Bale tarihinde Modern Bale'nin öncüsü sayılan dansçı - koreograf - bale eğitmeni ve dans kuramcısı Jean - George Noverre (1727- 1810) 29 Nisan günü doğmuş. Uluslararası Tiyatro Enstitüsü de 1982 yılında 29 Nisan'ı Uluslararası Dans Günü olarak ilan etmiş.
2021 Dünya Dans Günü Bildirisi'ni sunmak üzere Stuttgart Bale Topluluğu baş dansçısı Friedemann Vogel (d.1979) seçilmiş. Bu ünlü birçok ödül sahibi dansçı, bildirisinde kapalı tiyatro binalarına, salonlardan uzaklaşan izleyicilere değinmiş ve dansçıların bu gelişmelerden nasıl etkilendiğini kısaca belirtmiş (Vogel 1).
Birçok dünyaca ünlü bale topluluğu bu durumlarla başa çıkmağa çalışıyor. Böyle olunca bazı yeni gelişmeler yaşanıyor. Hem dansçılar hem izleyiciler 2- Boyutlu kimliklerine uyum sağlayabilmek için çabalıyorlar. Bu çabalara en büyük destek de "dijital teknoloji"den geliyor. İzleyiciler ancak ekran karşısında bale sanatçılarıyla, bale eserleriyle, bale provalarıyla, hatta sanatçıların hayatlarından kesitlerle buluşabiliyorlar. Dansçılar, izleyici olmadan dans çalışmalarını sürdürüyorlar ( kalabalık olmadan, bazen maskeli olarak).
Bu çalışmalar teknoloji yardımıyla kayıt ediliyor ve belirli tarihlerde bu kayıtlar izleyicilere sunuluyor. Dijital yayınlar yaygınlaşıyor. Bazen bir ücret istenmiyor. Bazen belli bir ücret karşılığında bu temsiller izlenebiliyor.
Daha önceleri de bale toplulukları filmler, TV gösterileri, DVD ler için kayıtlar yapmışlar ve zengin arşivler oluşturmuşlardı.
Ancak, şimdi bu kayıtlarda daha üst düzey teknolojiden yararlanmak gerekiyor. Kamera kullanımı, ses düzeni, ışık tasarımı, çekim açıları, kesintisiz güç kaynakları iyice önem kazanıyor ve çekim yapılan yerde dansçıların hareketleri, hızları, duruşları yeniden değerlendiriliyor. Sanatçılar için değişik bir çalışma düzeni ortaya çıkıyor.
İzleyiciler için de bazen yalnızca ekran görüntüleri yeterli olmayabiliyor. Belki de üst düzey görüntü alabilmek, ses düzeni elde etmek için teknik donanımların yenilenmesi veya güncellenmesi gerekebiliyor.
Sanatçılar izleyicisiz ortamlarda dans etmek durumunda kalınca, elbette izleyicileri arıyorlar ama son zamanlarda izleyiciler arasında fazlaca bir rahatlama da olmuştu. Öyle ki bu rahatlayan izleyiciler hem diğer izleyicileri hem de sahnedeki sanatçıları rahatsız etmeye başlamışlardı ki bu birçok ülkede görülmekteydi.
Temsil başlama saatinden sonra temsile gelmeler, salona yiyecek-içecek ile girmeler, vestiyere sırt çantası, palto, mont gibi eşyaları bırakmamalar ve salonu sanatoryuma çevirircesine öksürmeler-aksırmalar en ünlü tiyatro salonlarında bile fark edilir duruma gelmekteydi. Akıllı-telefon kullanımında ise bir adaletsizlik ortaya çıkmıştı. O da, sahnedeki sanatçılar akıllı-telefonlarını sahne arkalarında bırakıyorlar ama izleyiciler hiç oralı olmadan telelefonlarına bağımlılıklarını sürdürüyorlardı. Bir bakıma bu büyük bir haksızlıktı. Bir balerin telefonunu yanında taşısa ve ünlü bir pas de deux sırasında telefonunu kullansa ne olurdu sanki? ????
Yeni gelişmelerle ve "dijital teknoloji"nin sanal sanatlara destek olduğu durumlar ile bu rahatsızlıklar ortadan kalktı.
Dijital Dans Gösterileri de artık bale topluluklarının programlarında iyice yer almakta...
İlerde neler olabilecek?
Sahne sanatları belki iyice açık-hava ortamlarında gerçekleşecek. Zaten birçok festivaller, yarışmalar, gösteriler açık-havada gerçekleşebiliyordu. Parklar, stadyumlar, üniversite yeleşkeleri, bazı durumlarda sokaklar, pazar yerleri daha önce de bu gösterilere ev sahipliği yapmışlardı. Şimdi belki daha planlı bir şekilde (hava koşulları da göz önünde bulundurularak) programlar düzenlenebilir. Bu şekilde 3-Boyutlu temsiller devam edebilir.
Bu yeni gelişmelerle, 2021 Dünya Dans Günü de sanal dans gösterilerini, dijital teknolojiyi vurgulayan bir gün olarak kutlanacak.
Doç.Dr. NECLA ÇIKIGİL
27 Nisan 2021, Ankara
KAYNAK BİLGİSİ:
Vogel, Friedemann, "Friedemann Vogel's International Dance Day Message 2021", Dance for You Magazine, 10 Nisan 2021, 1.
https://www.danceforyou-magazine.com/2021/04/10/friedemann-vogels-international-dance-day-message-2021/ (Kullanım Tarihi: 24 Nisan 2021).
