Balerinler yalnızca sahnede mi dans ederler? Ünlü ressamlar balerinlerden esinlenerek tuvallerini dans sahnelerine dönüştürmüşler ve tablolarında dans eden balerinleri görüntüye getirmişler. Resim sanatında “bale” denince ilk akla ünlü ressam Edgar Degas (1834-1917) geliyor. Degas, ışığın hareket eden insanlar üzerindeki etkilerini tuallerine yansıtmak istemiş. Bunun da en etkileyici durumunu dans eden balerinlerde gözlemlemiş. Onun gibi Pierre Auguste Renoir (1841-1919) da değişik ortamlarda dans edenleri tablolarına getirmiş, bir tablosunda bir balerini canlandırmış. Henri De Toulouse-Lautrec (1864-1901) de dans eden insanlarla ilgilenmiş ve ünlü “Bale Dansçıları” tablosunu yaratmış. Henri Matisse (1834-1954) ise kendisine ısmarlanan “La Danse” adlı tablosunu yaratırken (balerinler olmasa da) tablosunda dans eden çıplak figürler kullandığı için eleştiri alınca epey zorlanmış. Ünlü ressam Pablo Picasso (1881-1973) da dans edenlerle ilgilenmiş hatta bale eserlerine de katkıda bulunmuş. 18 Mayıs 1917 de sahnelenen Parade adlı bale eserinde dekor ve kostümleri Pablo Picasso tasarlamış. Bu balenin koreografı Léonide Massine (1896-1979). Eserin müziği Erik Satie’ye (1866-1925), 1 Perdelik senaryosu ise Jean Cocteau’ya (1889-1963) ait.
Ünlü ressamlar hareket eden dansçıları, balerinleri dönemlerinin de etkisi ve kendi yaratıcı yaklaşımları ile tablolarında (tablolar iki boyutlu olsa da) canlandırmışlar. Ancak bir ressamın insan vücudunu tuale getirirken yaklaşımı çok ilginç. Kolombiyalı ressam Fernardo Botero Angulo (1932- ) (Türkiye’de 2010 yılında Pera Müzesi’nde 64 yapıtı sergilendi) hacımları kocaman figürler yaratırken “Boterizmo” adlı bir akım bile başlatmış ve “La Ballerina” adlı tablosunda tombul bir balerin canlandırmış.
2000 li yıllarda, Ankara’da da tablolarda dans eden dansçılar sanat sevenlerle buluştular.
2015 yılının Ocak ayında 38 tablosuyla ünlü Türk ressamı Mustafa Ayaz (1938- ) “Dansa Davet” adlı bir sergi açtı. 3 – 15 Kasım 2015 tarihleri arasında ressam ve balerin Şenay Sönmez “Tombul Balerinler II” adlı bir sergide (daha önce 13 Nisan 2012 de de Ankara’da böyle bir sergisi olmuş) tonton balerinleri tablolarda dans ettirdi.
2017 yılında ise , Ankara Devlet Opera ve Balesi sanatçılarından (Modern Dans Topluluğu) Özge Kınıklı “Her Zaman Dans” adlı sergisinde (13 Ocak – 2 Şubat 2017) tablolara enerji dolu, dinamik bale sanatçılarını getirmiş ama dansçılar tombul ve tonton. Tablolar gerçekten çok canlı ve iki boyutlu olmalarına rağmen hareket halinde. Bu hareketi de Özge Kınıklı’nın tombul dansçıları gerçekleştiriyorlar. Sergi AND SANAT galerisinde 2 Şubat tarihine kadar devam edecek.
Serginin “Her Zaman Dans” adı gerçekten dansın “zamansız” olduğunu kanıtlıyor. Birçok resim sanatçısı da değişik dönemlerde, değişik yaklaşımlarla (çığır açan yaklaşımlar da olabiliyor) dans edenleri tablolarına getirerek onlara başka bir ortamda da dans etme olanağı sağlarlarken, bir “sanatlar buluşması” da yaratıyorlar.
Doç.Dr. Necla Çıkıgil
