Gazetelerde, dergilerde yayınlanan eski tarihli yazılara elbette ulaşılabilir ama bu yazılar bir kitapta toplandığı zaman bunların okunması hem kolay oluyor, hem erişim de hızlanıyor. Üstelik bu yazılar kültür ve sanat yazıları ise...
Cumhuriyet gazetesinin "Sahneden" köşesinde 1979 yılından beri oyun eleştirileri yazan eleştirmen, akademisyen, eğitimci, araştırmacı, kitap yazarı Prof. Dr. Ayşegül Yüksel, 1982 - 2022 yılları arasında basılmış yazılarını bir kitapta toplamış. İz Bırakanlar adlı kitap Cumhuriyet Kitapları tarafından yayınlanmış (Haziran 2023).
Kitabın arka kapağında, Ayşegül Yüksel'in de belirttiği gibi sayıları 100 ü geçen yazıların çoğu Cumhuriyet gazetesinde yayımlanmış.
384 sayfalık kitap, kültür ve sanat dünyasında "iz bırakmış" yaratıcı insanlara ait ayrıntılı bilgileri okuyucuya sunuyor. Her bölümün başında adı geçen insanların fotoları da var.
Yapay Zekâ'nın kitaplar, tezler, ödevler, makaleler yazdığı, besteler yaptığı, tablolar yarattığı, veri topladığı, araştırmalar sonlandırdığı günümüzde "canlı bir insanın - gerçek bir yazarın" kitabı da aslında "iz bırakan" bir eser.
Kitaptaki adı geçen sanat insanlarından Zafer Diper, Genco Erkal, Haldun Dormen, Zuhal Olcay, Zeliha Berksoy, Ahmet Levendoğlu, Tülay Günal, Hasan Erkek, Oya Başak, Tilbe Saran, İpek Bilgin, Zeynep Oral, Çetin Tekindor, Dikmen Gürün, Metin Akpınar, Müjdat Gezen, Zehra İpşiroğlu, Zerrin Tekindor, Ünal Aytür, Cevat Çapan, Seçkin Selvi halen hayattalar. (bu yazı yazıldığı zaman).
Yine adı geçen sanat insanları arasında doğum yılı en eski olan 2023 yılında 75 yıllık tarihi olan Türk Balesi'nin kurucusu Dame Ninette de Valois (1898 - 2001), en yeni olan ise Arda Kanpolat (1979 - 2004). Ne yazık ki başarılı bir Hamlet yorumundan hemen sonra Arda Kanpolat çok genç yaşında yaşamını kaybetmişti (Yüksel 92-95).
Bu değerli "kültür ve sanat insanları", çok değişik alanlarda "izler" bırakmışlar, örnek olmuşlar, esin kaynağı oluşturmuşlar, ağır sorumluluklar yüklenmişler, yenilikler yaratmışlar, girişimci olmuşlar, kendilerini bile yenilemişler. Hayatta olanlar hala "iz" bırakmaya devam ederlerken hayatta olmayanlar ise geride bıraktıkları eserleri, anıları, yaratıcı fikirleri ile canlılıklarını sürdürmekteler.
Bir bakıma yazar Ayşegül Yüksel de İz Bırakanlar kitabı ile etkileyici, öğretici ve belleklerden silinmeyecek bir "iz" bırakmış oluyor.
Kitabın 4. ve 5. sayfaları Ayşegül Yüksel'in "özyaşamöyküsü" ne ayrılmış ve ayrıntılı bir şekilde Ayşegül Yüksel'in eğitimci, akademisyen, eleştirmen, araştırmacı, yazar yönleri anlatılmış. Kitaplarına, aldığı ödüllere, ait bilgiler verilmiş, ait olduğu kurullar belirtilmiş (Yüksel 4 - 5). 11. ve 12. sayfalardaki "Öndeyiş" te Yüksel, ilk telif yazısının 1965 yılında çıktığını yazmış. Yine "Öndeyiş" bölümünde kitaptaki anlatılan insanların çoğunun tiyatrocu olduğu belirtiliyor ama başka sanat dallarından da çok ünlü kişilere ait bilgiler canlı bir şekilde okuyucuya aktarılıyor.
Yazıların çoğunda bu kişilerin kullandığı dil üzerinde duruluyor (Tiyatrocu olsunlar, yazar olsunlar Türkçe dilini canlı tutan, doğru kullanan kişiler). Ayşegül Yüksel'in kitabında da kullanılan düzgün ve akıcı Türkçe hemen dikkati çekiyor.
Kitaptaki çarpıcı bir özellik ise, tanıtılan kişiler sanki bir tiyatro sahnesinde oynuyorlarmış gibi canlı bir şekilde kitabın sayfalarından okuyucunun gözleri önüne çıkıveriyorlar. Sesleri bile duyuluyor.
Yazar, çoğu kişiyi yakından tanımış, onlarla beraber çalışmış, onlardan etkilenmiş, onları analiz edebilmiş, onların kalıcı ve yaratıcı özelliklerinin kaybolmamasını sağlamış. Bu şekilde bu "iz bırakan" kişiler canlı kalabilmiş, bu kişilerin etkileyici özellikleri devamlılıklarını korumuş.
Bu kitap, Türk kültür ve sanat insanlarının ne kadar değerli çalışmalar yaptıklarını, çığırlar açtıklarını, enerjilerini kaybetmeden çalışmalarına devam ettiklerini en ince noktalarıyla anlatmakta ve bu insanların her zaman belleklerdeki yerlerini koruyacaklarını en canlı şekilde vurgulamakta.
Necla Çıkıgil
13 Ağustos 2023, Ankara
Kaynak:
Yüksel, Ayşegül
İz Bırakanlar, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, Haziran 2023.
384 Sayfa, internette indirimli 112 TL. https://www.cumhuriyetkitap.com.tr/iz-birakanlar
