Alexander Dumas Fils’in
Kamelyalı Kadın Romanı ve Baleleri
ADOB, 2015-2016 Sezonu’nun sonunda, 4 Haziran 2016 tarihinde La Traviata’yı sahneledi. Opera, 2016-2017 Sezonu’nda da devam edecek. Recep Ayyılmaz’ın sahneye koyduğu bu La Traviata’nın dekorlarını Çağda Çıtkaya yapmış. Perde açıldığı zaman sahnedeki dev boyutlarda bir kitap hemen dikkati çekiyor. Üzerinde La Dame aux Camélias, Alexander Dumas fils yazıyor. Bu dev kitap eser sonunda Violetta’nın öldüğü yatak oluyor ve kitabın kapağı kapandığı an hikaye sona eriyor (La Traviata program Kitapçığı, ADOB Yayınları 1-48).
Bu dev eser Verdi’nin La Traviata operası dışında tiyatro oyunu ve film olarak da ele alınmış; aynı eserin Kamelyalı Kadın baleleri de sahnelenmiş. “Kamelyalı Kadın” ın arkasında 3 kadın var. Dumas’nın gerçek hayatttaki aşkı Marie Duplessis romanda Marguerite Gautier oluyor. Verdi’nin operasında da Violetta Valéry’e dönüşüyor. Balelerde Marguerite Gautier olarak geçiyor. (Bazen da Camille oluyor)
Belki Armand Duval’ın Marguerite Gautier’e olan aşkı bale diliyle daha etkileyici bir şekilde görüntüye geliyor. Çoğu zaman yoğun duygular insanları sessizleştirir. Kelimeler bu duyguları tam olarak yansıtmayabilir.
Ünlü Kamelyalı Kadın baleleri arasında Sir Frederick Ashton’un özellikle Nureyev ve Margot Fonteyn için 1963 yılında Liszt müziği kullanarak yarattığı bale, John Neumeier’in Chopin müziğiyle 1978 yılında Stuttgart Balesi’nin prima balerinası Marcia Haydeé için yarattığı bale, Veronica Paeper’in Verdi müziğiyle Camille adlı 1990 yılında sahnelediği bale, Val Caniparoli’nin Chopin müziği kullanarak 1994 yılında yarattığı Kamelyalı Kadın balesi var.
20. Yüzyılda, Türkiye’de ise 1987 yılında Oytun Turfanda İstanbul Devlet Opera ve Balesi için Kamelyalı Kadın balesini Verdi müziği ile yaratmış. Aynı bale 1994 yılında İzmir Devlet Balesi tarafından da sahnelenmiştir. Ankara’da da konuk koreograf Robert Balogh, Verdi ve Simon’un müziğini kullanarak aynı baleyi sahnelemiş; 5 Aralık 1996 Gala temsilinde izleyiciler yakalarına kamelya çiçekleri iliştirerek geceye renk katmışlardı ( Çıkıgil 1).
Sir Frederick Ashton’un yarattığı Marguerite and Armand (Marguerite ve Armand) balesinin ilginç özellikleri vardır. Ashton hem romandan hem de Verdi’nin La Traviata operasından etkilenmiştir. Ashton romanı olduğu gibi baleleştirmemiş, Marguerite ve Armand ilşkisi üzerine odaklanmıştır. Bale, Nureyev ve Fonteyn için özel olarak yaratılınca Fonteyn ve Nureyev öldükten sonra bir müddet eserin sahnelenmesi yasaklanmıştı. Ancak sonraları bu yasak kalkmıştır (Marguerite and Armand 1-2).
John Neumeier’in ilk defa oynanış yılı 1978 olan Kamelyalı Kadın balesi ise defalarca tekrarlanmıştır. Bavyera Devlet Balesi’nin her yıl düzenlediğ Bale Festivali Haftaları’nın 2015-2016 Sezonu’ndaki festival programında bu bale de yer almıştı. Balenin dekor ve kostümlerini, Jürgen Rose yapmış, bale için Chopin müziği kullanılmıştı. Balede, Armand Duval’ın babasını Bavyera Devlet Balesi’nin Sanat Yönetmeni Ivan Liska canlandırmıştı ( Ivan Liska 1986 yılında Marcia Haydeé ile bu balede Armand rolünde dans etmişti). Bavyera Balesi bu baleyi ilk olarak 15 Kasım 1997 de Münih’te sergilemiş (Die Kameliendame program Kitapçığı 1-48).
Kamelyalı Kadın romanının başka baleleri de var. Bunlardan bazıları:
1897 yılında Rita Gauthier adlı F.Termanici’nin Verdi müziği kullanarak yarattığı bale
1946 yılında John Taras’ın sahnelediğ Camille balesi. Bu balede Alicia Markova ve Anton Dolin, Schubert-Rieti müziği eşliğinde dan etmişler (Original Ballett Russe).
1951 yılında Lady of the Camellias adlı, Verdi müziğiyle Antony Tudor’un yarattığı bael (New York City Ballet).
1957 yılında Tatjana Gsovsky, Kameliendame adlı baleyi Henry Sauget müziğiyle yaratmış (Berlin Ballett).
1962 de Ruthe Page’in Verdi müziğini kullanarak yarattığı Camille balesi (Chicago Ballett)(Die Kameliendame Program Kitapcığı 38-341).
Alexandre Dumas Fils bir roman yazmış ama romanı çeşitli şekillerde (sessiz film, film, tiyatro oyunu, opera) yeniden izleyicilere sunulmuş. Bale olarak değişik yıllarda değişik koreograflar müzik ve dans diliyle bu görkemli romanı görüntüye getirmişler ve bir roman yepyeni bir boyutla yeniden yaratılmış.
4 Ekim 2016
Doç. Dr. Necla Çıkıgil
KAYNAKLAR
Çıkıgil, Necla
“Kamelyalı Kadın Büyüsü”, Sanat, 11 Aralık 1996,
(http://www.milliyet.com.tr/1996/12/11/kamely.html, 1-2)
(Kullanım Tarihi: 28.03.2016).
Die Kameliendame, Bayerisches Stattsballett Program Kitapçığı, 2008-2009 Sezonu, 1-48.
(3.04-19.04, 2016 Bale Festivali Haftası için aynı kitapçık kullanılmış)
La Traviata, Ankara Devlet Opera ve Balesi Yayınları, 2015-2016 Sezonu, Sayı:17, 1-48.
Marguerite and Armand,
(https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Marguerite_and_Armand&printable=yes, 1-2)
(Kullanım tarihi: 28.03.2016)
The Lady of the Camellias,
(https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The-Lady-of-the-Camellias&printable=yes, 1-5).
(Kullanım tarihi: 03.03.2016)
