Gitar, diğerleriyle kıyaslandığında hem öğrenimi, hem icrası, hem de beste yapılması açısından hayli farklı bir çalgı. Gençler, hevesleri varsa kendi başlarına bile öğrenip bir klasik gitar çalıcısı olma yoluna girebiliyor. Hele Türk insanının tarihsel geleneğinde kopuz, bağlama (saz) üzerinden birikim olduğu dikkate alındığında, ülkemizde ve Kuzey Kıbrıs'ta son yıllarda bir “Gitar camiası”nın oluşmasına hayret etmemek gerek.
Kendi özel koşullarından ötürü, gitar için beste yapanları iki sınıfta değerlendirmek en doğrusu:
Gitar için de beste yapmış kompozitörler : İstemihan Taviloğlu, Turgay Erdener, Nejat Başeğmezler, Ertuğrul Bayraktarkatal, Onur Türkmen, Turgut Pöğün akla ilk gelen örnekler. Erdener ve Bayraktarkatal, özellikle Türk Halk Müziği'nden aldıkları ezgileri kullanarak yaptıkları bestelerle yabancı gitaristlerin de repertuarlarına girmişlerdir.
Gitarist besteciler : Bekir Küçükay, Kazım Çokoğullu, Kemal Belevî, Cem Küçümen, Çağatay Azat, Sinan Erşahin, Okay Özdağ öncelikle aklıma gelen isimler. Aslında klasik gitar çalıp da beste denemesi yapmayan yoktur.
Bu farkı dinleyerek algılayabilmek için size iki CD'den oluşan Gitarla Buluşma albümünü önerebilirim:
https://www.opus3a.com/u/cesitli-sanatcilar-gitarla-bulusma-cd/bf088b48d011bfa7862635a03ed2db8a
Bu genel bakıştan sonra, gelelim Erimtan Müzede Müzik 4. Sezonunun 19 Mart 2019 akşamı verilen konserine. Konser, ülkemizde yaşayan bir İtalyan orkestra-koro şefi ve bestecinin gitar için yazdığı üç eserin ilkseslendirilişleri nedeniyle “Marco Morrone Prömiyerleri” başlığını taşıyordu. Solistler Mehmet Erkan Karagülle (d. 1983) ile Eren Süalp (d. 1987) idi. Önce Karagülle, ardından Süalp sahneye gelerek yarımşar saatlik programlarını sundular, sonunda ise birlikte Morrone'nin iki gitar için eserini seslendirdiler.
Karagülle, Domenico Scarlatti , Francisco Tàrrega , Regino Sainz de la Maza'dan eserlerle başladı, ardından Morrone'nin Karadeniz Potpuri'sinin ilk seslendirmesini yaptı. Ertuğrul Bayraktarkatal'ın İki Anadolu Parçası başlığı altında yer alan Naz Barı ve Süpürgesi Yoncadan ile tamamladı. Morrone'nin eserinin sonunda, besteciyi eliyle dinleyiciye selama davet edip “Ufak tefek hatalarım için kusura bakmayın. Bestecinin önünde çalmak kolay değil” dedi. Karagülle genel olarak sanki biraz tutuk günündeydi.
Gitar dünyasında Türkiye'de yaşayan gitaristler arasında uluslararası yarışmalarda en fazla ödül kazanmış olanı Eren Süalp'dir. Kendi bölümüne Fernando Sor'un Mozart’ın bir teması üzerine varyasyonları ile başlayarak daha birinci varyasyonda, yetenek ve becerisinin düzeyini sergilemeye başladı. Tarrega'nın en tanınmış üç eserinden ikisinin ardından gitar repertuarının önemli mücevherlerinden Turina'nın sonatıyla İspanyol sayfasını kapatıp, Morrone'nin Moto Perpetuosunun ilk seslendirilişini yaptı. Klasik müzik tarihinde sayısız bestecinin değişik enstrümanlar ve orkestra içinyazmış olduğu bu form “sürekli hareket”i içeriyor. Morrone de, bu formu gitar için denemiş, ortaya kavramsal anlamda uygun bir iş çıkarmıştı. Süalpde bu sürekli hareketliliği dinleyiciye akışkanlıkla aktardı ve o da besteciyi dinleyiciye alkışlattı.
Süalp, Ertuğrul Bayraktarkatal'ın Ham Meyvasında üstün bir etkinlik gösterdi, özellikle pianissimolardaki duyarlılığı ve tremolalardaki ajilitesiyle ham meyvayı yıllar içinde ne denli olgunlaştırdığını ortaya koydu. Programını Azerbaycan türküsü Aygızla tamamladı.
Karagülle'nin tekrar sahneye gelmesi ve yanyana düzenin sağlanmasıyla birlikte, iki gitarist Morrone'nin İki Gitar için Prelidiosunun ilk seslendirmesini yaparak konseri noktaladılar. Morrone, sahneye çıkarak iki gitariste teşekkür ederek kutladı.
Morrone'ye bunlardan önce gitar için eser yazıp yazmadığını sordum, bu üç eserin “ilk” olduğunu öğrendim. Bakalım besteci, gitar için yazmayı sürdürecek mi?
Besteci Ertuğrul Bayraktarkatal da salondaydı, konserin açılışında kısa bilgi verilirken her iki besteci de takdim edildi ve dinleyiciyi selamladılar. Ancak icracılar, Bayraktarkatal eserlerinden sonra besteciyi işaret etmediler. Bence dengeli bir durum olmadı. Kimbilir belki de “prömiyer değil” diye düşünmüşlerdir.
Erimtan Müzede Müzik / Salı Konserleri, her sezonunda olmasa bile klasik gitarı ihmal etmemesiyle dikkati çekiyor. Bu oda müziği programında en azından iki sezonda bir gitaristlerimize rastlamak mümkün. Yeterince “eğlenceli” bulmayanlar olabiliyor ama, barok dönemden bu yana, değişik ekol ve tarzlarla gitarın klasik müziğin önemli bir solo çalgısı olduğunu unutmayan pek çok dinleyici var. Nitekim salonun dörtte üçü doluydu.
TRT Radyo-3'te 1 Nisan 2019 akşamı saat 21.00-22.00 arasında yayınlanacak “Gençlere” programında Neşe Tartanoğlu, beste ile iki icracıyı konuk edecek ve konserden yaptığı kayıttan bazı bölümler de bu programda yayımlanacak. Meraklısına duyurmuş olayım.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
20 Mart 2019, Ankara
