Atalarımız boşuna “söz uçar, yazı kalır” dememişler! Orkestralara sözleşmeli müzisyen ( eser başına, temsil başına, kısa süreli aylıklı) çalıştırma olanağı veren düzenlemenin uygulamasında olup bitenler, ortada Resmi Gazetede yayımlanmış Cumhurbaşkanlığı Kararı ve Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nün orkestralara gönderdiği bazı faks listelerle, orkestra müdürlerine verdikleri sözlü bilgi ve talimatlar dışında, elle tutulur, belge oluşturacak bir yazılı veya hukukî delil oluşturacak elektronik imzalı belge olmadığı için, şu an itibariyle “söz”den ibaret.
Güzel Sanatlar Genel Müdürü Murat Salim Tokaç, 5 Ocak'ta şöyle bir tweet attı:
“Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü olarak özlük ve ekonomik hakları iyileştirilmiş toplam 478 sanatçı ve yardımcı eleman ile sözleşmelerini imzalayarak 2020 yılını "Mutlu sanatçı, nitelikli sanat" parolası ile karşılıyoruz. Tüm sanatçı ve sanatseverlere sağlıklı ve mutlu yıllar...” https://twitter.com/murattsalim/status/1213801289806729216?s=12 )
Bugün 8 Ocak 2020 Çarşamba ve devlet orkestralarının kendilerine gönderilen faks listelerden sözleşme imzaladığı tek bir müzisyen yok. Ama GSGM, orkestra müdürlerine gene sözlü olarak, sözleşme imzalanmadan listedekilerden hiçbirini konser kadrosuna almayın talimatı vermiş durumda! Acaba bir müdür de çıkıp “Şu talimatınızı bize yazılı olarak verin” dedi mi? Hiç sanmam!
Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası, bu talimat nedeniyle kendisine bildirilen 13 kişilik listedekileri çalıştıramayacağı ve ABD'den gelecek solistin yol parası ödenmeyeceği için, bu haftaki konserini iptal etmek zorunda kaldı. Bursa, bu haftaki programı barok dönem olduğu için 30 kişilik kadroyla ve iki yaylı bir üflemeli eksiğiyle bu haftaki konseri yapabilecek. Ama yabancı şef ve blok flütçü Marice Steger'in parasının nasıl ödeneceği belirsiz.
GSGM, sözlü bilgilerle yarattığı kirlilik veya gerçekleri örtme çabası nedeniyle, üç gün boyunca bir yığın genç müzisyenin de resmen “anasını ağlattı”. Çünkü gene sözlü olarak orkestra yönetimlerine, gönderilen listede bulunmayanların GBT'den yani güvenlik soruşturmasından geçemediği ve artık hiçbir devlet kurumunda hiçbir şekilde çalışamayacakları bilgisi söylendi. Düşünün 9 yıl bir orkestrada aylık sözleşmeli çalışırken, yurtdışına orkestrayla giderken güvenli, iş yıllık sözleşme imzalamaya gelince güvensiz! Ama konu açığa çıkınca, GSGM müdürler toplantısında, GBT diye bir şey yok, listeler burada hazırlandı, denilmiş!
Bakan ve Genel Müdür tarafından müjdeler verildi. Sözde, özellikle Bursa, Çukurova ve Antalya Devlet Senfoni Orkestraları'nda yıllardır haftalık sözleşmeyle çalışanlar, aylık 4/B sözleşmeye geçirilecekti. Eser başına, temsil başına ve süreli aylıklı sözleşmeli misafir sanatçı çalıştırılabileceğini düzenleyen kararın uygulaması GSGM tarafından öyle kötü yönetildi ki, , metamatiksel ve müziksel olarak oturtulamaz ve üstelik sorumluluğun da Müdürlerin üzerine yıkılabileceği bir durum ortaya çıktı.
Olan şudur: Orkestralardan, 2019 yılı içinde aylık sözleşme ile takviye olarak çalıştırdıkları kişilerin listesini göndermeleri istendi. Bu istek yeni karar çıkınca, üç büyük orkestraya da yapıldı. Yani ayda üç konserde de çalanla, sezonda sadece bir konserde çalmış kişi aynı kazana konuldu. Bunlardan dilekçe vermeleri istendi. Hepsi gönderilen matbu dilekçeyi doldurup müdürlüklere verdi ve dilekçeler belge.net üzerinden GSGM'ne gönderildi.
