Fransız klasik müziğinin ünlü ismi, dünyada en çok çalınan yapıtlardan birinin bestecisi Maurice Ravel’in Bolero adlı eseri üzerindeki telif hakkı konusunda bu Portal’de, 2016 ve 2022 yıllarında iki yazı kaleme almış, bilgi vermiştik. Bolero, 1 Mayıs 2016 tarihinde kamuya açık eser kategorisine girmiş, diğer bir ifadeyle koruma süresi sona ermiş; Fransa müzik yazarları, bestecileri ve editörleri birliği Sacem (Türkiye’deki Mesam muadili) tarafından telif hakkı ödenmeksizin çalınabilir veya kaydedilebilir olarak sınıflandırılmıştı. Lakin bu tarihten sonra da eserin üzerinde hak iddia edenlerin ortaya çıkmasıyla, miras davalarının sonu gelmemiş; büyük gelir kaynağı olan telif hakları sürekli ertelenen yeni davalara konu olmuştu (Konuyla ilgili ayrıntılı bilgileri 6 Aralık 2016 tarihli Ses Evreni’ndeki yazımızda paylaşmıştık.) . Sacem, mirasçılar ve sonradan hak iddia ederek ortaya atılan bazı kişilerin açtığı davaların reddi için, karşı dava açmış; onlar da Sacem’e dava açmışlardı.
14 Şubat 2024 tarihinde Nanterre Mahkemesi’nin davayı yeniden ele aldığı ihtisas dergilerindeki yazılardan anlaşılıyor. Burada ilginç olan Sacem’in oynadığı rol. Yukarıdaki yazıyı okuyanlar hatırlayacaktır:1928 yılında Bolero ilk kez Paris Operası’nda icra edildiğinde bir bale müziği olarak kullanılmıştı. Eserin ünlü balet Nijinski’nin kızkardeşi Bronislava Nijinska’yla dekor ve kostümleri tasarlayan Alexandre Benois’in bir balesi olarak sahnelendiği iddia edilerek, Benois’in telif hakkından yararlanması gerektiği öne sürülmüştü. Alexandre Benois 1960 yılında vefat etmişti. Bu nedenle Benois’in mirasçılarının Bolero’nun telif hakkının 2038 yılına kadar korunması gerektiğinde ısrarcı oldukları anlaşılıyor. Sacem ise Benois’in eserin “ortak” imzacısı olduğunu kabul etmiyor. Karar 24 Haziran 2024 tarihine ertelenmiş.
Bakalım nasıl bir sonuç çıkacak?
Ayşe Öktem
1 Mart 2024, Ankara
