2024 yılının ilk yazısında, öncelikle tüm okurlarıma sağlık, başarı ve mutluluk dileklerimi iletiyorum. Özellikle klasik müzikseverlere, kapitalizmin müzik alanında nasıl bir ortam yaratarak ne tür kötülüklere yol açabildiğini ortaya koyan “ibret vesikası” gibi bir kitabı önermek istiyorum.
Aslında bir kutu içinde iki kitap ama öncelikli ilki okunmalı.
Bir Kutuda İki Kitap :İdil Biret
Kara Liste / Kayıtlar ve Yorumlar.
İlk kitap verimli çalışmalarıyla tanınan gazeteci dostumuz Serhan Yedig'in imzasını taşıyor.
Sanattan Yansımalar portalimizde, 2023'ün ilk ayında İdil Biret'in eşi Şefik Büyükyüksel'in bir makalesini yayımlamıştım:
https://www.sanattanyansimalar.com/klasik-muzikte-suskunluk-yemini-omerta/7046/
İdil ve eşi, ta 1988 yılında Moda'daki evde, bazı yabancılar tarafından nasıl engellenmeye çalışıldıklarını bana anlatmışlardı . Hemen bir yıl sonra ise İdil'in altına imza attığı bir anlaşmayla, iş bambaşka bir boyuta taşınıyordu. Olayı deştikçe ortaya çıkan gerçekler karşısında, bunun mutlaka bilinmesi gerektiğini belirterek adaşıma bunu bir makale haline dönüştürmesi konusunda ısrar etmiştim. Sonunda aklına yatınca “Kara Liste”nin ne olduğu ortaya çıkmıştı.
Serhan Yedig, konuyu kitaplaştırırken, önce bu kavramın nasıl ortaya çıktığını ve geçmişte hangi alanlarda hangi kara listelerin uygulandığını araştırarak olayın tarihsel boyutlarının sanılandan geniş olduğunu örneklerle ortaya koymuş. Böylece ortaya geniş kapsamlı ve müzik alanındaki durumun daha iyi anlaşılmasını sağlayacak bir çerçeve çıkmış.
Anıtsal piyanistimiz İdil Biret'in kara listeye alınması öyküsüne gelince, işin özeti şöyle:
İdil Biret’in kayıtları 1960’lardan itibaren Avrupa ve ABD’nin önde gelen firmalarınca yayınlandı. EMI, Vega (Decca), Finnadar (Atlantic Records) gibi piyasanın büyük oyuncularının ardından, İdil 1989’da orta sınıf olarak tabir edilen ve herkesin ulaşabileceği fiyatlarla müzik yayımcılığı yapan Naxos’la 44 albümlük anlaşma imzalamış, bu haber klasik müzik dünyasında sürpriz etkisi yapmıştı. Naxos küçük, yeni gelişen bir firmaydı. Müzikseverlere uygun fiyatlı CD üretip satması nedeniyle Avrupa ve ABD’de hayli düşman edinmişti.
İdil Biret’in aldığı bu cesur karar, toplam albüm satışları 15 yılda 2 milyon sınırını aştı, 2023 yılında Spotify’da dünyanın en çok dinlenen üç klasik müzik piyanisti arasına girmesini sağladı. Albümleri Amerika'dan Japonya'ya neredeyse her müzik mağazasında bulunur hale gelmişti.
Ama ilk imzayı attığı andan itibaren, Naxos’un büyük rakiplerinin hedefi haline geldi. Bu büyük firmalar, İdil'in Avrupa’nın saygın festivallerinde yer alması, ünlü salonlarda konsere çıkması, hatta TV programlarına katılması engellenmeye çalıştılar. Nihayet konu Kasım 2004’te Avrupa Komisyonu Rekabet Direktörlüğü’ne yansıdı.
İşte, benim “ibret vesikası” olarak adlandırdığım vahim iddiaların sıralandığı “Kara Liste Dosyası” 19 yıl sonra ilk kez bu kitapta tam metin olarak yayımlandı. Kitapta ayrıca dosya komisyona iletildikten sonra yaşananlar, iddiaları kanıtlayan şaşırtıcı tanıklıklar yer alıyor. Kitabın önsözü, 2023'te SCAMV Onur Ödülü Altın Madalyası'nın verildiği, piyanist-müzikolog Filiz Ali tarafından yazılmış.
Kutuda yer alan ikinci kitap ise mühendis-müziksever Ünal Öziş'in imzasını taşıyor. Kitap, İdil Biret’in yetmişden fazla konçerto ile piyano repertuvarının hemen bütün önemli solo eserlerini kapsayan kayıtlarına toplu bir bakış sağlıyor. Büyük bestecilerin tüm piyano yapıtları dahil olmak üzere ikiyüz saati aşkın kaydı bulunan İdil Biret hakkında dünya basınında yayınlanmış olan çok sayıdaki yorumdan bir bölümü de, bazıları ilk kez Türkçeye çevrilmiş olarak, kitapta yer alıyor.
Konuya ve anıtsal piyanistimiz T.C. Devlet Sanatçısı İdil Biret'in ülkemize kattıklarına ilgi duyan herkese bu kutuyu edinmelerini öneriyorum.
ŞEFİK KAHRAMANKAPTAN
1 Ocak 2024, Ankara
İDİL BİRET- Bir Kutuda İki Kitap
Kara Liste 144 sayfa, SERHAN YEDİG
Kayıtlar ve Yorumlar 256 sayfa (renkli resimli), ÜNAL ÖZİŞ
Kutunun Liste fiyatı 495.- TL, İnternette indirimli olarak 340.- TL'den başlayan fiyatlarla
Kara Liste tek olarak da alınabiliyor, Liste fiyatı 180.- TL, internette 162.- TL'den başlayan fiyatlarla:
https://www.imge.com.tr/kitap/kara-liste-serhan-yedig-9789752466746