Barok müzik denildiğinde öncelikle aklıma iki müzisyenin ismi gelir. Prof. Leyla Pınar ve Bülent Oral… Onların barok müzik konusunda ilgisi geçici bir heves olmadı. Leyla Pınar bugün Avrupa'da da tanınır bir klavsen-org icracısı, İstanbul Barok Topluluğu ve İstanbul Uluslararası Barok Festivali'nin kurucusu. Bülent Oral ise,İzmir Opera Orkestrası'nda kontrbas grup şefliğini sürdürürken, rönesans ve barok dönemlerin vazgeçilmez çalgısı viola de gamba'ya merak sarıp, icracılığında ustalaşan, dönem müziklerini seslendirmek üzere İzmir Barok topluluğunu kuran ve yaşatan bir sanatçı.
Çalışmalarında kullandığı viola de gambayı, çalgı yapımına meraklı bir heykeltraş olan Hüseyin Gürses'e, İngiltere'de döneminin ünlü luthiyesi Barak Norman'ın ( 1670-1740) bir gambasının kopyasını özel olarak yaptırdığını biliyorum. Sazı 17. yüzyıl bir Fransız arşesi kullanarak çalıyor. Bu özel yapım enstrümanın tok tınısını canlı olarak Ankara'da ünlü soprano Emma Kirkby ile katıldıkları bir Bach Festivali'nde işitmiştim. Bu nedenle, beş yıl önce, Yaşar Üniversitesi ustalık sınıflarında, yıllardır Florasanda'da ders veren Grammy ödüllü Bettina Hoffmann'ın viyolonsel öğrencileri için düzenlenmiş viola de gamba sınıfında, Bülent Oral'a rastlamak benim için sürpriz olmamıştı.
Oral'ın İzmir Barok topluluğu çalınacak programa göre, genişliyor veya özüne dönüyor. 21 Temmuz 2020 akşamı Efes Antik Odeon Tiyatro'da, 12 kişilik bir kadroyla “Avrupa Ve Osmanlı Saray Müzikleri” konserini Efes Festivali'nin adını taşıdığı mekândaki tek konserini verecekler. İzmir Barok'un aynı adlı CD'si de 2014 yılında dokuz kişilik bir kadro ile kaydedilerek yayımlanmıştı.
Bülent Oral'ın bir de Rönesans dönemi müziklerini sundukları, kendisi dahil dört kişilik bir ekibi var. Soprano Linet Şaul, Lut ve Therbo'da Diego Leverić ve tiyatro oyuncusu Ayşe Lebriz Berkmen’in katılımıyla hazırladıkları “Shakespeare ve Müzik” başlıklı proje İstanbul ve yurtdışındaki etkinlikleriyle ilgi gördü. Geçen sezon salgın patlamasaydı, bu proje Nisan ayında Ankara'da Erimtan Müzesi Salı Konserleri programında seyirciyle buluşacaktı, ancak zorunluluk nedeniyle iptal edildi. Ama Ankara seyircisinin 2021 Nisanında, gerekli önlemler alınmış olarak “Shakespeare ve Müzik” ile gene Erimtan'da buluşabileceğini umuyoruz. Projenin kaydı da gene Lila Müzik etiketiyle bu ay iç piyasada belli başlı müzik mağazalarında yerini aldı.
Bu projenin esas fikir babası, flütist, müzik yazarı, değerli dostumuz Aydın Büke. 2016'da Shakespeare'in 400. ölüm yıldönümünde o dönem müzik etkinliklerinin sanat yönetmenliğini yaptığı Pera Müzesi'nde dönem çalgıları ve müziğiyle bir konser yapma düşüncesini iyi ki Bülent Oral'la paylaşmış. Oral, albüm kitapçığındaki sunuş yazısında, “ Duyunca çok mutlu oldum. Çünkü İzmir Barok'un solisti soprano Linet Şaul ile Shakespeare dönemi repertuvarından şarkılar seslendirmek istiyorduk” diyor.
Venedik Taciri oyunundan Lorenzo'nun sözlerini, Emma Kirkby'nin destek amaçlı seslendirmesiyle başlayan albümde bir kısmı enstrümantal, bir kısmı şarkılı toplam 23 parça yer alıyor. Bestecilerin hepsi, Shakespeare'in oyunlarının sahnelendiği dönemde, 1500'lü yıllarda doğup, 1600'lü yıllarda ölmüş İngiltere'nin önde gelen müzikçileri: John Dowland, Henry Purcell, Tobias Hume, Thomas Morley, John Wilson, Robert Jones, John Coperario, Robert Johnson.
Parçaların tümünü dinledim. 23 Parçanın 8'inde soprano Linet Şaul'un berrak sesinin bu Rönesans şarkılarına yakıştığını gördüm. Enstrümantal parçalarda sayısal anlamda öncelikle tercih edilen bestecinin Tobias Hume olması, Bülent Oral'ın viola de gambadaki ustalığını sergilemesine olanak sağlıyor. Hırvat müzisyen Diego Leveric'in theorbo tınıları ile birlikte, çoğu sadece birkaç dakika uzunluktaki parçalar, dönemin dingin havasını yansıtıyor. İTÜ-MİAM Stüdyolarında ses mühendisi Can Karadoğan, bazen solo, bazen geçişli çalan küçük sesli Rönesans çalgılarını dengeli biçimde başarıyla kaydetmiş.
Dönemin ve projenin ruhunu anlamak bağlamında, kitapçıkta yer alan Asuman Kafaoğlu Büke'nin yazısı çok yararlı. Türkçe-İngilizce kitapçıkta şarkı sözlerine de yer verilmiş olması, Shakespeare üslubunu tanımayanlar açısından, efsanevi yazar hakkında kısa bir fikir edinmelerini sağlayabilir.
Tiyatrosuyla birlikte sahnede canlı dinlemenin yerini tutmasa da, “Shakespeare ve Müzik”, Lila Müzik'in Dilek İçinsel'in koordinasyonunda kendi standardında yayımladığı, salgın günlerinde dinlemesi insana huzur veren bir albüm.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
19 Temmuz 2020, Kaş