100 Yıl Sonra Yine/Yeniden ‘Birinci Ankara Resim Sergisi’
Ankara Resim ve Heykel Müzesi’nde 14 Ekim 2023 Cumartesi günü saat 15.00’de bir sergi açılışı vardı. ‘Cumartesi günü saat 15.00’ bir sergi açılışı için pek de alışılageldik bir saat değil. Ama anılmak ve hatırlatılmak istenen 100 yıl önceki sergi de ‘14 Ekim günü ve saat 15.00’de açılmıştı.
13 Ekim 1923 günü yani sergiden bir gün önce Ankara başkent olarak ilan edilmişti. Diğer bir deyişle, sergi Ankara’nın başkent olarak kabulünün ertesi günü açılmıştı. Bu iki olayın birbiri ile ilişkisi ve birlikteliği her hatırladığımda beni heyecanlandırıyor. Cumhuriyet kadrolarının vizyonu, o kadar olanaksızlıklar arasında düşündükleri ve yaptıkları ve verdikleri mesajlar, her hatırladığımda, hayranlığımın ve saygımın daha da artmasına neden oluyor.
1920’lerde İstanbul’da yerleşik Osmanlı Ressamlar Cemiyeti ‘Galatasaray Sergisi’ adı altında resim sergileri düzenliyordu. 1923 yılı Temmuz ayında düzenlenen 5. yıl sergisini Gazi Mustafa Kemal adına milletvekili Hamdullah Suphi bey gezmiş ve 3 adet tablo satın almıştı.
Bu serginin bir benzerinin Ankara’da da açılması isteğini Ressamlar Cemiyeti kabul ettiğinde Ankara ne başkent idi, ne de Cumhuriyet ilan edilmişti.
Tablolar seçildi, Ankara’ya getirildi, İstanbul’da sergi kataloğu basıldı ve Türk Ocağı salonlarında 14 Ekim 1923 Pazar günü saat 15.00’de Birinci Ankara Resim Sergisi açılışı yapıldı. Bu sergi Ankara’da ve Anadolu topraklarında açılan ilk resim sergisi olarak önem taşıyor. Ankara’nın başkent ilan edilişinin ertesi günü açılması da Cumhuriyet kadrolarının vermek istedikleri mesajı ifade ediyor.
Çağdaş Sanatlar Vakfı (ÇAĞSAV) bu anlamlı sergiyi 100. yılında anmak ve mesajını yeniden hatırlatmak için bir sergi düzenlemek istedi. Kültür ve Turizm Bakanlığı katkısı, Ankara Resim ve Heykel Müzesi işbirliği ile çalışmalara başladı.
1923 yılı sergi katalogunda 36 sanatçıya ait 118 eser yeralmasına rağmen, katalogda isimleri yer alamayan son andaki ilavelerle, 125 kadar eserin sergilendiği, tabloların isimleri ve pek çoğunun bulunduğu yer biliniyor. Ancak, çeşitli resmi kuruluş ve özel şahıslarla yazışmalar yapılması, gerekli izinlerin alınması, sigorta sorunları gibi konular sergi tarihinin ileri atılmasına neden olacaktı. Zaten amaç ‘hangi resimlerin sergilendiğinin gösterilmesi’nden öte ‘böyle bir serginin açılışını 100. yılında hatırlamak’ olduğundan sergiye katılan 16 ressamın aynı dönem eserlerinden özel bir seçki hazırlandı.
Selçuk Pehlivanlı, Belkıs Mustafa Hanımın Kavun ve İncir tablosuyla sergi açılışında, sağ başta sergi koordinatörü ÇAĞSAV Yazmanı Onur Sezer
Ankara Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonunda bulunan 24 eser sergi için seçildi. Bu sergide de, 100 yıl önce olduğu gibi, son anda özel bir koleksiyonunda bulunan bir tablo sergiye dahil edildi. Ancak, bu kez, günümüz teknolojisi sergi kitabına bu eseri son anda eklemeyi mümkün kıldı. (Sanatçı Belkıs (Mustafa) hanımın ‘Kavun ve İncir’ isimli eseri, Ankara Mebusu İhsan (Pehlivanlı) bey torunu Selçuk Pehlivanlı koleksiyonu.)
Sergi 5 Ekim 2023 günü izlenmeye açıldı. Ancak, açılış töreni 14 Ekim 2023 günü yapıldı.
Açılışta ilk konuşmayı yapan Ankara Resim ve Heykel Müzesi Müdürü Murat Yıldırım "100 yıl önceki bu çok anlamlı serginin yeniden açılmasının gururunu yaşadığımızı" belirtti. Bunun "Türk sanatına, Cumhuriyetimize, Atatürk’e, Türk Ocağı’na bir vefa borcu olduğunu" vurguladı. "24 eserin Müzeden sağlandığını, son anda bir sürpriz eser eklendiğini, ayrıca, serginin açıldığı ilk Türk Ocağı binasını gösteren 1924 tarihli bir Ankara haritasının (Levent Tosun koleksiyonu) sergide yeraldığını" ekledi.
Küratör, ÇAĞSAV Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Karaoğlu konuşmasına "Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’ne ve Müze Müdürlüğü’ne teşekkür ederek" başladı. "100 yıl önce açılan serginin o günün koşulları için ileri bir uygulama olduğunu, savaştan daha yeni çıkmış bir ulusun kültüre önem vererek işe başlamasının ne denli önemli olduğunu" vurguladı. "Cumhuriyetin 100. yılını böyle bir sanat şöleni ile kutlamaktan duyulan gururu" yineledi.
ÇAĞSAV Başkanı Devrim Erol "Devletin temeline konulan değerlerin gelecek nesillerin hangi inançla büyüyeceğinin işareti olduğunu, bu sergi ile temellerden birinin sanat, kültür ve sanatçıya verilen değer olacağının anlaşıldığını" ifade etti. Ayrıca "Cumhuriyetin temelindeki çağdaş düşüncenin göstergesi olarak kadın sanatçıların da sergide yer almış olmasının çok önemli olduğunu" ekledi.
15 Ekim 1923 tarihli Hakimiyet-i Milliye gazetesi "… Ankara Resim Sergisi dün öğleden sonra saat 3’te samimi merasimle ve… güzide bir kitle huzurunda açılmıştır." diye yazmıştı. 100 yıl sonraki sergi için de ayni ifadeleri kullanmak mümkün.
Osmaniye Tosçelik Sosyal Bilimler Lisesi
5 Ekim’den beri açık olan sergiyi gezmeye gelen bir okulun öğrencileri açılış sırasında salonda idi. Birlikte çekilen fotoğraf ‘Cumhuriyetin sağlam temelleri olduğunun bir göstergesi’ olarak değer taşıyor.
Sergi 25 Ekim’e kadar açık olacak. Yani, gezebilmek için son iki gün. Sergi nedeniyle hazırlanan kitap ÇAĞSAV ve internet ortamından satışa sunulacak.
ÇAĞSAV’a, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ve Ankara Resim ve Heykel Müzesi'ne emek ve katkıları için teşekkürler. Nice 100 yıllara…
LEVENT TOSUN
23 Ekim 2023, Ankara
