydı.
Cevat Geray Öğretmen ışıklar içinde uyusun.
Yunus Emre’nin dizelerindeki gibi, “Ölürse ten ölür / Canlar ölesi değil.”
Hele de Cevat Geraylar hiç…
GÜNAY GÜNER
23 Temmuz 2018
