İstanbul Büyükşehir Belediyesi Cemal Reşit Rey (CRR) Konser Salonununda 12 Şubat Perşembe akşamı Genel Sanat Yönetmeni Cem Mansur’un yönettiği "Amadeus Fan Club" başlıklı konserde CRR Orkestrası İsrailli tanınmış klarnet sanatçısı Shirley Brill'i (d.1982) konuk etti
Her zaman olduğu gibi Cem Mansur ile özdeşleşmiş "anlatımlı konser " konseptinde, neden bu konsere Amadeus Fan Club (Mozart Hayranları) adını verdiğini ve çalınacak eserlerle Mozart'ın bağlantsını anlattığı tadına doyulmaz, bilgi sağnağı sohbeti ile başladı. Maestro konuyu yer, zaman, mekan ve anektodlarla harmanladığı hayranlık uyandıran bir hikaye gibi tarihsel bir doku içinde, nasıl geçtiğini anlayamadığız 30 dakika içinde anlattı.
Hazırladığı sıradışı repertuvardan dolayı Cem Mansur'u tebrik etmek isterim. "Mozart Klarnet Konçertosu" haricinde seçtiği üç eser Türkiye'de orkestraların repertuvarlarında pek duyamadığımız eserlerdi.
Cem Mansur yönetimindeki CRR Orkestrası konserin açılışını Jacques Offenbach'ın (1819-1880) Yunan mitolojisinin kankan dansıyla buluştuğu ünlü opereti Orfeus Cehennemde (Orphée aux enfers) Opereti Üvertürü ile yaptı. Komedi türündeki operet, besteci Christoph Willibald Gluck'un "Orfeus ve Eurydice" adlı eserinin hicvi niteliği taşıyan bir parodisi olarak 1858'de yazılmış. Offenbach'ın müzik ile tiyatroyu harmanlandığı en sık sahnelenen eserlerinden biri ve üvertürü müzikal bir şaheser olarak kabul ediliyor. Orkestra eserin barındırdığı ironik ve hicivsel yapıyı, geçmişin klasik yapı müzik formları ile çağdaş kent müziğinin birbirne geçmiş ritmik figürlerini mükemmel bir şekilde icra etti.
Birinci bölümün 2. eserinde orkestra P. I. Çaykovski'nin (1840-1893) "Mozartiana" olarak bilinen 4. Süitini seslendirdi. Bestecinin eseri 1887 yılında "Don Giovanni Operası" nın 100. yıldönümünde Wolfgang Amadeus Mozart'a bir övgü olarak yazdığı biliniyor. Çaykovski'nin bu süitleri yazmaktaki amacı çağdaşları arasında Mozart'ın az bilinen eserleri üzerinde yaptığı çalışmalar ile daha fazla takdir kazanmak olduğu yönünde bir görüş bulunuyor. Çaykovski diğer 3 süitine numara vermiş olmasına rağmen, bu eserine "Mozartiana" adını vererek ayrı bir çalışma olarak görmüş . Eserin prömiyeri Kasım 1887'de Moskova'da yapılmış. Orkestra, temelde sadece Mozart'ın duyulduğu bu eserde her iki bestecinin kendine has dönemsel tarz ve tonlarını başarıyla seyirciyle buluşturdu.
Konserin ikinci yarısında, dinleyenleri kendine hayran bırakan Shirley Brill'in muhteşem yorumuyla W. A. Mozart 'ın (1756-1791) bu enstrüman için konçerto formunda bestelediği tek eserini dinledik.. Mozart Viyana yıllarına kadar gelişimini tam olarak sağlayamadığı ve yaygınlaşamadığı için klarneti geç tanımış. Bestecinin yakın arkadaşı klarnet virtüözü olan Stadler için bestelediği bu eser, bu çalgı için tek konçertosu. Bu konçertoya dair, " Mozart'ın Stadler’in ilk emeklilik konserine bu konçertoyu yetiştirmek için Requiem’i yarım bıraktığı” yönünde bir rivayetten söz edilir. Klarnet edebiyatının önemli eserlerindendir.
Gecenin solisti Shirley Brill'in kariyeri, Zubin Mehta yönetimindeki İsrail Filarmoni Orkestrası’nda solist olarak başlamış. O zamandan beri bir çok dünyaca ünlü orkestra ve müzik topluluğu ile solist olarak sahneye çıkmış. Ödüllü sanatçı sürdürdüğü solistlik kariyerinin yanı sıra akadamisyen olarak 2018 Ekim ayından bu yana, Almanya Saarbrücken’deki Hochschule für Musik Sahar’da Klarnet Bölümü'nde öğretim görevlisi olarak görev yapıyor.
Sanatçının “basset klarinet” ile yorumladığı "Mozart KV 622 Klarnet Konçertosu" icrası tarifsiz güzellikte idi. Brill eserin virtüozite içeren teknik pasajlarını harikulade icra etti. Bunun ötesinde sanki nefesiyle değil de bedeniyle çalıyormuş gibi estetik icrası ve enstrümanınından dökülen notaların yumuşak tınısı adeta tüm seyirciyi mest etti. Enstrümanı ile sanki dans eden sanatçının performansı sonunda, dinleyici tamamı dolu olan salonu yürekten tezahürat ve alkışla inletti. Defalarca sahneye davet edilen sanatçı, Paul Dukas'ın (1865-1935) çok güzel bir bestesi olan "Alla Gitana" adlı eseriyle bis yaparak tüm salonun kalbini tekrar feth etti.
Gecenin kapanışı için şef Mansur, Francis Poulenc'in (1899-1963) "Les Biches Bale Süiti " ni seçmişti. Az tanınan eseri besteci 1924'te daha 21 yaşındayken bestelemiş ve 16 yıl sonra 1940'ta baştan sona tekrar revize etmiş. Bu baleye dair en ilginç nokta ise eserin bir konusunun bulunmaması ve müziğin sadece dans için bestelenmiş olması.Bir yaz akşamüstü ev partisindeki gençlerin rastgele etkileşimlerinin anlatımı olarak nitelendirilebilir.
Suit, Fransız onsekizinci yüzyıl şarkısı Rondeau, Rag-Mazurka ve klasik dönemden Mozart , Schubert ve Stravinsky gibi çağdaşlara kadar bir çok etkiyi içinde barındırıyor. Hatta içinde Scarlatti'yi çağrıştıran tınıları bile duymak mümkün. Asıl hayret verici yanı ise finalin Brezilya müziği formunda yapılması.
Dinlemesi çok keyifli ve dinleyiciye yenilik sunan eserin icrası tüm salonca ayakta alkışlandı. Genel olarak her geçen konserde Cem Mansur yönetimindeki CRR Orkestrası performans kalitesini yukarı taşımakta. Çok yakında İstanbul orkestraları arasında zirveye yerleşebilir. Ancak, orkestranın bir ana iskeletinin olmaması ve sürekli değişiklik gösteren "toplama yapı”nın sanatseverleri daha da mükemmel konserlerden mahrum ettiğini düşünülebilir. Eminim ki Cem Mansur da bunun farkında olup konuya mutlaka el atıp 2020-21 sezonunda kemikleşmiş ana bir kadro kurarak sevenlerini mükemmel konserlerle buluşturacaktır .
OSMAN ENFİYECİZADE
15 Şubat 2020, İstanbul