Bu sistemle, rica üzerine sadece bir kere bir orkestraya gidip takviye çalmış müzisyen, kendisi başka yerde kadrolu olduğu halde bu listede de yer aldı! Yıllardır çalışan kimileri ise liste dışında kaldı!Ama GSGM'nün “Aaa unutulmuş”, “excel tablosunun ikinci sayfasına bakılmamış” gibi gerekçelerle izah etmeya çalıştığı, yıllardır çalışan kimi müzisyenler liste dışı bırakıldı. Kasıt mı, gerçekten unutkanlık mı, ihmal mi? Bilinemez! Orkestra Müdürlerine, “Hallederiz, telafi ederiz”, gibi sözler söylendi. Ne zaman ve nasıl sorularının cevabı açık değil. Yeniden Maliye'ye yazılıp eksikler için yeni vize isteneceği söyleniyor.
Şimdi elde tüm orkestralar için 177 kişilik bir liste var. Maliye vizesi ise orkestralar için toplamda 145 kişilik. 32 kişilik bir açık var. Ama bu 177 kişilik listenin içinde, herkese “dilekçe verin” denildiği için başka devlet veya özel kurumlarda kadrosu olan, sözleşmeli çalışan çalgıcı ve konservatuvar mensupları da bulunuyor.
GSGM, çareyi bu listeyi bir “havuz” olarak nitelendirip, bunlardan kimlerin nasıl çalıştırılacağını belirlemeyi orkestra yönetimlerine bırakmakta buldu. Orkestralara, kendilerine kullanım olanağı tanınan “vizeli” rakkamı, dilekçe verenler arasından seçerek kullanmaları söylendi.
8 Ocak 2020 itibariyle orkestralara tahsis edilen 4/B kadro sayısı “nicel” olarak şöyle:
Çukurova DSO : 13 (Tamamı isimli)
Bursa BDSO: 20 (Tamamı isimli)
Antalya DSO: 30 (24'ü isimli, 6'sını havuzdan seçecek)
İzmir DSO: 16 ( 46 arasından kendisi seçecek)
İstanbul: 19 ( 74 arasından kendisi seçecek)
CSO: 17 ( 45 içinden isterse seçecek. 33 kadro için sınava çıkacağı için, sonrasında isterse havuzdan aylık veya temsil başına sözleşmeli seçebilecek.)
Paki havuzda istenen her tür enstrümancı var mı? Yok. Örneğin tubacı yok. Tubalı bir eser için, devlet orkestrasında bulunan bir tubacıyı çağırırsan, provalar ve konser için o hafta boş ise 350 liraya gelirse ne ala! Bulunduğun kentteki konservatuvardan birini bulman yasak, para da ödenemiyor.
Yani ortalık toz duman. Bu ne zaman ve nasıl durulacak? Şu an orkestralar kimseyle 4/b sözleşmesi imzalamış değil. Konserlerini Çukurova gibi iptal eden yok, zorlamayla dinleyici önüne çıkmaya çalışıyorlar ama, haftaya ne olacak? Varsa yabancı şefe, soliste nasıl ödeme yapacaklar? Sayılarını nasıl tamamlayacaklar?
478 4/B kadronun 111'i 6 orkestraya tahsis edilirken, kalan 367'si GSGM'ne bağlı hangi topluluklara nasıl dağıtıldı? Bilen yok. Tarihte ilk kez devlet orkestralarına sınavsız müzisyen alımı yolu açılmış oluyor bu uygulamayla. Orkestranın talep etmediği müzisyen yollanıyor, talep ettiği listede yok. Sorulunca “Öyle uygun görüldü” cevabı alınıyor.
Güzel Sanatlar Genel Müdürü Murat Salim Tokaç da İstanbul DSO eşliğinde tambur çalmak üzere İstanbul'a gitti.
Bu tablodan, ta bütçe konuşmasında Meclis'te müjde veren Kültür Turizm Bakanı acaba haberdar mı?
Bu toz duman içinde tek güzel haber, CSO'nun 33 asal kadroya sınav açması için resmi yazının orkestraya ulaşmak üzere olması. Orkestranın yazı ulaştıktan sonra kısa sürede ilana çıkıp, sınavla ilgili ayrıntıları ve tarihleri açıklaması bekleniyor.
Darısı öteki orkestraların başına. Karmaşaya son vermek için tüm orkestraların norm kadro sayıları ihtiyaca göre belirlenip, bu kadrolar vizelenip sınav açılırsa, sorun kökten çözülebilir, tabii niyet edilirse...
Tüm orkestralara sınavla, yasa ve yönetmeliğe uygun sanatçı alımı yapılabilmesi için, umarım CSO'ya verilen asal kadrolar bir “yol” olur. Yoksa 4/B'nin uygulama tarzı ile, sınavsız müzisyen alımı “yol” olacak.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
8 Ocak 2020, Ankara
