Bugün içinde Küçük Tiyatro ile Oda Tiyatrosu’nu da barındıran 2.Vakıf Apartmanı (Ankaralılarca, Evkaf Apartmanı olarak da bilinir.), bence Ankara’ya yakışan binaların başta gelenlerindendir. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce kira geliri sağlamak amacıyla 1928’de konut olarak (40 daire, 12 mağaza) yapımına başlanılıp 1930’da bitirilmiştir. Bu bina dışında yakın yörede inşa edilen diğer vakıf apartmanlarının da (1.Vakıf Apartmanı -Belvü Palas 1970’lerde Merkez Bankası’na feda edilmiştir. Çocuk Esirgeme Kurumu kira apartmanı olarak da bilinen 3. Vakıf Apartmanı, halen Ankara Valiliği Aile ve Sosyal Planlama İl Müdürlüğü olarak heba edilmektedir. İkişer katlı 11 adet vakıf apartmanı ise Stad Oteli-şimdiki Radisson-için yok edilmişlerdir.) mimarları, 1870 doğumlu olan ve açılışın çok öncesinde 12 Temmuz 1927’de Ankara Palas şantiyesinde vefat eden Kemalettin Bey’dir.
6.5.1936, ilk giriş sınavlarının o tarihte yapılmasından ötürü Musiki Muallim Mektebi (daha sonra Ankara Devlet Konservatuvarı)’nin kuruluşu olarak kabul edilir. MMM öğrencileri son sınıflara geldiklerinde temsiller vermeye başlarlar. Bu oyunların sahnelenmesi için duyulan gereksinim bir süre “Konservatuvar Sahnesi”nde ve “Halkevi Salonu”nda karşılanmaya çalışılır. 19.1.1940’da konservatuvarda sunulan oyunları izleyen 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 2. Vakıf Apartmanı’nın altında dekor-kostüm atölyesi ve depo olarak kullanılan salondan, modern bir tiyatro oluşturulmasını ister. Bunu, 20. 5. 1940’da TBMM’de kabul edilen Devlet Konservatuvarı Kanunu ile Tiyatro ve Opera Tatbikat Sahnesi’ne geçilmesi dönemi izler. Tatbikat Sahnesi sonraki yıllarda, belirsiz aralıklarla oyun ve operalarını sunmayı sürdürür, 27.12.1947’ de (Bu tarihin 4 gün öncesinde 23. 12. 1947’de Ulus Meydanı’ndaki Milli Eğitim Bakanlığı’nın yangınla yok oluşunu izlerken, varlığından bihaber olduğum Küçük Tiyatro ile 1955-56 döneminde, “Harputta Bir Amerikalı” oyununda tanışacağım) ise salon onarımının bitmesini takiben Ahmet Kutsi Tecer’in “Köşebaşı” adlı oyunuyla, düzenli programlı Küçük Tiyatro dönemi başlar. 10. 6. 1949’da Devlet Tiyatrosu ve Operası Kuruluş Kanunu’nun kabulü ile Tatbikat Sahnesi’nin çalışmaları sona erer, 1. 10. 1949’da Küçük ve Büyük Tiyatroların açılışı birlikte yapılır. Zemin katındaki bazı mağazaların Oda Tiyatrosu olarak birleştirilmesiyle, binadaki tiyatro sayısı 5. 10. 1956’da ikiye yükselir.
İşte dört tarafından girişi olan bu 2. Vakıf Apartmanı’nın İstiklal Caddesi tarafından girişinin, o muhteşem asansörüyle çıkılan beşinci katında, 10. 6.2011’den bu yana Refik Ahmet Sevengil Tiyatro Kütüphanesi bulunmaktadır. 1903-1970 arasında yaşayan ve kütüphaneye adı verilen Refik Ahmet Sevengil, İkdam-Vakit-Yeni İstanbul gazetelerinde muhabirlik, yazı işleri müdürlüğü gibi görevlerinden sonra, 1943-1950 arasında Tokat Milletvekili seçilir. Sonraki yıllarında DTCF Tiyatro Enstitüsü’nde ve Ankara Devlet Konservatuvarı’nda, Türk Tiyatrosu Tarihi ve Metinleri dersleri verir. 1949-1950’de Devlet Tiyatroları’nın İlk Edebi Kurul Başkanlığı’nı yapan Sevengil’i, Ankara Radyosu’nda sunduğu “Eski Şiirimizin Ustaları” programlarından hatırlıyoruz.
DTCF İngiliz Dili ve Edebiyatı çıkışlı Sevda Şener (1928-2014), 1958’de DTCF Tiyatro Enstitüsü’nün ilk asistanı olur. 1964’den itibaren Metin And ve Özdemir Nutku ile birlikte DTCF Tiyatro Bölümü’nün ilk hocaları olurlar. 1967’de doçent, 1972’de profesör olan Şener, tiyatro kuramları, estetik, tiyatro düşüncesi, Türk Tiyatrosu, eleştiri, dramaturji, Avrupa Tiyatrosu gibi konularda dersler vererek 1995’te emekli olur. Sevda Şener bu kütüphanenin 10. 6. 2011’de açılışını hemen izleyen günlerde, “tiyatro ve sanat teorisi, tiyatro tarihi, antik tiyatro, tiyatro eleştirisi” üzerine 900 kitabını bağışlar. Kendi okuduklarını, meraklılarının da okuyabilmesi için bu yolu seçen Şener hoca kitaplarını teslim ederken, “Kurulan uydu kentlerin içinde birçok ayrıntının düşünüldüğü mekânlar yer alıyor. Ancak kimse kitaplıktan, konser salonundan, tiyatrodan söz etmiyor. Keşke yeni yapılacak yerleşim birimlerinin hepsinde birer kitaplık olsa. Maalesef böyle bir bilinç uyanmadı” demiş.
10. 6. 2011’den bu yana hizmet veren Refik Ahmet Sevengil Tiyatro Kütüphanesi’nde, Şener hocanın bağışladıklarıyla birlikte “tiyatro-tarih-sanat-felsefe…” konularında ve farklı dillerde 6000 kadar kitap 4000 kadar oyun metni bulunuyor. Türkiye’de tek olan kütüphanede ayrıca, süreli yayın koleksiyonu da var. Devlet Tiyatroları’nın 1.10.1949’dan bu yana sahnelediği oyunlara ilişkin türlü bilgileri (broşür, afiş, fotoğraf, görüntü ve müzik kayıtları, basın kupürleri, ışık planları, dekor ve kostüm eskizleri) içeren “Dijital Oyun Bilgi Sistemi”nden, 1970-71 sezonundan bugüne uzanan 2000 kadar oyunun görüntülerine erişmek de mümkün. Araştırmacılar, sanatçılar, oyun yazarları, yönetmenler, konservatuvar ve diğer okulların öğrencileri ile tiyatroyla ilgilenen herkesin yararlanabildiği kütüphane; minik iki okuma ve bir de dijital olanaklar odasının yanı sıra kafeteryası ile, hafta içinde 9.00-17.00 arasında açık bulunuyor.
SAVAŞ SÖNMEZ
11 Mart 2018