Dünyaca ünlü koreograf John Neumeier 24 Şubat 1942' de Milwaukee, Wisconsin’de doğmuş ve ilk bale eğitimini Wisconsin’de almış. Sonraları İngiltere’de Kraliyet Bale Okulu’nda da eğitimine devam etmiş (Koegler 381).
Neumeier’in babası bir gemi kaptanıymış. Anne tarafından da Polonyalı (de la Peña 1). Doğduğu şehir Milwaukee’ye ait mutlu anıları olan Neumeier 1963 yılında Londra’da Marcia Haydee ve Ray Barra tarafından “keşfedilince” Stuttgart Bale Topluluğunda John Cranko ile çalışmaya başlamış ve 1969 yılına kadar solist dansçı olarak dans etmiş ve bu arada ilk koreografik çalışmasını gerçekleştirmiş. 1969 yılında da Ulrich Erfurth, Neumeier’i Frankfurt Bale Topluluğu yönetmeni olarak görevlendirmiş. Bu topluluğu yönetirken birçok yenilikler getirmiş ve Fındıkkıran, Romeo ve Juliet, Daphnis ve Chloe balelerine getirdiği yeni yorumlar çok ilgi çektiği gibi beğeni kazanmış. 1973 yılında ise August Everding Neumeier’i Hamburg’a getirmiş ve onun yönetiminde Hamburg Balesi, hem Almanya’da hem dünyada ünlü bir bale topluluğu haline gelmiş (Opera and Ballet 1).
Böylece Wisconsin’den (ki Wisconsin, Marquette Üniversitesi’nde İngiliz Edebiyatı ve Tiyatro Çalışmaları Bölümünden B.A. derecesi de almış), doğduğu şehir Milwaukee’den uzak kalmış oluyor. Koreograf olarak geleneksel klasik bale eğitimi aldığı için klasik bale geleneğini devam ettirdiği gibi çalışmalarına modern bir yaklaşım getirirken dramatik bir boyut da ekliyor. Bir yerde edebiyat ve tiyatro çalışmaları koreografilerine de yansıyor.
Bale eserleri yanında, Neumeier opera ve müzikaller de sahneye koymuş. Bavyera Devlet Balesi için Verdi’nin Otello, Hamburg Devlet Balesi için Gluck’un Orpheus ve Eurydice eserleri yanında, Leonard Bernstein’ın Bir Batı Yakası müzikalini de sahnelemiş.
Bu çok yönlü koreografın en önemli koreografik çalışmaları ünlü edebiyat eserlerinden yarattığı balelerden oluşuyor. Bu eserlere örnekler şöyle sıralanabilir: Alexandre Dumas (oğul) : Kamelyalı Kadın (1978), Tennessee Williams : Arzu Tramvayı (1983) (Marcia Haydee için), Ibsen : Peer Gynt ((1989), Homer: Odyssey (1995), Chekhov : Martı (2002), Thomas Mann : Venedik’te Ölüm (2003) (Hamburg Ballet 2).
Edebiyat eserleri içinde Neumeier’in en çok ilgisini çeken yazar da Shakeaspeare olmuş ve Shakespeare’in Size Nasıl Geliyorsa, Hamlet, Bir Yaz Gecesi Rüyası, Romeo ve Juliet, Othello gibi eserlerini baleleştirdiği gibi bu ünlü oyunlara sözcükler olmadığı halde yeni bir estetik boyut getirmiştir.
Neumeier’e göre “ dans yaşayan bir sanat”. Neumeier bir bale eseri yaratırken şöyle düşünüyor:
“Bir resim yapıp duvara asmıyorum veya bir kitap yazıp rafa yerleştirmiyorum. Yaşadığım müddetçe balelerimi gözden geçirir, hala eserlerde kendimden bir parçayı hissediyor muyum ve eserler beni etkiliyorlar mı diye sorgularım.” (Molzahn 1).
Eserlerine böyle bir yaklaşımı olduğu için, Neumeier 70 li, 80 li, yıllardaki balelerini 21. Yüzyılda yeniden sahnelediği zaman baleleri yeni bir soluk almış oluyor.
Neumeier’in aldığı bale eğitimi, birlikte çalıştığı topluluklar, ve edebiyat eserlerine olan ilgisi Neumeier’i çok yönlü bir koreograf haline getirmiş. Kullandığı müziği değerlendirirken, bale hareketlerini bir araya getirirken eserin en can alıcı noktalarını iyice belirliyor. Karakterlerin yaşadıklarını, duygularını müzik ve dans diliyle yeniden ele alıp görüntüye getiriyor.
Neumeier’in bale sanatına değişik katkıları var. 1978 yılında Hamburg Bale Okulu’nu kuruyor. 1989 yılında hem okul hem bale topluluğu, Hamburg Şehri tarafından sağlanmış olan kendi bale merkezlerine (Ballettzentrum) taşınıyorlar (Opera and Ballet 2).
2006 yılında ise Neumeier Vakfı kuruluyor. Bu şekilde, Hamburg Devlet Balesi, Hamburg Bale Merkezi, ve Neumeier Vakfı Neumeier’e ait 3 ana çalışmayı oluşturuyorlar. Vakıf, bale tarihine ait görsel ve yazılı belgeleri topluyor, Hamburg Balesi’ne ait gelişmeleri arşivliyor (Hamburg Ballet 4). Bu arada Neumeier Bale Atölye-çalışmaları ve Hamburg Bale Günlerini de yürütüyor (Hamburg Ballet 5).
Neumeier’in ödülleri, nişanları, fahri ünvanları saymakla bitmiyor, Yalnızca Almanya’da değil, Almanya dışında da kendsine birçok ünvanlar, nişanlar, ödüller verilmiş. Kendisi aynı zamanda Hamburg Kardiyoloji ve Kardiyovasküler Cerrahi Merkezi’nin de Yönetim Kurulu Üyesi (Opera and Ballet 2).
Bu çok yönlü sanatçı halen çalışmalarını sürdürmekte, kendini geliştirmekte, birikimlerini devamlı olarak gözden geçirerek yenilikler yaratmakta ve klasik baleye modern bir yön vererek bale sanatının sürekliliğini sağlamakta.
KAYNAKLAR
De la Peña, Matthew,
“John Neumeier: Interview” (“John Neumeier: Bir Söyleşi”),
Time Out: Chicago, 28 Ocak 2013, 1-3.
Hamburg Ballet, 1-5,
(https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hamburg_Ballet&printable=yes)
(Kullanım tarihi: 31.03.2016).
John Neumeier (Choreography), Opera and Ballet, The Hamburg Ballet, 1-2.
(http://www.operanand ballet.com/?play_person_cod=john_noymayer_cho)
(Kullanım tarihi: 31.03.2016).
Koegler, Horst,
The Concise Oxford Dictionary of Ballet,
London: Oxford University Press, 1977.
Molzahn, Laura,
“Talking to Hamburg Ballet’s John Neumeier about ‘Othello’ and ‘Stupid Love’”,
Chicago Tribune, 16 February 2016, 1-3.
06.7.2016
Doç. Dr. Necla Çıkıgil
